ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ

Δείτε επίσης

Εκτύπωση του άρθρου

Χρήστος Χρυσόπουλος

6 × 4 αποκρίσεις στον Εμίλ Σιοράν

Ο καλλιτέχνης που στοχάζεται τα εκφραστικά του μέσα είναι υπόχρεος στον σοφιστή, συγγενεύει οργανικά μ¢ αυτόν. Και ο μεν και ο δε συνεχίζουν, προς διαφορετικές κατευθύνσεις, το ίδιο και το αυτό είδος δραστηριότητας. Έχοντας πάψει να είναι «φύση», ζουν σε συνάρτηση με τη λέξη. Τίποτα το πρωτογενές σ¢ αυτούς: κανένας δεσμός δεν τους συνδέει με τις πηγές της εμπειρίας, καμιά αφέλεια, κανένα «συναίσθημα» […]. Για την πραγματικότητα δεν δίνουν δεκάρα: ξέρουν ότι εξαρτάται από τα σημεία που την εκφράζουν, των οποίων είναι πολύ σημαντικό να είναι κανείς κύριος […] Στη ζωή του πνεύματος έρχεται μια στιγμή, κατά την οποία η γραφή, αναδεικνυόμενη σε αυτόνομη αρχή (principe), γίνεται μοίρα. [1]

1. ΘΕΣΗ ΠΡΩΤΗ «Δεν υπάρχει έργο που να μη στρέφεται κατά του αυτουργού του» (Εμίλ Σιοράν).

1..1 Το ποίημα θα συντρίψει τον ποιητή.

1.2 Το σύστημα, τον φιλόσοφο.

1.3 Το γεγονός, τον άνθρωπο της δράσης.

1.4 Καθετί που λίγο πριν θεωρούνταν χρήσιμο ή ωραίο, φαντάζει αίφνης περιττό και άσχημο και καταστρέφεται χωρίς ενδοιασμό.

-/-

2 ΘΕΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ «Δεν θα δεχτούμε ποτέ την ιστορία» (Εμίλ Σιοράν).

2.1 Εντούτοις, μόλις μιλήσουμε για «ανάμνηση», μας παίρνουν αμέσως στα σοβαρά.

2.2 Λες και η ανάμνηση ισοδυναμεί με την ειλικρίνεια και η ειλικρίνεια με την αλήθεια.

2.3 Κι όμως, ό,τι και να κάνουμε, είμαστε απολύτως καταδικασμένοι σε ανειλικρίνεια έναντι των πράξεών μας.

2.4 Ο λόγος είναι ένα ψέμα σχετικά με τον εαυτό του, αλλά φτάνει στον εαυτό του μόνο ψευδόμενος.

-/-

3 ΘΕΣΗ ΤΡΙΤΗ «Δεν υπάρχει διέξοδος για όποιον βυθίζεται στη φαινομενικότητα» (Εμίλ Σιοράν).

3.1 Ο λόγος που επιτελεί τον σκοπό του (δίχως να ορίζουμε ποιος είναι αυτός), είναι μια πράξη: «θέλω να κάνω», και όχι μια στράτευση στην αλήθεια: «θέλω να πω», ή στην αληθοφάνεια: «ακούστε τι λέω».

3.2 Ορίστε λοιπόν ένα παράδειγμα όπου κάποιος επιχειρεί να πει ψέματα λέγοντας την αλήθεια.

3.3 Αυτό μας επιτρέπει να αποσυνδέσουμε το αληθές από το αληθοφανές.

3.4 Όποιοι διαφωνούν, ανήκουν στην κατηγορία εκείνων των ανθρώπων που, όπως λέει ο Ενρίκε Βίλα Μάτας, «πιστεύουν ότι αν επαναλάβουν χίλιες φορές το ίδιο πράγμα, στο τέλος θα γίνει αληθινό» [2].

-/-

4 ΘΕΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ «Υπάρχει ένας κορεσμός που παρακινεί στην επινόηση μύθων» (Εμίλ Σιοράν).

4.1 Είναι ο ενθουσιασμός που προσηλώνεται σ¢ ένα αφαιρετικό αντικείμενο.

4.2 Αφαιρώ (I abstract) σημαίνει επίσης διασαλεύω τη στερεότητα του αντικειμένου, μετασχηματίζω με κάποιον τρόπο την ίδια τη διαδικασία της νόησης με την οποία τα αντικείμενα αποκτούν κειμενική υπόσταση και αναγνωρίζονται με βάση τις αναπαραστάσεις τους.

4.3 Σκοπός της τέχνης είναι να δημιουργήσει μια ιδιαίτερη αντίληψη για το αντικείμενο.

4.4 Να δημιουργήσει τη σημασία του και όχι την αναγνώρισή του.

-/-

5 ΘΕΣΗ ΠΕΜΠΤΗ «Η τελειότητα δεν μας ταράζει πλέον» (Εμίλ Σιοράν).

5.1 Για να δημιουργήσουμε ένα «τέλειο» έργο, πρέπει να ξέρουμε να ζούμε στο εσωτερικό του, έως ότου αυτό υποκαταστήσει το σύμπαν.

5.2 Για παράδειγμα: δέντρα κατά μήκος του δρόμου – δέντρα που δεν εκφράζουν απολύτως τίποτα παρά μόνο μια πράσινη, αδιάφορη τελειότητα. Όταν το πραγματικό συγχωνεύεται με το εικονικό, το πραγματικό θα πρέπει να επινοηθεί εκ νέου.

5.3 Είναι ό,τι περιέγραψε ο Μπλοχ ως οντολογική κατάσταση του «όχι ακόμα» (noch nicht – not yet being) και αναφέρεται στην κατεύθυνση (directionality).

5.4 Αλλά και στην ανολοκλήρωτη φύση του κόσμου: η πραγματικότητα είναι μια «φυγόκεντρος» δύναμη.

-/-

6 ΘΕΣΗ ΕΚΤΗ «Να αρνείσαι. Τίποτα καλύτερο για να χειραφετηθεί το πνεύμα» (Εμίλ Σιοράν).

6.1 Τρίτον από της αληθείας

6.2 Όχι βέβαια

6.3, Αλλά σίγουρα πρώτον από της σιωπής.[3]

6.4 ...

Χρήστος Χρυσόπουλος

[1] Εμίλ Σιοράν, «Το ύφος ως περιπέτεια», στο "Ο πειρασμός του υπάρχειν", μτφρ. Δ. Δημητριάδης, Scripta, 2007.

[2] Ενρίκε Βίλα Μάτας, "Η νόσος του Μοντάνο", μτφρ. Γεωργία Ζακοπούλου, Καστανιώτης, 2006.

[3] Στις μέρες μας είναι του συρμού μεταξύ Ελλήνων και ξένων συγγραφέων να περιφρονούν την πράξη της γραφής, να τείνουν προς τη στιγμή που (όπως αναφωνούν: επιτέλους!) θα βρίσκονται πέρα από τις λέξεις. Παραδόξως, αυτό που έχει σημασία σε αυτή τη σκέψη δεν είναι το κείμενο, το ποίημα, το μυθιστόρημα, αλλά η «πολύτιμη εσωτερική εμπειρία» που το γέννησε (με την έμφαση στο «εσωτερική»). Απαξιωμένη λοιπόν (με άλλοθι για κάποιους τον Κύριο Τεστ – δίχως καν την όποια δικαιολόγηση για τους περισσότερους), η γραφή ντρέπεται για την υλικότητά της, την αλαζονεία της, την αδιαντροπιά της. Αυτή η θλιβερή μυθολόγηση της συγγραφικής εργασίας μάς κατατρέχει και μας εμποδίζει. Για ορισμένους, η γραφή δεν θα ησυχάσει εάν δεν κερδίσει πάλι –χωρίς να το κάνει επιδεικτικά– την ανυπαρξία, απ¢ όπου δεν έπρεπε να είχε βγει ποτέ.

Ημ/νία δημοσίευσης: 10 Φεβρουαρίου 2010

Δείτε επίσης

ΠΟΙΗΣΗ

ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ