ΗΛΙΑΣ ΛΑΓΙΟΣ

Γράφει o: ΙΩΣΗΦ ΒΕΝΤΟΥΡΑΣ

 

Ο  Ηλίας Λάγιος , ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους ποιητές μας, έφυγε αφήνοντας δυσαναπλήρωτο κενό και σημαντικό ανέκδοτο έργο.

 

Ο θάνατος ήταν μέρος μου μέχρι που μ’εγκατέλειψε για κάποιον άλλον[1]

 

Πόσο ταιριάζει αυτή η φράση στην περίπτωση του Ηλία Λάγιου, τώρα που προσπαθώ να αναπαραστήσω το πρόσωπό του, την κίνησή του και το τρυφερό του χαμόγελο. Θα συναντιόμαστε κάθε Σάββατο στις 11π.μ., είχαμε συμφωνήσει, και έτσι γινόταν σχεδόν ανελλιπώς επί ένα ολόκληρο έτος. Στο καφενείο «Μετρό» οι συζητήσεις μας είχαν πάντα τον θάνατο και τη ζωή ωτακουστές. Ο θάνατος και η ζωή στέκονταν αόρατοι δίπλα στον Ηλία Λάγιο και προσέθεταν λάμψη στη λάμψη του προσώπου του όταν ξεδίπλωνε τη γνώση του και την απόλυτη λατρεία του για την ποίηση και ξάφνιαζε τους ακροατές του. Όμως ο Ηλίας Λάγιος συνοικούσε με τον θάνατο και έπαιζε παιγνίδια μαζί του, θέλοντας να αποδείξει το αυτεξούσιό του, έτοιμος από καιρό για το μοιραίο και τελικό διαζύγιο με τα επίγεια, με τον ίδιο τον θάνατο δηλαδή. Επιθυμούσε με συνεχείς ανατροπές να ολοκληρώσει παλικαρίσια την πορεία του για την κατάκτηση του ιδεατού κόσμου που οραματιζόταν. Οι διηγήσεις του για τη ζωή του, που αρκετές φορές έπαιρναν μυθικές διαστάσεις, η καθημερινότητά του, όλα έδειχναν μια βαθιά αγωνία για την ανεύρεση της αλήθειας και της δικαιοσύνης και μια διάθεση χλευασμού για ένα κόσμο που θεωρούσε, σαν ένας γνήσιος ποιητής που ήταν, πλαστό και αφερέγγυο.

 

Youi, alexis focas, a cosmos, of dog the son,

-----

Δρύινος, αργόσχολος, αβρός,.

-----

του Θεού κασσανδρική φωνή λυκίσια, μεταφυσικός της ύλης, άθεος, σας προσκαλούμε,

σας προσκαλώ εκ μέρους της ποίησης που είναι η συνείδηση και το ευοί ευάν της ιστορίας[2].

-------

Ζω τον καιρό που σκοτώνει το χρόνο. Η άλαλη μορφή μου είναι ίσκιος. Περιπλανιέται σε νυχτωμένα δάση άσαρκων αισθημάτων. Σημύδες από μπετόν, ατσαλοφόρα να στάζουν οργή στο άβατο, η σεγκόια, μεγάλο δειλινό, η ηλιοφάγος. Ιτιές, ιτιές. Το αναφιλητό των δέντρων, ο τρόμος μου.[3]

Ο Ηλίας Λάγιος ήταν μια ιδιοφυΐα από αυτές που σπάνια εμφανίζονται στον κόσμο. Διέθετε εκπληκτική μνήμη, όμως βασανιζόταν από τον τρόμο που του προκαλούσε η θέαση ενός κόσμου γεμάτου πόνο και δυστυχία. Ο έρωτας και η φιλία ήταν τα μεγάλα του καταφύγια για να παρηγορηθεί και ξανασυναντήσει το παιδί που κρυβόταν μέσα του.

Ψυχή, αδελφέ μου, Χρήστο μου, βασανισμένο πνεύμα,

είδα στον ουρανό αδηφάγο να σβήνουν σμήνη βεβιασμένα αγριοπούλια,

τρυγόνες της μπόρας επίθετο άνευ,

μήπως κι’ αυτήν, την καρδερίνα μου, εκ χειρός Παναγάθου σταλμένη,

την καρδερίνα μου, αντόνομα χωρίς (τέτοιες μικροψυχίες δεν καταδέχεται);

Τώρα, επίτρεψέ μου, προς αυτήν τον λόγο ν’ απευθύνω,

σε τέτοια δόξα του παντός καιρού, διαλέγοντας τα λόγια μου,

γιατί αυτήν που πρίγκιπά της μ’ ονομάτισε, σοφά μετρώντας

τα ελάσσονα στοιχεία της μοναξιάς, την λογαριάζω, άκου φίλε μου

μονάχο σκίασμα της θολής ματιάς την παραπρώτη αγάπη μου.[4]

…………….

Ο Ηλίας Λάγιος είχε προλογίσει με μία βαθύτατα στοχαστική προσέγγιση, ποιήματα του Παλαμά. Λάτρευε τον Σολωμό και τον Καρυωτάκη και ετοίμαζε εκδόσεις τους. Το τελευταίο του βιβλίο, Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΑΛΙΛΑΙΑ, ήταν ένας διάλογος με τους παλαιότερους ποιητές για το πρόβλημα του Κακού. Ο Ηλίας Λάγιος δεν ήταν άθεος. Υποστήριζε ότι υπάρχουν κενά και αντιφάσεις στον χριστιανικό κανόνα και σχεδίαζε να συγκεντρώσει τα σχετικά ερωτήματα σ’ ένα μελλοντικό βιβλίο του. Εξαιρετικός γνώστης και μελετητής των εκκλησιαστικών κειμένων, της εβραϊκής και της χριστιανικής παράδοσης, βρισκόταν σε συνεχή προσωπικό διάλογο με τον Θεό, στον οποίο δεν συγχωρούσε το ότι επέτρεψε την ύπαρξη και το θρίαμβο του Κακού. Στον ΑΝΘΡΩΠΟ ΑΠΟ ΤΗ ΓΑΛΙΛΑΙΑ, προκαλεί και προσκαλεί να σκεφθούμε τα θρησκευτικά δόγματα απαλλαγμένοι από την υπνωτική τους επίδραση και να αναλογιστούμε τις συνέπειές τους.[5]Πάρα πολλές φορές μου είχε μιλήσει για την πρόθεσή του να γράψει ένα καινούργιο συνθετικό ποίημα με τίτλο Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΕΝΝΗ όπου στο πρόσωπο του Α. Χίτλερ, θα απεικονιζόταν το απόλυτο Κακό.

 

Τα τελευταία χρόνια ο Ηλίας Λάγιος συναναστρεφόταν ελάχιστους φίλους και μερικούς συνεργάτες. Ήταν γενναιόδωρος και τους χάριζε όσο μπορούσε τη ζεστασιά και την αγάπη του. Στη γνήσια απελπισία του για τα ανθρώπινα έπαιρνε κουράγιο από την ποίησή του και από την επιθυμία του να ολοκληρώσει τα βιβλία του και τις εργασίες του. Κανείς δεν περίμενε ότι θα μας άφηνε τόσο αιφνίδια. Λες και κάποιος σήμανε το σήμαντρο ότι, είχε έλθει η ώρα του να ανέλθει στο στερέωμα, ότι είχε έλθειη ώρα της ανάληψής του …γιατί κάποιος του διεμήνυσε ότι στο Επέκεινα : ….

Σήμερα λάμπει ο ουρανός σήμερα λάμπει η μέρα/ Σήμερα αρραβωνιάζεται αητός την περιστέρα/ Επανάσταση Ερως Ελευθερία/

Θάνατος Θάνατος Αθάνατος[6]

 

Ο Ηλίας Λάγιος αφήνει πίσω του ένα σημαντικό ποιητικό και δοκιμιακό έργο και σχεδόν τελειωμένες εργασίες και βιβλία που ελπίζω ότι σύντομα θα εκδοθούν.

Ιωσήφ Βεντούρας

---

[1]Οκτάβιο Παζ

 

[2]ΑΣΚΗΣΕΙΣ (Ι-ΙΧ),ΩΛΗΝ,1984. σ. 12

 

 

[3]Ο.π. σ. 67.

[4]ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2001, Ερατώ, 2002.

[5]Βλ. την κριτική της Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου στο Βιβλιοδρόμιο, Εφημερίδα τα Νέα, 15/01/2005.

[6]ΑΣΚΗΣΕΙΣ (Ι-ΙΧ),σ.148.