Εκτύπωση του άρθρου

Snyder in 2007

GARY SNYDER

 

ΒιογραφΙα.

(Από τη Λιάνα Σακελλίου)1

Βραβευμένος με το Βραβείο Μπόλλινγκεν για την Ποίηση το 1997, ο Γκάρυ Σνάιντερ αποτελεί μέλος ενός επίλεκτου κύκλου αμερικανών ποιητών που συμπεριλαμβάνει τους Γουόλλας Στήβενς, Μάριαν Μουρ, Ουίλλιαμ Κάρλος Ουίλλιαμς, Γ. Χ. Όντεν και Ρόμπερτ Φροστ. Κατά την απονομή αυτού του βραβείου οι κριτές του Βραβείου Μπόλλινγκεν Κέννεθ Κοχ, Πηνελόπη Λώρανς και Τζ.Ντ. ΜακΚλέτσυ, είπαν: “Ο Γκάρυ Σνάιντερ, σε όλη τη διαδρομή μιας μακράς και διακεκριμένης σταδιοδρομίας, κάνει εκείνο στο οποίο ο ίδιος, σ’ ένα ποίημά του, αναφέρεται ως “αληθινή δουλειά”. Η “αληθινή δουλειά” αφορά στη συγγραφή ποίησης, ενός πρωτοφανούς είδους ποίησης, στην οποία η πιο περιπετειώδης τεχνική βρίσκεται στην υπηρεσία των μεγάλων θεμάτων της φύσης και της αγάπης. Έχει συνδυάσει τη φυσική ζωή και την εσωτερική ζωή του πνεύματος, για να γράψει ποίηση τόσο συμπαγή και όμως τόσο διαρκώς μεταβαλλόμενη όσο τα βουνά και τα ποτάμια του δικού του αμερικανικού-και παγκόσμιου-τοπίου”.

Ο Γκάρυ Σνάιντερ γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο το 1930. Πήγε γυμνάσιο στο Σηάτλ και στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Στο κολέγιο Ρηντ στο Πόρτλαντ έκανε διατμηματικές σπουδές στη λογοτεχνία και την ανθρωπολογία, με ειδικότητα στην αμερικανο-ινδιάνικη εθνολογία, από όπου πήρε το πτυχίο του το 1951, γράφοντας πτυχιακή εργασία με θέμα “Οι διαστάσεις ενός μύθου”. Ήταν στενός φίλος με τους συγγραφείς και Ζεν βουδιστές Λου Γουέλς και Φίλιπ Γουώλεν και βρέθηκαν όλοι τους στο Ρηντ, την ίδια εποχή.

Στη Βορειοδυτική Ακτή εργάστηκε στη φάρμα της οικογένειάς του και εποχιακά στα δάση. Δούλεψε επίσης και για την  “Ορεγκόνιαν” του Πόρτλαντ κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων. Έγινε αφοσιωμένος υπερασπιστής του φυσικού κόσμου και μέλος των περίφημων ορειβατών “Ματζάμας” και της “Κοινότητας της άγριας υπαίθρου” περίπου την ίδια εποχή που επιδόθηκε στο σκι και την ορειβασία των χιονισμένων βουνοκορφών, σε ηλικία 17 ετών.

Έπειτα από ένα εξάμηνο μεταπτυχιακών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, στη γλωσσολογία, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στις ασιατικές γλώσσες για τρία χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ. Εκεί ο Σνάιντερ γνώρισε τον Κένεθ Ρέξροθ, τον Ρόμπερτ Ντάνκαν, τον Τζακ Σπάισερ, τον Άλλεν Γκίνσμπεργκ, τον Τζάκ Κέρουακ και πολλούς συγγραφείς, οι οποίοι υπήρξαν συντελεστές της μεγάλης άνθησης της ποίησης της Δυτικής Ακτής που ξεκίνησε τη δεκαετία του `50. Εξαιτίας της σχέσης του με τους λογοτεχνικούς πατριάρχες, Γκίνσμπεργκ και Κέρουακ, ο Σνάιντερ ταυτίζεται μερικές φορές με τη γενιά των Μπήτνικ. Στο έργο του “Ντάρμα Μπαμς”, ο Κέρουακ βασίζει το χαρακτήρα του Τζάφυ Ράιντερ στον Σνάιντερ.

Το 1950 παντρεύεται την Άλισον Γκας και χωρίζουν το 1952.

Το 1956 ταξίδεψε στο Κυότο με κρατική υποτροφία όπου παρέμεινε στο Ζεν ναό του Σοκόκου-Γι. Εργάστηκε ως ερευνητής και μεταφραστής Ζεν βουδιστικών κειμένων και σπούδασε Ριντζάι Ζεν βουδισμό στο μοναστήρι του Νταϊτόκου-Γι υπό την επίβλεψη του Όντα Σέσσο Ρόσσι.

Ο Σνάιντερ έγραψε πολλές συλλογές ποίησης από τότε που άφησε την Αμερική για την Ιαπωνία. Όσο ήταν στο Κυότο, δημιούργησε επαφές με κοινωνικά κλειστούς βουδιστικούς και πνευματικούς κύκλους, ιδιαίτερα όσους ασχολούνταν με την ειρήνη, την οικολογία, τις μειονότητες και τα γυναικεία ζητήματα. Η σχέση του με τον ποιητή και πνευματικό ηγέτη Νανάο Σακάκι τον οδήγησε σε απομακρυσμένα νησιά και στην καλλιτεχνική ζωή του Τόκυο.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ιαπωνία (1956-1968), ο Σνάιντερ ταξίδεψε αρκετά στο εξωτερικό. Εργάστηκε εννέα μήνες στο μηχανοστάσιο ενός τάνκερ που μεταξύ του Περσικού Κόλπου και των λιμένων πετρελαίου του Ειρηνικού (ο Σνάιντερ πρώτα ταξίδεψε από τη Νέα Υόρκη στη Βενεζουέλα το 1948. Εξακολουθεί να έχει χαρτιά ναυτικού και μια κάρτα της Εθνικής Ναυτιλιακής Ένωσης). Περιηγήθηκε για έξη μήνες την Ινδία και επισκέφτηκε ιερές πόλεις με τον Άλλεν Γκίνσμπεργκ, τον Πήτερ Ορλόφσκι και την Τζόαν Κάιτζερ, την οποία παντρεύεται το 1960 και χωρίζουν το 1965. Η ομάδα αυτή συναντήθηκε με τον Δαλάι Λάμα. Ο Σνάιντερ πέρασε μια ακαδημαϊκή χρονιά στην Καλλιφόρνια, στα μέσα της δεκαετίας του `60, διδάσκοντας συγγραφική στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ.

Ο δάσκαλός του Όντα Σέσσο Ρόσσι πέθανε το 1967. Ο Σνάιντερ εξακολούθησε να έχει σχέσεις με το μοναστήρι του Νταϊτόκου-Γι, αλλά διερεύνησε επίσης τις θεωρίες και τους ναούς του Σίνγκον και του Τεντάι βουδισμού για δύο χρόνια.

Το 1967 έζησε στο Μπάνυαν Άσραμ και παντρεύτηκε τη Μάσα Ουεχάρα στο χείλος ενεργούς ηφαιστείου. Μαζί της απέκτησε δύο γιους. Το 1969 επέστρεψε οριστικά στο δυτικό ημισφαίριο. Το 1970 εγκαταστάθηκε-με τη γυναίκα του και τους δύο μικρούς γιους του-στους λόφους της Σιέρρα Νεβάδα στη Βόρεια Καλιφόρνια. Από το 1970 το έργο του έχει αποκτήσει μια καθαρά οικολογική ορμή. Η μετακίνησή του στην παλιά “Χώρα του χρυσού” τροφοδότησε ένα ενδιαφέρον για τον μοναδικό χαρακτήρα ενός άγριου μέρους, ειδικότερα σε μια περιοχή ρημαγμένη από την υδραυλική εξόρυξη χρυσού στα τέλη του 1880. Είναι εξέχων υποστηρικτής της “ανακατοίκησης”-δημόσια και μέσω του λογοτεχνικού του έργου-για τις δυνατότητες και τις αναγκαιότητες αναδημιουργίας μιας οργανικής σχέσης με μια φυσική βιοπεριοχή.

Η γραφή και η σκέψη του έχουν συμβάλλει πολύ στην εισαγωγή ιδεών όπως, η “οικοδιαχείρηση”, η “ανακατοίκηση”, η “βιοπεριοχή” και ο “υδροκρίτης”* , στον ποιητικό λόγο και στο γενικό τρόπο δράσης, φωτίζοντας τα συνυφασμένα νήματα της λογοτεχνικής μορφής, της κοινωνικής ευθύνης, της ηθικής συμπεριφοράς και της πολιτισμικής περιεκτικότητας. Ο Σνάιντερ, έχει εξισορροπήσει τις απαιτήσεις του λόγιου και του ευρύτερου ακροατηρίου της λογοτεχνίας καθώς και εκείνων που ανήκουν στο διεθνές περιβαλλοντικό κίνημα που έχει αναπτυχθεί από την πρώτη Ημέρα της Γης, το Μάιο του 1970.

Ως πρακτική προέκταση των πνευματικών και φιλοσοφικών του πεποιθήσεων για τα δικαιώματα των συναισθητικών και μη συναισθητικών μορφών, ο Σνάιντερ έχει αναμιχθεί ενεργά σε τοπικές, περιφερειακές και εθνικές πολιτικές προσπάθειες. Διορίστηκε στο Συμβούλιο Τεχνών της Καλιφόρνια από τον Κυβερνήτη Τζέρυ Μπράουν το 1974 και υπηρέτησε για έξι χρόνια ως ενεργό μέλος αυτού του οργανισμού για την τέχνη και τον πολιτισμό, κατά την πιο παραγωγική και αμφιλεγόμενη περίοδό του.

Αντανάκλαση της ασυνήθιστης ισορροπίας των ενδιαφερόντων του για τη λογοτεχνία, την οικολογία και την διεθνή πολιτική, είναι η απονομή δύο διακεκριμένων λογοτεχνικών βραβείων-του Βραβείου Μπόλλινγκεν για την Ποίηση και του Βραβείου Τζόν Χέυ για τη “Συγγραφή με θέμα τη Φύση”-σε χρονικό διάστημα δύο εβδομάδων, στις αρχές του 1997. Το πρώτο επιβεβαιώνει τη λογοτεχνική του θέση. To δεύτερο, αναγνωρίζει την συνεισφορά του έργου του στις περιβαλλοντικές προσπάθειες. Σαν εκπρόσωπος “αυτών που δεν έχουν φωνή-των δένδρων, των βράχων, των ποταμών και των αρκούδων-στο πολιτικό γίγνεσθαι”, ο Γκάρυ Σνάιντερ έχει με τον καιρό κερδίσει διεθνή φήμη εκπροσωπώντας τα δικαιώματα και τις ζωές των όντων χωρίς φωνή στις κοινωνίες μας. Τρία σχετικά πρόσφατα διεθνή τηλεοπτικά αφιερώματα (ένα στο τηλεοπτικό δίκτυο B.B.C. και δύο στο P.B.S.) έχουν εστιαστεί σ΄ αυτή την επιταγή. Κατά τη διάρκεια του “Υδροκρίτη”, μιας παναμερικανικής συνδιάσκεψης για τη λογοτεχνία και τον φυσικό κόσμο, που συνήλθε στη Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσσου στη Ουάσινγκτον τον Απρίλιο του 1996, μίλησε ως κύριος ομιλητής σ΄ ένα κοινό άνω των χιλίων ατόμων, που είχε κατακλείσει το χώρο. Ο αμερικανός εθνικός ποιητής Ρόμπερτ Χάας (ποιητής και περιβαλλοντιστής του καιρού μας ), τον προσφώνησε ως “φίλο, συνάδελφο και μεγάλη λογοτεχνική μορφή του εικοστού αιώνα. Σπουδαίο ποιητή και φωνή ήθους, που ακολουθεί με το μεγαλύτερο σεβασμό τις παραδόσεις του αμερικανού Θορόου και του ιάπωνα δάσκαλου του Χαϊκού, του Ντογκέν. Το έργο του μας κάνει πολύ πιο ζωντανούς και προσεκτικούς. Φθάνει στις βαθύτερες και καλύτερες απαρχές μας, μας εγκαρδιώνει ενάντια στις προκλήσεις και υπόσχεται την αποκατάστασή μας σε ένα φυσικό χώρο από τον οποίο, πολλοί , αισθανόμαστε τώρα ότι έχουμε αποξενωθεί”.

Ήταν πρόσφατα παντρεμένος με την Κάρολ Κόντα (απεβίωσε το 2006) και έχει δύο γιους και δύο κόρες (από διαφορετικούς γάμους). Τις δύο τελευταίες δεκαετίες κατοικεί στη βόρεια Σιέρρα Νεβάδα στις παρυφές του εθνικού δρυμού του Ταχόε, όπου εργάζεται σ’ ένα ορεινό αγρόκτημα με τους παλιούς και νέους αποίκους της περιοχής. Ο ίδιος και οι περισσότεροι γείτονές του ζουν με ένα συνδυασμό των τεχνολογιών του 19ου και του 21ου αιώνα: φούρνους με ξύλα για θέρμανση και μαγείρεμα, φωτοβολταϊκά στοιχεία για ηλεκτρισμό. Εκεί υπήρξε δραστήριο ιδρυτικό μέλος του Δακτυλιδιού από Κόκαλο για την πρακτική του βουδιστικού Ζεν στην περιοχή.

Ο Γκάρυ Σνάιντερ δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Ντέιβις της Καλιφόρνια από το 1986 έως το 2002. Ως μέλος του Προγράμματος Συγγραφικής του Τμήματος Αγγλικής Φιλολογίας συνεργάστηκε με ένα μεγάλο φάσμα άλλων καλλιτεχνών, επιστημόνων, περιβαλλοντιστών και ειδικών στη δημόσια πολιτική, για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του φυσικού και άγριου κόσμου στη μεταμοντέρνα κοινωνία. Ενώ ταξιδεύει και δίνει διαλέξεις σ’ όλο τον κόσμο, παίζει ενεργό ρόλο σε περιφερειακά προγράμματα με παναμερικανική επιρροή. Για πολλά χρόνια ταξίδευε εκτεταμένα για τρεις ή τέσσερις μήνες κάθε χρόνο. Επισκεπτόταν πανεπιστήμια, έκανε απαγγελίες ποίησης, έδινε διαλέξεις, συμμετείχε σε συνέδρια, καθοδηγούσε σεμινάρια και είχε στενή συνεργασία με περιβαλλοντικές ομάδες καθώς και με ομάδες ντόπιων κατοίκων. Ταξίδεψε ξανά στην Ιαπωνία και πήγε επίσης στην Αυστραλία, στην Ευρώπη, στην τότε Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, στην Αλάσκα και τη Χαβάη, μιλώντας για τα χαρακτηριστικά του βουδιστικού διαλογισμού, της οικολογικής πρακτικής, της γλώσσας και της ποιητικής, της σχέσης μεταξύ του πολέμου και της εθνικής κατάστασης, και των βιοτοπικών πολιτικών στρατηγικών.        

Τα προγράμματα στα οποία εμπλέκεται περιλαμβάνουν την ίδρυση της “Τέχνης του άγριου τοπίου”(1992), μιας ετήσιας συγγραφικής συνδιάσκεψης για την άγρια φύση και τη  συγγραφική, που παρουσιάστηκε στο τέλος του 1996 σ’ ένα ωριαίο ντοκιμαντέρ στο τηλεοπτικό δίκτυο P.B.S. Έπαιξε επίσης ενεργό ρόλο στην ίδρυση το 1993 στο Πανεπιστήμιο Ντέιβις, ενός μεγάλου, πρότυπου, ακαδημαϊκού, προπτυχιακού προγράμματος για φοιτητές κοινωνικών και περιβαλλοντικών σπουδών με τον τίτλο “Φύση και πολιτισμός”.

“Προσπαθώ να συγκρατώ την ιστορία και την άγρια φύση στο μυαλό μου, ώστε τα ποιήματά μου να προσεγγίσουν το αληθινό μέτρο των πραγμάτων και να μπορούν να αντιμετωπίσουν την ανισορροπία και την αμάθεια του καιρού μας”,  δηλώνει ο Γκάρυ Σνάιντερ. Σε όλη του τη ζωή ο Σνάιντερ ψάχνει εναλλακτικούς δρόμους γι’ αυτή την ανισορροπία. Η αναζήτησή του τον έχει οδηγήσει στο φυσικό κόσμο, τη μελέτη της μυθολογίας και την πειθαρχία των ανατολικών θρησκειών καθώς και τις ζωντανές προφορικές παραδόσεις, μαζί με τις παραδόσεις των κοινωνιών των ιθαγενών αμερικανών.

Ο Σνάιντερ αντιλαμβάνεται τη δουλειά της ποίησης ως αναγκαία και θεραπευτική. Όπως ο σαμάνος-ποιητής των πρωτόγονων πολιτισμών, του οποίου η δύναμη “να θεραπεύει τις ασθένειες και να αντιστέκεται στο θάνατο αποκτάται από τα όνειρα” (όπως γράφει στο “Ποίηση και πρωτόγονοι”), ο Σνάιντερ προσπαθεί να αποκαταστήσει επαφή με ένα ζωτικό σύμπαν στο οποίο όλα τα πράγματα είναι αλληλένδετα. Η διαδρομή της ζωής και του έργου του τον έχει φέρει πίσω σ’ αυτό που αποκαλεί “οι πιο αρχαϊκές αξίες στη γη”. Τα ποιήματά του είναι πράξεις πολιτισμικής κριτικής, προκλήσεις στις επικρατούσες αξίες του σύγχρονου κόσμου.

“Τα ποιήματά μου ακολουθούν τους ρυθμούς της φυσικής δουλειάς που κάνω και της ζωής που ζω κάθε δεδομένη στιγμή” παρατηρεί. Ο τίτλος του πρώτου του βιβλίου, “Ριπ Ραπ”, είναι ένας όρος που χρησιμοποιούν οι δασοφύλακες και όπως εξηγεί σημαίνει, “βότσαλα που στρώνονται στους λείους βράχους για να φτιαχτεί ένα μονοπάτι για τα άλογα στα βουνά”. Τα ποιήματα του Σνάιντερ συχνά ακολουθούν ένα ανοδικό ή καθοδικό μονοπάτι, όπως στο “Ίσιο ποτάμι-μεγάλη φωτιά” από το βιβλίο του “Το νησί της χελώνας” που κέρδισε το Βραβείο Πούλιτζερ. Ταξιδεύει με ωτοστόπ με φίλους και αποκτά την εμπειρία ενός κόσμου δυναμικού και ρευστού (τρεχούμενο νερό και “σύννεφα που αλλάζουν”), αλλά το ταξίδι φέρνει τους οδοιπόρους σ’ ένα σημείο ακινησίας όπου ξαπλώνουν, “ξεκουράζονται στην ξερή φτέρη και κοιτάζουν”. Από μια τέτοια ακινησία, η κεντρική εικόνα ενός ποιήματος του Σνάιντερ αναδύεται συχνά σαν τα πουλιά που “ανεβαίνουν και στριφογυρίζουν” και μετά “κάθονται στη γη”.

“Το επίτευγμα της ακινησίας σ’ ένα μεταβαλλόμενο σύμπαν είναι για τον Σνάιντερ ζωτικό. Ο νους αυτοκαθαίρεται, το ατομικό εγώ σβήνεται και το τοπικό σημείο αποκαλύπτει το συμπαντικό. Αν και τα ποιήματα του Σνάιντερ περιέχουν μια ακινησία εμπνευσμένη από το Ζεν, δείχνουν επίσης μια ελκυστική ενέργεια που πηγάζει από την αγάπη του για την άγρια φύση. Όπως ο Θορόου του Γουώλντεν, ο οποίος ανακαλείται καθαρά σε τμήματα του “Μύθοι και κείμενα”, Ο Σνάιντερ βρίσκει μια τονωτική άγρια φύση στον φυσικό κόσμο, αλλά αντίθετα με τον Θορόου αυτός είναι ένας ακατάβλητος υμνητής της ερωτικής εμπειρίας (τα πιο πρώιμα ποιήματά του δείχνουν καθαρά ακόμη και τις καταστρεπτικές δυνατότητες μιας τέτοιας εμπειρίας).

Η δυναμική του οράματός του για αυτο-εκτίμηση και πλήρη σοβαρότητα, μετριάζεται από την αίσθηση του χιούμορ και την πίστη του, που είναι φανερή στα καλύτερα ποιήματά του, ότι οι εμπειρίες του είναι κοινές και μοιρασμένες. Τα ποιήματα του Σνάιντερ υποδηλώνουν διαφορετικά πλαίσια αναφοράς. Η πίστη του στον συγγραφέα ως κριτικό του πολιτισμού τον συνδέει με τον Θορόου και τον Ρόμπερτ Ντάνκαν. Οι ρυθμοί του και οι δυνατές εικόνες θυμίζουν Έζρα Πάουντ. Η σχολαστική του προσοχή στο φυσικό κόσμο φέρνει στο νου τον Ρόμπερτ Φροστ και τον Α.Ρ. Άμμονς. Εκλεκτικός αλλά με σεβασμό στις αρχαίες παραδόσεις, ο Σνάιντερ είναι ένας γνήσιος αμερικανός που θεωρεί τη δουλειά του μέρος μιας “συνεχούς δημιουργίας”, μια εκδήλωση της ενέργειας που συντηρεί όλη τη ζωή.

Επιλεγμένες Διακρίσεις

  • Βραβείο Τζον Χέυ για τη “Συγγραφή σχετικά με τη Φύση”, 1997.
  • Βραβείο Μπόλλινγκεν για την Ποίηση, 1997.
  • Αφιέρωμα για τον Γκάρυ Σνάιντερ στην ειδική σειρά εκπομπών, “Η γλώσσα της ζωής”, του Μπιλ Μόγιερς στο τηλεοπτικό δίκτυο P.B.S., 1995.
  • Μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών, 1993.
  • Μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων, 1987.
  • Βραβείο για την Καλύτερη Αμερικανική Ποίηση, 1988 και 1989.
  • Τιμητικό Βραβείο “Φρεντ Σ. Κόντυ”, 1989.
  • Τιμητικό Βραβείο “Σέλλεϋ” της Αμερικανικής Εταιρίας Ποίησης, 1986.
  • Βραβείο Πούλιτζερ για την Ποίηση, 1975.
  • Μέλος του Ιδρύματος Γκούγκενχαϊμ, 1969-70.
  • Μέλος του Ιδρύματος Μπόλλινγκεν, 1966-69.

*Υδροκρίτης: Όρος που δηλώνει μια διαχωριστική γραμμή εδάφους (π.χ. οροσειρά), που χωρίζει δύο περιοχές των οποίων τα ύδατα καταλήγουν σε αντίστοιχους ποταμούς.

1. Το βιογραφικό αυτό σημείωμα  ετοιμάστηκε από τη Λιάνα Σακελλίου – Schultz, και υπάρχει στο βιβλίο Γκάρυ Σνάιντερ. Η ποιητική και η πολιτική του τόπου, το οποίο επιμελήθηκε η ίδια, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα, 1998 (σελ. 45 – 52).

© Poeticanet


Ημ/νία δημοσίευσης: 12 Σεπτεμβρίου 2021