Η ποίηση αναζητά την αιωνιότητα ή το εφήμερο, το οποίο πασχίζει να μετατρέψει σε μια αιώνια στιγμή. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι υπάρχει η ποίηση των μεταφυσικών αναζητήσεων και της καταγραφής των άφθαρτων καταστάσεων και η ποίηση του εφήμερου, της καταγραφής της στιγμής, που για κάποιον απροσδιόριστο λόγο ο ποιητής διαισθάνται ότι μπορεί να περάσει στην αιωνιότητα.

Κι όμως ο ποιητής κατανοεί ότι τα όρια που βοηθούν τον άνθρωπο στις ταξινομήσεις του είναι ρευστά και η ίδια η φύση και η περιπλοκότητα του κόσμου τα αναιρεί. Κατά βάθος, ο ποιητής γνωρίζει ότι το παρελθόν ως μνήμη είναι αδιάλειπτα παρόν, το μέλλον με τη δύναμη της επιθυμίας είναι διαρκώς παρόν, ενώ το παρόν που χάνεται πριν καλά καλά προλάβουμε να το αισθανθούμε είναι ένα όνειρο αιωνιότητας.

Ο χρόνος είναι επίμονα υπαρκτός στην ποίηση, γιατί διαρκώς διαθλάται το ένα επιπεδό του στο άλλο με αμέτρητους τρόπους. Ο χρόνος υπάρχει ως απώλεια και κατάκτηση, ως πληγή και θεραπεία. Ο χρόνος υπάρχει λόγω της επικείμενης ανυπαρξίας του.

Στο παρακάτω απόσμασμα από τις Εξομολογήσεις του Αυγουστίνου, ο συγγραφέας με έναν βαθύ και συνοπτικό τρόπο αποδεικνύει αυτή ακριβώς την αίσθηση του ποιητή:

quid est ergo tempus? si nemo ex me quaerat, scio; si quaerenti explicare velim, nescio: fidenter tamen dico scire me, quod, si nihil praeteriret, non esset praeteritum tempus, et si nihil adveniret, non esset futurum tempus, et si nihil esset, non esset praesens tempus. duo ergo illa tempora, praeteritum et futurum, quomodo sunt, quando et praeteritum iam non est et futurum nondum est? praesens autem si semper esset praesens nec in praeteritum transiret, non iam esset tempus, sed aeternitas. si ergo praesens, ut tempus sit, ideo fit, quia in praeteritum transit, quomodo et hoc esse dicimus, cui causa, ut sit, illa est, quia non erit, ut scilicet non vere dicamus tempus esse, nisi quia tendit non esse.

Τι είναι λοιπόν ο χρόνος; Γνωρίζω αρκετά καλά τι είναι αρκεί κάποιος να μη με ρωτήσει. Αν όμως ερωτηθώ τι είναι και προσπαθήσω να του το εξηγήσω βρίσκομαι σε σύγχυση. Μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι γνωρίζω πως αν τίποτα δεν πέρασε, τότε δεν θα υπήρχε παρελθών χρόνος. Αν τίποτε δεν επρόκειτο να συμβεί, τότε δεν θα υπήρχε μέλλων χρόνος. Και αν τίποτα δεν υπήρχε, δεν θα υπήρχε παρών χρόνος. Από αυτές τις τρεις διαιρέσεις του χρόνου, τότε, πώς μπορούν οι δυο, το παρελθόν και το μέλλον, να είναι, όταν το παρελθόν δεν υπάρχει πια και το μέλλον δεν έχει υπάρξει ακόμη; Όσο για το παρόν, αν ήταν συνεχώς παρόν και δεν μετακινείτο ποτέ, ώστε να γίνει παρελθόν, δεν θα ήταν πια χρόνος, αλλά αιωνιότητα. Αν, συνεπώς, το παρόν είναι χρόνος μόνο από το γεγονός ότι κινείται, ώστε να γίνει παρελθόν, πώς μπορούμε να πούμε ότι τουλάχιστον το παρόν υπάρχει αν ο λόγος του ότι υπάρχει είναι το ότι πρόκειται να μην υπάρχει; Με άλλα λόγια δεν μπορούμε να πούμε πράγματι ότι ο χρόνος υπάρχει παρά μόνο λόγω της επικείμενης κατάστασης του μη είναι του.

(Confessiones XI, xiv)

Άννα Γρίβα

© Poeticanet