Εκτύπωση του άρθρου

ΡΟΥΛΑ ΑΛΑΒΕΡΑ

Tο Φεγγάρι της Γης και η Σελήνη των ποιητών

                                          Λυπηθείτε τα χέρια τα πολύ ωχρά!
                                        Μοιάζει να βγαίνουν απ’ τα υπόγεια της σελήνης
                                      Είναι καταπονημένα να κλώθουν το αδράχτι των πιδάκων

                                      Ayes pitie des mains trop pales!
                                     Elles sembblent sortir des caves de la lune,
                                    Elles se sont usees a file le fuseau des jets d’ eau!
                                                                                     Θερμοκήπια, ΜΩΡΙΣ ΜΑΙΤΕΡΛΙΚ, μεταφρ. Μηνάς Δημάκης.


  Είναι γνωστό πλέον ότι οι δομικές αντιστοιχίες Γης-Φεγγαριού είναι μία σπουδαία ανακάλυψη των διαστημικών ερευνών.  Η πυκνότητά του είναι σχεδόν ίδια με τον μανδύα της Γής.  Την χαρακτήρισαν σαν μία Κιβωτό του πολιτισμού του Σύμπαντος. Και πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίσθηκαν ότι το Φεγγάρι είναι ένας πλανήτης αυτόνομος, τον οποίο η Γη κάποια στιγμή με τη βαρύτητά της τον άρπαξε και τον έκανε δορυφόρο της. Στη  Γη  το συναίσθημα, η μουσική διάσταση του Σύμπαντος ήταν και είναι το ερέθισμα.  Επόμενο οι  ποιητές να συνεχίζουν να γράφουν για τη Σελήνη. Οι επιστήμονες συνεχίζουν  να την ερευνούν και τ’ αποτελέσματα των ερευνών είναι εντυπωσιακά. Ο Μαίτερλινκ στο στίχο: «Μοιάζει να βγαίνουν απ’ τα υπόγεια της σελήνης» τα «ωχρά χέρια», το 1889 όταν εκδόθηκαν τα «Θερμοκήπια», ποιός γνώριζε ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η Σελήνη είναι εσωτερικά κούφιος πλανήτης όπου στα υπόγειά της κρύβονται μορφές τεχνητών κατασκευών; Ο ποιητής μέσα απ’ τη συμβολική διάσταση της τέχνης του, ξαφνικά μοιάζει να γνωρίζει «κάτι» που ωστόσο ανακαλύφθηκε επιστημονικά χρόνια μετά. To πράγμα πάει να πεί ότι έχει ενδιαφέρον.
            Στην Ελλάδα μεταξύ πολλών από τους σύγχρονους ποιητές έγραψαν για τη Σελήνη. ο Νάσος Βαγενάς, ο Αναστάσης Βιστωνίτης, ο Γιάννης Κοντός, ο Αντώνης Φωστιέρης.
            Το Poeticanet ενδιαφέρεται  για τη σχέση της ποίησης με τη Σελήνη αλλά και τι καινούργιο μπορεί να προσκομίσει στο θέμα  η σημερινή ποίηση. Επιθυμεί  το θέμα να αναδειχθεί μέσα από την καινούργια αντίληψη που ή άλλως έχει ο άνθρωπος για τη Σελήνη, αλλά και για την από πάντα του συναισθηματική σχέση. 
                                                                                                                            


Ρούλα  Αλαβέρα      

 

 ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΟΛΥΖΟΣ   

 I' ll see you  

 

“[…]  Είναι μια συγκεκριμένη διάσταση στην οποία η συνείδησή μας κάποτε ρίχνει μιαν άτολμη ματιά, μια διάσταση όπου αιωρούμαστε στο κενό κι όπου δεν υπάρχει πάνω ή κάτω, χθες ή αύριο, καμία ελπίδα πως θα έρθουμε πιο κοντά ή πως θ’ αλλάξουμε τη μοίρα μας· κρίνουμε ό,τι συμβαίνει στους άλλους μες στο απατηλό φως που τρεμοπαίζει, και ζούμε μιαν ολόκληρη ζωή ταξιδεύοντας προς αυτό που αποκαλούμε φως, παρόλο που η πηγή του μπορεί να έχει πάψει να υπάρχει από καιρό.”

 

Ενώ το Dark Side of the Moon μοιάζει να φωτίζει μια πιθανή πτήση προς το φεγγάρι, το Bad Moon Rising είναι απολύτως γειωμένο.

Οι Pink Floyd κοιτάνε τη σελήνη από τη γη· οι Sonic Youth κάνουν το αντίστροφο. Τους χωρίζει μια δεκαετία. Τους ενώνει η ιδέα του ταξιδιού, που άλλωστε γεννιέται και μόνο από την παρουσία του φεγγαριού στον τίτλο, και ό,τι διαδραματίζεται στο ημίφως.

Επιρροή άμεση δεν υπάρχει. Αν οι Sonic Youth έχουν μελετήσει κάποια μπάντα εκείνης της εποχής, αυτή ήταν οι Velvet ή οι Stooges. Κι όσο για την υποτιθέμενη σχέση των Floyd με τη musique concrète ήταν μάλλον ευσεβής πόθος του Συντ Μπάρρετ μόνο. Εντούτοις η κοινή πηγή έμπνευσης υπαγορεύει παρόμοια ατμόσφαιρα, ένα concept άλμπουμ, και μια συγγενική θεματολογία: την επίδραση των μεταμοντέρνων καιρών στον ανθρώπινο ψυχισμό. Στο τέλος και τα δύο γκρουπ κάνουν λόγο για σχιζοφρένεια, αφού έχουν εξετάσει πτυχές του δημόσιου και του ιδιωτικού (εργασία, σχέσεις), αλλά και έννοιες που άπτονται της μεταφυσικής όπως ο χρόνος και ο θάνατος.

Οι αρχαίοι λαοί προσέδιδαν ξεχωριστή σημασία στις φάσεις της Σελήνης, τις οποίες συνέδεαν με καλούς ή κακούς οιωνούς. Φαντάζονταν την κίνησή της σαν ιππασία στο στερέωμα πάνω σε ταύρο, άλογο ή ελάφι κι ο Ομηρικός ύμνος την περιέγραφε να λούζεται στα νερά του Ωκεανού, προτού ανέβει στο άρμα της. Αμέτρητοι φυσικά είναι οι μύθοι και οι προσωποποιήσεις της, από τους Αιγύπτιους και τους Μάγια που τη θεωρούσαν θεά της γονιμότητας μέχρι τα μεσαιωνικά χρόνια ή και αργότερα, όπου σχετιζόταν με τη μαγεία και τον αποκρυφισμό. Η πίστη στην επίδρασή της για ό,τι συμβαίνει πάνω στη γη ήταν από τις πρώτες δοξασίες του σκεπτόμενου ανθρώπου. Μα το ερώτημα ανέκαθεν ήταν τι μπορεί να συμβαίνει πάνω στη Σελήνη, και ιδίως στην αθέατη μεριά της.

Η ροπή των Floyd προς το μυστικισμό, από καιρό δεδομένη, έμελλε να συναντήσει ένα θέμα σαν κι αυτό. Κι η εντύπωση ότι βυθίζεσαι, χάνεσαι μέσα στη μουσική –μια αίσθηση πολύτιμη καταπώς φαίνεται για τους ίδιους– βρίσκει κι αυτή με τη σειρά της τη σκοτεινή πλευρά. “And if the dam breaks open many years too soon / And if there is no room upon the hill / And if your head explodes with dark forebodings too / I’ll see you on the dark side of the moon”.

Μιαν ανάλογη «ωκεάνεια αίσθηση» αποδίδουν και οι Sonic Youth, παρακολουθώντας τις κινήσεις της παλίρροιας καθώς το άλμπουμ, όπως και το Dark Side…, απλώνεται σαν ένα μεγάλο τραγούδι αντί για ένα σύνολο από ξεχωριστά κομμάτια. Ο ήχος αντιστοιχεί στo υγρό στοιχείο κι η αντανάκλαση του φεγγαριού φτιάχνει εκεί μια voie lactée, μια sœur lumineuse.

Ο τίτλος Bad Moon Rising είναι δανεικός από ένα τραγούδι των Creedence Clearwater Revival. Το δε εξώφυλλο, με το σκιάχτρο σε πρώτο πλάνο κι ένα νεοϋρκέζικο ηλιοβασίλεμα στο φόντο, θά ’λεγες ότι συμπληρώνει: And the world is on fire.

Για να μας γνωρίσουν τα ασυγκίνητα τοπία της Αμερικής του ’80 ήταν λογικό να επιλέξουν έναν κάποιο μινιμαλισμό. Ο ήχος των Floyd αντίθετα, προκειμένου να υποβάλει στη φαντασία ένα σχέδιο τόσο μεγαλεπήβολο όπως μια διαστημική περιήγηση, όφειλε να είναι όσο πιο πλούσιος γίνεται, κι έτσι παρά την καθαρότητά της εγγραφής υπάρχουν άπειρα στρώματα από εφέ και διπλά-τριπλά παιγμένα όργανα. Κι εκείνοι όμως σ’ ό,τι αφορά τη σύνθεση προτιμούν την αφαίρεση. Μάλιστα η δήλωση του Ρότζερ Γουώτερς πως θέλησε να γράψει με τον απλούστερο τρόπο, απηχεί τις επιταγές του σοσιαλιστικού ρεαλισμού για μια τέχνη προσιτή. Η οποία, θεωρητικά τουλάχιστον, θα χάραζε ένα δρόμο προς την Ουτοπία.

Με τις οργιαστικές κιθάρες του Death Valley ’69, τελευταίου κομματιού του άλμπουμ, οι Sonic Youth ξορκίζουν οριστικά το κακό. Η σκοτεινιά υπάρχει μόνο αν την κουβαλάς μέσα σου. Εξάλλου ως χαρακτήρες, όσο μπορούμε να τους γνωρίσουμε από τις συνεντεύξεις τους, είναι ιδιαίτερα εξωστρεφείς. Οι Pink Floyd πάλι μοιάζουν αναποφάσιστοι. Στο τέλος του δίσκου μένεις με μιαν ανεκπλήρωτη επιθυμία, όπως σ’ αφήνει ένα όνειρο, ένα μυστήριο ή μια ξαφνική έκλειψη.

Όχι βέβαια πως δεν υπάρχει και για κείνους η φωτεινή πλευρά: ας μην ξεχνάμε ότι μέρος των εσόδων από τις πωλήσεις του Dark Side of the Moon διατέθηκε για τη χρηματοδότηση της ταινίας Monty Python and the Holy Grail.

Πολύζος Ιωάννης 

Σημ. Το παράθεμα στην αρχή του κειμένου προέρχεται από το μυθιστόρημα του Βίκτωρ Πελεβίν Όμον Ρα, σε απόδοση του γράφοντος.


      

 

ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ    

1. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ

2. ΡΟΥΛΑ ΑΛΑΒΕΡΑ

3. ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ

4. ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

5. ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ

6. ΘΕΜΗΣ ΛΙΒΕΡΙΑΔΗΣ

7. ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΟΛΥΖΟΣ

8. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΦΡΑΓΚΟΥ



Ημ/νία δημοσίευσης: 22 Μαΐου 2008