Όλοι οι ποιητές της ελληνικής αρχαιότητας μοιράζονται μια κοινή αντίληψη για τον ρόλο της μυθολογίας, η οποία επηρεάζει καίρια τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να ερμηνευτούν οι συνθέσεις τους. Για αυτούς, η μυθολογία είναι η πραγματική ιστορία κι έτσι οι επιμέρους μύθοι, οι οποίοι καταγράφονται στα ποιήματα, αποκαλύπτουν το τι πραγματικά συνέβη στο παρελθόν. Οι αρχαίοι λαοί συχνά προσωποποιούν με μυθολογικά ονόματα τις αργές και ασαφείς επιδράσεις των σημαντικών για τη διαμόρφωσή τους γεγονότων. Υπό αυτή την έννοια, οι μύθοι ρίχνουν φως στην ιστορία. Ο μύθος είναι, λοιπόν, ένας ‘ειδικός λόγος’, εφόσον με αυτόν μια κοινωνία καταγράφει την πραγματικότητα μέσω της αφήγησης. Επομένως, η όποια μυθολογική αναφορά αποσκοπεί στην υπενθύμιση μιας πραγματικότητας του παρελθόντος, που πολλές φορές σημαδεύει τη ζωή του παρόντος.

Για τους αρχαίους ποιητές ένας από τους σκοπούς της ποίησης είναι να αποκαλυφθεί η αλήθεια που σχετίζεται με το παρελθόν. Εξάλλου, η επική επίκληση των Μουσών, που είναι κόρες της Μνημοσύνης, δεικνύει ότι οι αρχαίοι Έλληνες μέσα από την ποίηση θεωρούσαν ότι καταγράφεται το παρελθόν. Έτσι, στη ραψωδία α (346-350) της Οδύσσειας, ο Τηλέμαχος επικρίνει τη μητέρα του, όταν αυτή ζητά από τον Φήμιο να σταματήσει το τραγούδι για τον Οδυσσέα: δεν φταίει ο τραγουδιστής για όσα θλιβερά λέει, δεν είναι δικές του επινοήσεις, αλλά είναι η ίδια η πραγματικότητα που καταγράφεται στο τραγούδι σχετικά με τις δυστυχίες των Δαναών.       

Επομένως, η ποίηση διδάσκει την αλήθεια του παρελθόντος και δύσκολα ξεφεύγει από αυτήν, αφού το αληθές είναι ο σκοπός της. Ο Ησίοδος στο προοίμιο της Θεογονίας (Ι 26-34) παρουσιάζει τις Μούσες να δηλώνουν πως, όταν θέλουν, αποκαλύπτουν την αλήθεια στον ποιητή για το παρελθόν, δηλαδή η ποίηση γίνεται φορέας της ιστορίας, ένας διαρκής λόγος, άλλοτε ψίθυρος κι άλλοτε κραυγή, για τα μεγάλα γεγονότα.

Άννα Γρίβα

© Poeticanet