Αγγελική Κορρέ

«Ο Μονόκερως και η ψύχωση»

 Γράφει ο: Γιώργος Χ. Στεργιόπουλος

Πριν μερικούς μήνες επέστρεψα στο βιβλίο «Μια εποχή στην Κόλαση» του Α. Ρεμπώ. Ξαναδιαβάζοντας τους στίχους του, νιώθω πως θα μπορούσα να περιγράψω ολόκληρο το έργο ως έναν μονόλογο “πτώσης”, μία πορεία διαμαρτυρίας του Ρεμπώ ενάντια στον εαυτό του, μα και στον άνθρωπο γενικότερα. Συγκυριακά, λίγο καιρό μετά --και με τους στίχους του Ρεμπώ ακόμα νωπούς μες στο μυαλό-- ήρθα σε επαφή με το βιβλίο «ο Μονόκερως και η ψύχωση» της Αγγελικής Κορρέ.  

  Ο σουρεαλισμός και ο συμβολισμός αποτελούν κεντρικούς άξονες του «Μονόκερου». Το βιβλίο της Κορρέ αποτελεί ένα βαθυστόχαστο ημερολόγιο φιλοσοφικής ακροβασίας αλλά και ένα δοκίμιο έντονης κοινωνικής κριτικής, τόσο στον σύγχρονο άνθρωπο όσο και στις αξίες του. Αποτελείται από σουρεαλιστικές ιστορίες διακριτών συνειδήσεων οι οποίες συγκρούονται με την ύπαρξή τους. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί τον εαυτό της ή εκφάνσεις αυτού (άλλοτε μιλώντας σε πρώτο πρόσωπο, άλλοτε σε τρίτο, άλλοτε σε πρώτο πληθυντικό όπου ομαδοποιεί τον εαυτό της, τον ήρωά της και τον αναγνώστη) προκειμένου να κρίνει ή να πνιγεί μες στα πάθη των ανθρώπων –ή των θεών τους. Άλλοτε διαχωρίζει τον πρωταγωνιστή (την ίδια) από τον κόσμο, κρίνοντας βίαια τους τυφλούς συνοδοιπόρους της και καταδικάζοντάς τους στην προσωπική τους Κόλαση, άλλοτε όμως καταδικάζει τον ίδιο της τον εαυτό, για την ύβρι και την τύφλωση που και η ίδια επέσεισε στον εαυτό της. 

Οι στίχοι βρίθουν ομοιοτήτων με το έργο του Ρεμπώ. Παρατηρούνται αναφορές σε θρησκευτικά σύμβολα (όπως ο Σατανάς ή το τελετουργικό, μεσαιωνικό όνομα CRNA MISA που μεταφράζεται σε «μαύρη σύναξη») μέσα στα οποία, η συγγραφέας, βαφτίζει έναν-έναν τους στίχους της. Ο πρώτος ενικός, τα θρησκευτικά σύμβολα και η έντονη χρήση μεταμορφώσεων έρχονται να συμπληρώσουν τις ομοιότητες του «Μονόκερου» με την «εποχή στην Κόλαση»: («Σκέφτομαι πως είμαι στην Κόλαση, οπότε είμαι» γράφει ο Ρεμπώ κι συμπληρώνει η Κορρέ: «Είμαι στην κόλαση, για να παρατηρώ και να σκέφτομαι»). 

Η χρήση του πόθου, της σκέψης και της ανάγκης ως συμβολισμοί για την αμαρτία, τον θάνατο, το κακό, τον θεό κ.α. προδίδουν τους εμφανείς δεσμούς της συγγραφέως με την φιλοσοφία και την θεολογία. Η Κορρέ συμπλέκει τα σύμβολά της προκειμένου να δημιουργήσει έντονες εικόνες που προσομοιώνουν την έκσταση μιας συνείδησης εν ώρα αναζήτησης. Εντούτοις, οι σκέψεις που μεταφέρει η ποιήτρια μέσα από αυτούς τους ενίοτε σουρεαλιστικούς ή συμβολικούς στίχους είναι καθαρά ανθρωποκεντρικές και γήινες που αγγίζουν ακόμα και κοινωνικά ζητήματα: Στο ποίημα CRNA MISA (σ. 16) η συγγραφέας εξυψώνει το θύμα σε βάθρο πάνω από τον ίδιο τον δολοφόνο του. Στις «Κόρες του Λυκάωνα», ασκεί έντονη κριτική στον σύγχρονο άνθρωπο και στην υποκρισία πίσω από την οποία κρύβει την «πτώση» του. Γράφει η ποιήτρια:

 ..και η υποκρισία

Πως είμαστε όλοι έννομοι, ευγενείς, γενναιόδωροι και αγνοί, δίχως εξαίρεση

Θα ‘ρθει μια μέρα να μας κατασπαράξει, αλλά ο πραγματικός θάνατος

Δεν θα μας επιτραπεί παρά μονάχα σαν πέσουμε, χωνεμένοι απ’ τον εαυτό μας,

Στα χλωρά πόδια του εκλιπαρώντας για μια σφαγή.

(«Οι κόρες του Λυκάωνα», σ.14)

Οι έντονες φιλοσοφικές ανησυχίες, οι ιδιαίτερα εξεζητημένοι συμβολισμοί και η σουρεαλιστικοί αφήγηση, συμπληρώνουν το ψηφιδωτό ενός ιδιαίτερου συγγραφικού ύφους. Οι Αγγελική Κορρέ, γράφοντας ένα «δύσκολο» βιβλίο, τολμά και ακολουθεί τον εαυτό της σε μέρη που οι περισσότεροι άνθρωποι αρνούνται να παραδεχτούν ότι υπάρχουν. Κι όχι μόνο, αλλά, προτού αναδυθεί, δημιουργεί έναν δικό της κόσμο από το χάος της ψύχωσής της και μας τον προσφέρει απλόχερα, μήπως έτσι αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας μες στους στίχους της.