ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΛΥΜΠΕΡΗ

Η ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ

(Για την ποιητική συλλογή
ΜΕΤΑΞΙ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ
του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΗ)

                                               
                                                          Να ξεπλύνουμε καλά καλά το παρόν
                                      από τα σκουπίδια της σκέψης
                                                                              Γιώργος Βέης                

          

Στην προηγούμενη συλλογή του, ο Γ.Β. μας είχε δείξει ότι επιθυμούσε να φτάσει στη στοιχειώδη απλότητα, σ’ εκείνη την ποιητική ουσία που δεν «κατασκευάζεται» ούτε μετέρχεται τρόπων, αλλά «παρουσιάζεται» ακριβώς όταν ελευθερώνεται από κάθε τρόπο. Το βιβλίο του, «Ν όπως Νοσταλγία», ήταν σχεδόν ξένο προς την αντίληψη της Δυτικής λογοτεχνίας και η συγγένεια του με τη απέριττη ποιητική τέχνη των Γιαπωνέζων και των Κινέζων, μας είχε δώσει ένα ευανάγνωστο στίγμα. (Η γιαπωνέζικη γλώσσα, υποστηρίζει ο Ρολάν Μπαρτ, μετατρέπει το υποκείμενο σε ένα μεγάλο περίβλημα κενό από ομιλία, εκφέρει εντυπώσεις όχι διαπιστώσεις.)
  
Η ανά χείρας συλλογή φιλοξενεί την ίδια μαγιά της ασιατικής κουλτούρας (το ενδιαφέρον για το «μηδενικό βάρος του ουσιώδους» και την έντονη παρουσία μιας κυρίαρχης Φύσης), αλλά προστίθεται εδώ και η διάθεση του ποιητή να εκταθεί και πάλι σε πιο προσωπικές περιοχές, εκεί όπου το εγώ ξαναπαίρνει τη θέση που είχε εγκαταλείψει. Ύστερα από τη βουτιά στην αποπροσωποποίηση, ο Γ.Β. επιστρέφει, για να αναμοχλεύσει εκ νέου την δυτική του ταυτότητα (δεν ξέρω αν η επιστροφή αυτή είναι οικειοθελής ή αν αποτελεί ένα φυσικό αποτέλεσμα ανασύνταξης μετά την oλοκληρωτική αφομοίωση των έτερων στοιχείων στην οποία τον οδήγησε η προηγούμενη δουλειά του). Έτσι λοιπόν, στο παρόν βιβλίο η ανθρώπινη ύπαρξη άλλοτε υποχωρεί προς χάριν του τοπίου και των φυσικών πλασμάτων κι άλλοτε προτάσσει το δυναμικό της, καθώς η κίνηση του ποιητικού εγώ συγκροτεί το έργο της με δάνεια μνήμης, αισθηματικές αναφορές και εσωτερικές ομιλίες.
   
Είναι γνωστό ότι κατά την ποιητική διαδικασία υπάρχουν στιγμές έντονης αποκάλυψης (ο Wordsworth τις ονόμαζε “σημεία του χρόνου», ο Joyce «επιφάνειες»), στιγμές που σχετίζονται με την βαθύτερη κατανόηση των πραγμάτων, οι οποίες και προσφέρουν την εμπειρία της αυθεντικής ύπαρξης, ένα νόημα για τη ζωή, την αρχέγονη τάξη, τη φύση. Η σχέση του Βέη με τη φύση, παραπέμπει σε μια τέτοια αίσθηση αποκάλυψης, μέσα από την οποία το βλέμμα του Δυτικού ανθρώπου έχει αλλοιώσει τον ορθολογισμό του για να αφαρπαστεί προς μια εξωλογική σύλληψη, μια ελεύθερη θεώρηση της oικουμενικής σύνδεσης των κόσμων. Από αυτή τη θέση μπορεί να παραλαμβάνει εντός του τα όντα, ως τμήματα της δημιουργίας ισότιμα με τον άνθρωπο, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό, σαν αδιαφοροποίητο μέρος της συλλογικής ύπαρξης, ώστε διαμέσου της ποίησης, να οδηγήσει τα πάντα στο δρόμο προς τη συμφιλίωση.
   
Θα έλεγα ότι το στίγμα του νέου βιβλίου του Γ.Β. είναι η συμμετρία ανάμεσα στο υποκείμενο και τη Φύση, στην ιδιωτικότητα και την ευρύτερη υπόσταση των στοιχείων,  στην αναλυτική φωνή του μέρους και την ηχηρή σιωπή του Όλου. Το αυτοαναφερόμενο εγώ υποστηρίζει εδώ την ανθρώπινη εσωτερικότητα, τις διαπροσωπικές σχέσεις και την ίδια τη γλώσσα ως όργανο συναλλαγής και επικοινωνίας, καθώς η Φύση, σ’ ένα παράλληλο επίπεδο, εξακολουθεί να συγκροτεί με αρμονία και λεπτότητα έναν  ευρύτερο εαυτό του ποιητή.

Κύριο χαρακτηριστικό της παρούσας συλλογής (όπως άλλωστε και ολόκληρου του έργου του Γ.Β.) παραμένει εντούτοις το κοσμοπολίτικο βλέμμα, η πολυπραγμοσύνη του ταξιδευτή, η οποία αναδεικνύει την επίμονη άθροιση πο-λιτισμών, χωρών, προσώπων, γλωσσών, πόλεων, τοπίων, πρωινών λάμψεων και ερωτικών σωμάτων, σε μια βιωματική σύνοψη της ετερότητας. Η Ανατολή και η Δύση πλησιάζουν. Το Τόκυο, η Κως, ο Νείλος, το Σύδνεϋ, ο Υμηττός, η Νέα Ζηλανδία, η Στερεά Ελλάδα, «σημεία του χρόνου» και σημεία του χώρου, σημεία αισθηματικά και σημεία αισθητικά, γίνονται εδώ αναλογίες συμπεριφορών, κοινωνικών χαρακτηριστικών, ιστορικών καταγραφών, ζωντανοί κόσμοι που ρέουν μέσα το ίδιο ρεύμα της ύπαρξης. Ο ποιητής καταθέτει ξανά, προς χάριν του αναγνώστη, τις νύξεις του καθολικού, συντονίζοντάς μας με τη σκέψη του Εφέσιου: όλα ενώνονται, όλα αλληλοπεριχωρούνται ανταλλάσσοντας δημιουργικά τα στοιχεία τους.

Από τα 56 ποιήματα της συλλογής ξεχωρίζω το πρώτο (Εκείνη η λίμνη), που μας αποκαλύπτει το κέντρο της πνευματικότητας του Γιώργου Βέη, ένα σημείο όπου η ποιητική του φορτίζεται από τη βαρύτητα μιας γλωσσικής και νοηματικής συμπύκνωσης:

ΕΚΕΙΝΗ Η ΛΙΜΝΗ

Όπως το μηδενικό βάρος του ουσιώδους
η μουσική δηλαδή από το φλάουτο
του δόκιμου μοναχού

έτσι ακριβώς και το μήνυμα φτάνει από εκεί
που δεν το περιμένουμε
χωρίς μεσάζοντες
χωρίς φιλοφρονήσεις

όχι τόσο διφορούμενο ή δυσνόητο

αλλά ξαφνικά δικό μας
σαν το σκουπίδι
που δεν μπορούμε βέβαια να το πούμε
ούτε και να το δείξουμε
λες και είναι κλεμμένο διαμάντι
ατίμωση ή έκλαμψη

θα ενωθεί όπου να’ ναι με τα χρώματα του φθινοπώρου

 

Κλεοπάτρα Λυμπέρη