ΡΟΥΛΑ ΚΑΚΛΑΜΑΝΑΚΗ
Το "Ν, όπως Νοσταλγία" του Γιώργου Βέη
Από την παρουσίαση του βιβλίου 16-5-2009
Από την παρουσίαση του βιβλίου 16-5-2009
Το βουνό και η μνήμη
Είναι ιδιαίτερα ευχάριστο να έχουμε το φίλο μας Γιώργο Βέη κοντά μας, εδώ στην Πατρίδα μας, και να μιλάμε για την ποίησή του, κι εδώ. Στην πατρίδα της.
Το Ν, όπως η Νοσταλγία, εμένα μου έδωσε πολλά. Διέγειρε την έμπνευση μου και μου πρόσθεσε πλούτο. Αισθητικό, μα και νοητικό πλούτο, καθώς επίσης, ομορφιά, ζωή και αύρα γνησιότητας.
Δεν θα κάνω κριτική του βιβλίου. Άλλοι είναι οι αρμόδιοι εδώ.
Επίσης, αντί για τη σχέση της φύσης με τη νοσταλγία και το σημειολογικό Ν, ανάμεσά τους που το ένιωσα πολύ Κομφουκιανό, πολύ ανατολίτικο και το χάρηκα ως προέκταση ευεργετική της αισθητικής και της νοητικής μου απόλαυσης, θα περιοριστώ στη μνήμη. Νομίζω πω εδώ βρίσκω κάτι ενδιαφέρον και πρόσθετο στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αναζήτησής μου.
Πρόκειται για τη μνήμη, που ο Γιώργος Βέης δείχνει να τη βλέπει ως παρόν και μέλλον και όχι ως παρελθόν, παρά το ότι ο τίτλος του βιβλίου που παρουσιάζουμε έχει μέσα του τη λέξη «Νοσταλγία». Αυτή τη λέξη, έχουμε συνηθίσει να τη χρησιμοποιούμε ως έκφραση «ανάμνησης ευχάριστων γεγονότων και καταστάσεων. Αλλά ας μην ξεχνάμε ή ας μην παραβλέπουμε, πως - κυρίως μάλλον, σύμφωνα και με τη ρίζα ή την προέλευση του όρου, σημαίνει τον έντονο πόθο για επιστροφή στην πατρίδα τον νόστο». Και μιας που αυτό το τελευταίο ταιριάζει στον Γιώργο Βέη, όπως επίσης του ταιριάζει και το αντίστροφο, ομολογώ πως με προβλημάτισε, και προσπάθησα να το βασανίσω, χωρίς ακόμα να το έχω κάνει μέχρις ένα σημείο ικανό για μια «οριστική» άποψη. Για την ώρα δεν μπορώ παρά να σταθώ στη πρώτη μου σκέψη, σύμφωνα με την οποία ..
Η «Νοσταλγία» του τίτλου φαίνεται πως αποτελεί μια γενικότερη έννοια επιστροφής, μια έννοια νοητική, συνδεόμενη με την αισθητική και μαζί με την ίσως σημειολογική έκφραση του «Ν, όπως», απελευθερωμένη από την έννοια και την αισθητική προσέγγιση της «μνήμης» όπως τη συναντάμε άμεσα ή έμμεσα στα ποιήματα που με τον τρόπο του καλύπτει ευρύτερα ο τίτλος. Μια άποψη είναι αυτή. Η καλύτερα μια υποκειμενική ανάγνωση, που δεν μπορεί αλλά και δεν οφείλει να εξηγηθεί πλήρως. Μια εξήγηση όμως, αναγκαία θα έλεγα, αφορά τη χρήση της λέξης «έννοια», «νόηση», «νοητικό», και τη σημασία της με τον τρόπο που ήδη την ανέφερα.
Στο σημείο αυτό δανείζομαι την απάντηση που δεν κατάφερα να διατυπώσω ικανοποιητικά, από ένα κείμενο του Γιώργου Μπλάνα, (εφ. ΑΥΓΗ 8.3.09): «. ο Βέης, (λέει μεταξύ άλλων ο Μπλάνας, φάνηκε να μην εννοεί να παραδεχθεί την οντολογική αστάθεια του ανθρώπου απέναντι στην εμπειρία του. Στη δική του μάχη με το ποίημα, το νόημα -η πρώτη ύλη του κειμένου που ξεκινά σαν ιδεατό αντικείμενο σύλληψης του απολύτου, για να καταλήξει μια ακόμα σκίαση του υπαρκτού- πραγματοποιείται στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να αυτονομηθούν οι αισθήσεις, να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους απέναντι στον κόσμο, όχι πια σαν αυτοτελείς ταυτότητες ούτε σαν υπόχρεες ετερότητες αλλά ως ένα τμήμα του Είναι, το οποίο παρεμπιπτόντως κατέχει ο άνθρωπος». και συνεχίζει σχολιάζοντας στίχους από το ποίημα με τον αριθμό VIII, της ενότητας ΕΜΜΟΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ (σελ.23)
Με τους στίχους
«Ο κήπος υπαινίσσεται τόση ώρα/ πως ζούμε σ' έναν κόσμο με νόημα», θεωρεί ότι, ο Βέης εδώ: αγγίζει την αφαιρετικότητα του ιαπωνικού Χαϊκού, όπως το δεξιώθηκε ο Χάιντεγκερ και όχι όπως το χρησιμοποίησε ένας νωθρός λυρισμός, ο οποίος τρομάζει πάντα μπροστά στη σκέψη..
«Ο κήπος υπαινίσσεται τόση ώρα/ πως ζούμε σ' έναν κόσμο με νόημα», θεωρεί ότι, ο Βέης εδώ: αγγίζει την αφαιρετικότητα του ιαπωνικού Χαϊκού, όπως το δεξιώθηκε ο Χάιντεγκερ και όχι όπως το χρησιμοποίησε ένας νωθρός λυρισμός, ο οποίος τρομάζει πάντα μπροστά στη σκέψη..
Και με τους στίχους: «...έμβλημα της άνοιξης,/ το φίδι μόλις ξύπνησε,/ μας προσπερνά μειλίχιο,/ ξέρει δικαιοσύνη./ χάρη».
δηλώνει: Μπορεί την προσοχή μας να την τραβά η ιδέα πως ένα φίδι ενδέχεται να γνωρίζει από δικαιοσύνη, αλλά η πραγματικά καίρια ποιητική ιδέα βρίσκεται στην πιθανότητα να υπονοεί, ένας κήπος, πως ζούμε σ' έναν κόσμο με νόημα.».
Και τελειώνοντας (συνοπτικά λόγω χρόνου) με τη μνήμη - παρόν του Γ.Β., θ' αναφερθώ στον ίδιο και στην ποιητική συλλογή για την οποία μιλάμε: ΕΙΣΑΓΩΓΗ σ. 11 Εμπειρία (οι δυο πρώτοι στίχοι σ. 12
ΑΝΑΙΡΕΣΗ (ΑΠΛΗ) του χρόνου. Τρεις τελευταίοι στίχοι σ.14
Περισσότερα θα δούμε στα ποιήματα ΑΠΛΗΣΤΙΑ και στο Ν, όπως Νοσταλγία. που φτάνει για όλα, και που θα ακουστούν αρμοδίως.
Όσο για το βουνό (αποθησαυρισμένη και συμπυκνωμένη, ίσως και απαθανατισμένη μνήμη παρόντος και μέλλοντος) δεν έχω παρά να παραπέμψω κλείνοντας, στον ίδιο και πάλι, σε απόσπασμα από αφήγημά του με τον τίτλο «οι ευγενικοί άντρες λατρεύουν τα βουνά» (εφ. ΑΥΓΗ 19.04.09) όπου ο Γ.Β. αποδίδει (στο βουνό) τις εξείς ιδιότητες: (. (-Η) την πιο ολοκληρωμένη αποτύπωση του μη-ροϊκού. (Η) την εμπράγματη διόρθωση του λάθους των άκρατων μεταβολών, (η) την επαλήθευση της ενότητας των όντων, όπως υποβάλλεται από την αδιατάρακτη συνάφεια του Βουνού. Εκεί αποκρυσταλλώνει η στιγμή την αναφαίρετη πλέον διάρκειά της. Ένα αποφασιστικό κράτημα του χρόνου. Η παγίωση της ευγένειας της μνήμης.)
Η στιγμή λοιπόν θα έλεγα κι εγώ, εμπνεόμενη αναλόγως: Η στιγμή που πραγματώνει την ουτοπία και είναι αιώνια, όσο κι αν η ζωή είναι εφήμερη. Μια επίμονη σκέψη μου που μου την επιβεβαιώνει μόνο η ποίηση, όπως μου το απέδειξε και ο Γιώργος Βέης, που είναι πράγματι ποιητής, κι αυτό λέει από μόνο του ό, τι άλλο θα μπορούσα να πω, εγώ τουλάχιστον, γι' αυτόν και για το έργο του.
------------------------------------------------
Χαίρε, (λοιπόν) ποιητή Γιώργο Βέη, το βουνό σε ακούει και αποτυπώνει την πεμπτουσία της αίσθησης και του νοήματος που εκπέμπει ο ποιητικός σου λόγος έτσι όπως περνάει σιγά σιγά μα σταθερά από την ατομικότητα προς το καθολικό βίωμα.
Ρούλα Κακλαμανάκη
Ημ/νία δημοσίευσης: 19 Μαΐου 2009
