Εκτύπωση του άρθρου
 
 
Μακράν της Ελλάδος ευρισκόμενοι δυνάμεθα να κρίνωμεν εξ
υψηλοτέρας περιωπής το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της.
Η απόστασις τόπου ισοδυναμεί και προς απόστασιν χρόνου.
Μακρόθεν βλέποντες, γινόμεθα τρόπον τινά μεταγενέστεροι.

(Δημήτριος Βικέλας, Άπαντα, τόμος Δ') 

Ίσως ο ποιητικότερος ορισμός του χρόνου που έχω συναντήσει. Αλλά και ο κρυπτικότερος ορισμός για την ποίηση. Χώρος και χρόνος συμφύρονται με τρόπο που θα ζήλευε ο... Αϊνστάιν αλλά και οι θιασώτες της αποστασιοποίησης, της ανοικείωσης κ.ο.κ. Πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε αυτό το “μακράν”; Με πτήσεις στον ορίζοντα της διαχρονίας, η ποίηση αποτυπώνει τόσο το αιώνιο όσο και το εφήμερο, μέσα από αυτήν την αναστοχαστική της λειτουργία. Μια εσωτερικά βιωμένη πραγματικότητα, μια αποτύπωση του ψυχολογικού χρόνου ακόμη -του χωροχρόνου εντός- με τα πράγματα μετρημένα στις διαστάσεις που προσλαμβάνουν μέσα μας. Διότι ποιος άλλος θα μπορούσε να είναι ο τόπος αυτός από όπου βλέπουμε “μακρόθεν”  την “Ελλάδα” της καθημερινότητάς μας αν όχι η ποίηση;
       
***

αν όλες οι βιβλιοθήκες βούλιαζαν μέσα σ' ένα μεγάλο κατακλυσμό,
καθώς και όλα τα μουσεία, οι επιζήσαντες, αργά ή γρήγορα,
θ' ανακάλυπταν και πάλι, από μόνοι τους, τη ζωγραφική,
τη μουσική, το θέατρο που είναι λειτουργίες τόσο φυσικές,
 τόσο απαραίτητες και τόσο ενστικτώδεις όσο και η αναπνοή.  

(Ευγένιος Ιονέσκο, Σημειώσεις και αντισημειώσεις)

Μπορεί να είναι δυνατόν; Να έχουμε βρει τον μηχανισμό που υπερκερά τον χρόνο; Μπορούμε να φανταστούμε έναν Νώε-ποιητή που ναυλώνει το καράβι του για να διαφύγει τον κατακλυσμό της λήθης με ποιητές και καλλιτέχνες κάθε λογής, που σκοπό έχουν να αφθαρτίσουν την ανθρώπινη εμπειρία; Και όταν όλα στη ζωή αποδεικνύoνται κάποτε ψευδή και απατηλά, μπορούν να λάμπουν αληθινά και παντοτινά μέσα σε ένα ποίημα. Όλος ο χρόνος μπορεί να μετουσιώνεται, να συγκεφαλαιώνεται σε ένα ποίημα. Η ποίηση μπορεί να ζει για πάντα. Αλλά και η ζωή μπορεί να γίνει ποίηση αυθεντική. Ζωή στην τέχνη και τέχνη στη ζωή... Mήπως ο Ιονέσκο εδώ μάς θυμίζει λίγο τον Μαρινέτι; 'Ολα τα κινήματα της πρωτοπορίας άλλωστε δεν υπερθεμάτιζαν τη ζωή έναντι της τέχνης; 
 
***

He advised me that poetry is more about divination than data;
more about feelings than facts […] He was urging me to think of
poems as lived experiences and not as thought-up experiences […]
as perceptions of the heart […] and not as conceptions of the mind.

(Gabriel Rosenstock, The Flea Market in Valparaiso)
 
Η σύνθεση χώρου και χρόνου: μια ιεροτοπία, όπως λαμβάνει χώρα στον καιρό της καρδιάς, τον μόνον αρμόδιο, μέσα από αυτήν την συγκινησιακή λειτουργία της ποίησης. Μου αρέσει πάντα να ορίζω την ποίηση ως έναν τόπο συνάντησης. Ο τόπος αυτός είναι η καρδιά, όπως τουλάχιστον αυτή ορίζεται από τη βιβλική και πατερική γραμματεία: ως έδρα του όλου ανθρώπου και των λειτουργιών του, του νου περιλαμβανομένου. Ο τόπος αυτός φλέγεται από αγάπη. Δεν είναι όμως τόπος ξερός και άνυδρος. Από εδώ εκπηγάζει μια ποίηση  μυστική, εκστατική και οραματιστική η οποία έχει εκκωφαντικές αναλογίες με τη θρησκευτική εμπειρία καθώς προσεγγίζει το μυστήριο του χρόνου, της ελευθερίας, του έρωτα, του θανάτου... Μια ποίηση που δημιουργεί ανάταση καθώς προσεγγίζει την καρδιά του μυστηρίου της ζωής, αυτό το αμύγδαλο του κόσμου*, κατά πως θα έλεγε ο Ελύτης. Αν και η σύνθεση ως στόχος της διαλεκτικής δεν είναι πάντα εφικτή, όπως τουλάχιστον ένας Μπένγιαμιν μπορεί να βεβαιώσει, στην ποίηση πραγματώνεται απολύτως η ένωση των διεστώτων. Στην ποίηση μπορούμε να ζούμε, όπως και στη ζωή μπορούμε να είμαστε ποιητές- σε κάθε περίπτωση, με σεβασμό και των δύο μυστηρίων.
 
*[...]
χρειάζεται
να 'μαστε μνήμονες του πιο τρομερού αγαθού που εδόθηκε ποτέ
από 'να σ' άλλον άνθρωπο
η αγάπη
μοιάζει με δυο ποτήρια σε στιγμή ενθουσιασμού
 ντινγκ
 λάμψη
θρύψαλα

[...]
ω φίλοι
αν κάποιος από μας αμάρτησε
πρέπει να 'ναι ο Θεός
χαλάλι του
ψάξαμε ψάξαμε όσο γίνεται
να ' μαστε άνθρωποι σωστοί
σε μια ταράτσα πάνου από τη θάλασσα
κοίταξε:
σπαν τ' αστέρια ένα ένα
και το ύστερο πάει φωσάκι του τσιγάρου σου
κι εκείνο σώνεται
πάτα το χάμου
αντίο.
 
 
Σάρα Θηλυκού
© Poeticanet

Ημ/νία δημοσίευσης: 24 Αυγούστου 2019