Εκτύπωση του άρθρου

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ

«Ετεροδοξίες»

 

Η Performance, επιτέλεση ως «τέχνη» και η «τέχνη» ως επιτέλεση; Καθώς αρχίζουν η νέα χιλιετία και ο 21ος αιώνας, έφεραν μαζί τους απολογισμούς και προσδοκίες-υποσχέσεις. Οι επιτελέσεις-performances δοκιμάστηκαν τον προηγούμενο αιώνα σε όλες τις ηπείρους, σε πολλές χώρες και κάτω από δύσκολες καμιά φορά συνθήκες και πολύ διαφορετικέ πολιτικοκοινωνικές καταστάσεις (πολέμους, πολιτιστικές επελάσεις, πολιτικές αναταραχές, κοινωνικές κατακτήσεις ή οπισθοδρομήσεις). Η περίπτωση της Κίνας  είναι η πιο αποκαλυπτική της σύζευξης της επιτέλεσης και των κοινωνικό-πολιτικών μεταβολών. Τυπικά σύμφωνα με την κινέζικη δικαιοσύνη η επιτέλεση θεωρείται ως αδίκημα και παράβαση του νόμου. Η επιτέλεση ως απαγορευμένη δραστηριότητα θεωρείται πριν απ’ όλα πολιτική πράξη και δεν της αποδίδεται καλλιτεχνικός χαρακτήρας. Γι' αυτό συχνά οι επιτελέσεις γίνονται, στην Κίνα,  πολύ γρήγορα σε ανοιχτούς χώρους (στις αγορές) ως ένα είδος «αντάρτικου», ή σε κλειστούς χώρους (σπίτια, χωριά καλλιτεχνών, σχολές καλών Τεχνών).  Βέβαια υπάρχει η εξήγηση ότι από την ηγετική ομάδα της εξέγερσης της  Τιαναμέν οι πιο πολλοί ήταν ποιητές και performers.  Έτσι η δράση τους προσλαμβάνεται ως μηχανισμός πολιτικής αμφισβήτησης και αρκετοί performers βρέθηκαν στη φυλακή. Ενόψει των Ολυμπιακών αγώνων υπάρχει πλέον περισσότερη ανοχή και οι αρχές αποφεύγουν να δημιουργούν ήρωες-καλλιτέχνες.

   Ωστόσο στις άλλες κοινωνίες η Performance δεν χρειάστηκε να έχει μια ηρωική και ριψοκίνδυνη πορεία.  Εάν συμβατικά συνδεθούν οι απαρχές της με τους φουτουριστές, η επιτέλεση θα συναλλαγεί και θα συνδεθεί με όλα τα ριζοσπαστικά καλλιτεχνικά ρεύματα ( νταντά, σουρεαλισμός, εννοιολογική Τέχνη, νεο-νταντά, fluxus κ.α.)  και θα διεκδικήσει έτσι μια ιδιότυπη παρουσία στα καλλιτεχνικά δρώμενα, κυρίως για την ικανότητα ανανέωσης και αέναης δημιουργικότητας που τη χαρακτηρίζει.

   Η performance – επιτέλεση, πέρα από την πολιτική της εμβέλεια, δοκιμάζει και δοκιμάζεται στα όρια των καλλιτεχνικών εκφράσεων.  Είτε γίνεται σε ανοιχτό ή σε κλειστό χώρο, είτε είναι ατομική ή συμμετοχική, με αρχαϊκή ή με σύγχρονη τεχνική υποστήριξη, σε θεσμούς ή έξω από θεσμούς, με μικρό ή μεγάλο κοινό αποτελεί μια προνομιούχα στιγμή. Και αυτό γιατί λειτουργεί σαν ευκαιρία πυκνής ανταλλαγής ενέργειας ανάμεσα στον καλλιτέχνη, ή τους καλλιτέχνες και το κοινό,  σε ειδικές συνθήκες χρόνου και χώρου, πάντα όμως με την παρουσία και την πρωτοβουλία του performer- επιτελεστή.  Σε αυτό το πνεύμα η επιτέλεση αναδεικνύεται ως ένα πεδίο δοκιμής της επικοινωνίας, της αλληλόδρασης και εν τέλει της ίδιας της  «τέχνης». Όντας στο όριο των καλλιτεχνικών καθεστώτων, χωρίς να αγνοεί την (προ)ιστορία των καλλιτεχνικών ρευμάτων,  τα (ανα)συνθέτει χωρίς να έχει την ανάγκη να καταφύγει σε μια ορθοδοξία ή σε δοξασίες για την «Τέχνη».  Οι στρατηγικές των επιτελεστών είναι εύπλαστες και σε διαρκή αναθεώρηση, δίνοντας στις επιτελέσεις το προνόμιο μιας μυητικής διαδικασίας  (για τους συμμετέχοντες) σχετικά με την υπόσταση των πραγμάτων και την απαραίτητη αβεβαιότητα των τρόπων προσέγγισής τους.

Δημοσθένης Αγραφιώτης

2007-02-27

 

 


Ημ/νία δημοσίευσης: 1 Μαΐου 2008