Η Λιάνα Σακελλίου                                                        Αλίκη Μπάρνστοουν

                                     παίρνει συνέντευξη από την 

 

ΛΣ Όταν διαβάζεις το έργο σου δημοσίως, πώς επιλέγεις να διαβάσεις τα ποιήματά σου και γιατί; Κάποιοι ποιητές τα διαβάζουν με ουδέτερο τόνο, όπως διαβάζουν ένα πεζό κείμενο, άλλοι με έναν πιο θεατρικό τρόπο.

AΜ Ελπίζω να επιτυγχάνω μια ισορροπία μεταξύ ουδετερότητας, θεατρικότητας και συναισθήματος. Όταν κάποιος διαβάζει μονότονα, είναι πολύ βαρετό, χάνεται η μουσικότητα και η επίδραση των ποιημάτων. Όμως ούτε η υπερβολική θεατρικότητα είναι καλή. Κατευθύνει το κοινό ως προς την ερμηνεία των ποιημάτων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχει ένα πρόγραμμα που ονομάζεται Poetry Out Loud (Ποίηση φωναχτά) (http://www.poetryoutloud.org/), είναι ένας διαγωνισμός απαγγελίας ποίησης. Οι μαθητές παροτρύνονται να απαγγέλλουν εκφραστικά αλλά όχι πολύ θεατρικά. Διαβάζω αργά, αλλά δεν διαβάζω όλες τις λέξεις με τον ίδιο ρυθμό, διότι έτσι δεν εκφέρεται η μουσικότητά μου. Ελπίζω να μεταφέρονται τα συναισθήματα, οι στοχασμοί, ο θυμός, οποιοδήποτε συναίσθημα έχω, να περνάει.

ΛΣ Σε ποιού ποιητή το άκουσμα βρίσκεις ευχαρίστηση και γιατί;

ΑΜ Ο πρώτος ποιητής που αγαπούσα να ακούω ήταν ο Ντύλαν Τόμας  (Dylan Thomas). Ήταν γνωστός για τις αναγνώσεις του κι έγινε μερικώς γνωστός διότι είχε μία όμορφη, εκφραστική φωνή. Ήταν ένας πραγματικός Ουαλός βάρδος. Τώρα υπάρχουν πολλοί ποιητές που απολαμβάνω να ακούω, αλλά εκείνος ήταν ο πρώτος.

ΛΣ Διάλεξες την ποίηση ή εκείνη διάλεξε εσένα; Αισθάνεσαι την ανάγκη να γράφεις έμμετρα αντί του πεζού λόγου;

ΑΜ Η ποίηση με διάλεξε στα σίγουρα! Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου να είναι κάτι άλλο εκτός από ποιήτρια. Είμαι πρωτίστως ποιήτρια και γράφω ποίηση με άνεση. Όμως μου αρέσει να γράφω πεζό λόγο επίσης. Είμαι ακαδημαϊκή κριτικός, κυρίως της Έμιλι Ντίκινσον (Emily Dickinson) και της Χίλντα Ντούλιτλ (H.D.) κι έχω ένα υπόμνημα το οποίο θα ήθελα να ολοκληρώσω.

ΛΣ Ως δαφνοστεφής ποιήτρια της πολιτείας του Μιζούρι, έχεις κάποιου είδους καθήκοντα; Πως εκλέγεται ένας ‘δαφνοστεφής ποιητής’;

ΑΜ Δεν έχω καθόλου καθήκοντα εκτός του να γράψω ένα ‘‘ποίημα για το Μιζούρι,’’ κι έχω γράψει αρκετά τέτοια. Ανέλαβα μόνη μου να έχω μία αποστολή ως δαφνοστεφής ποιήτρια. Η αποστολή μου έχει διττό σκοπό: να μεταφέρω την ποίηση στα παιδιά από το νηπιαγωγείο έως το λύκειο, και να εξυμνήσω την ποικιλομορφία της πολιτείας. Επισκέπτομαι σχολεία και διδάσκω στα παιδιά τη συγγραφική και την αγάπη για τη συγγραφή. Ούσα η ίδια από παιδί ποιήτρια, γνωρίζω ότι κατέχοντας μια τέχνη, κάτι το αυτοδημιούργητο και παντελώς δικό σου, δίνει στα παιδιά αυτοεκτίμηση και τα αποτρέπει από αρνητικές δράσεις. Μελέτες έδειξαν ότι η συγγραφή ποίησης στην τάξη, αυξάνει την ικανότητα γραφής και ανάγνωσης, δημιουργεί κοινωνικοποίηση, προσφέρει σθένος, αγάπη για τη μουσικότητα και τα χαρακτηριστικά της γλώσσας, αποτελεί επίσης ισχυρό εργαλείο για τους μαθητές της αγγλικής γλώσσας. Επιπροσθέτως, βρίσκομαι σε συζητήσεις με ένα δημοτικό σχολείο κι έναν συνάδελφο στην παιδαγωγική ακαδημία για τη δημιουργία παγκόσμιων αιθουσών διδασκαλίας. Ευελπιστώ να συνδέσω τα παιδιά του Μιζούρι με προσφυγόπουλα, ώστε να γράψουν ποίηση μαζί, να αφηγηθούν ο ένας στον άλλον την ιστορία της ζωής τους, να μοιραστούν την εικαστική τέχνη και να γνωρίσουν τους μεταξύ τους λαούς, όχι σαν Πρόσφυγες ή σαν Αμερικανοί. Όσον αφορά στην εξύμνηση της ποικιλομορφίας της πολιτείας, το Μιζούρι έχει μια μοναδική ιστορία στις ΗΠΑ διότι ήταν μία πολιτεία με σκλάβους καθώς και κράτος της συνομοσπονδίας. Ως αποτέλεσμα, γείτονες και μέλη οικογενειών έπαιρναν διαφορετική μεριά κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, και συχνά σκότωναν ο ένας τον άλλον. Υπήρξαν κτηνώδεις σφαγές ολόκληρων κοινοτήτων. Υπάρχει ακόμη ρατσισμός σε όλη την έκταση των ΗΠΑ, δυστυχώς, όμως στο Μιζούρι είναι ιδιαίτερα απαίσιος λόγω αυτής της ιστορίας. Υπάρχουν μεγάλες Αφρο-Αμερικανικές κοινότητες στο Σεντ Λούις και στην πόλη του Κάνσας, με ένδοξη ιστορία. Η Τζόζεφιν Μπέικερ (Josephine Baker), ο Μάιλς Ντέιβις (Miles Davis), ο Τσακ Μπέρι (Chuck Berry), οι Άικ και Τίνα Τάρνερ (Ike και Tina Turner) είναι μόνο μερικοί από τους μουσικούς που γεννήθηκαν ή έζησαν τα μαθητικά τους χρόνια στο Μιζούρι.

Όσον αφορά στο πώς επιλέγεται ένας δαφνοστεφής ποιητής, στην περίπτωσή μου, αποτελεί μυστήριο. Το μόνο που ξέρω είναι ότι το συμβούλιο των τεχνών του Μιζούρι αποφασίζει. Ο θεσμός του δαφνοστεφούς ποιητή είναι ένας τίτλος τιμής βασισμένος στα επιτεύγματα. Στις ΗΠΑ υπάρχουν δαφνοστεφείς ποιητές του έθνους, κάποιων πολιτειών, και κάποιων πόλεων. Στο Σεντ Λούις υπάρχει ένας/μία δαφνοστεφής ποιητής/τρια.

Θεωρώ ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει δαφνοστεφή ποιητή, καθώς και οι μεγάλες πόλεις της. Άλλωστε, η δαφνοστεφάνωση είναι ελληνική εφεύρεση.

ΛΣ Όταν κάποτε ο Τόμας Στερν Έλιοτ (T. S. Eliot) ρωτήθηκε τι σήμαινε ένα ποίημα το οποίο είχε γράψει δεκαετίες πριν, εκείνος απήντησε ότι δεν θυμάται. Σου έχει συμβεί ποτέ αυτό;

ΑΜ Συνήθως, δεν μου αρέσει να ερμηνεύω τα ποιήματά μου για άλλους. Θέλω τα ποιήματά μου να έχουν νόημα πέρα από εμένα, να έχουν δικές τους ζωές. Η Έμιλι Ντίκινσον έγραψε εξαιρετικά στον Τόμας Ουέντγουορθ Χίγκινσον (Thomas Wentworth Higginson), ‘‘Είστε πολύ απασχολημένος ώστε να μου πείτε αν οι στίχοι μου είναι ζωντανοί;’’ Τα ποιήματα χρειάζονται αναγνώστες για να ζήσουν και οι αναγνώστες δίνουν στα ποιήματα πολλά νοήματα που η ποιήτρια, ίσως, δεν είχε πρόθεση να δώσει. Δεν μπορώ να το ελέγξω αυτό και ούτε και θέλω.

ΛΣ Εάν έχεις αλλάξει πολύ ως ποιήτρια, θα μπορούσες να περιγράψεις αυτήν την αλλαγή;

ΑΜ Η μεγαλύτερη αλλαγή στην ποίησή μου ήταν η συγγραφή του βιβλίου που ολοκληρώνω τώρα, η Σύμπτωση (Happenstance), το οποίο αναπτύχθηκε ως απάντηση στην οικονομική και προσφυγική κρίση. Στις ΗΠΑ, η ισλαμοφοβία και η δαιμονοποίηση των προσφύγων ηχούν και αντηχούν την γλώσσα του φανατισμού η οποία εφαρμόστηκε σε άλλους περιθωριοποιημένους λαούς, την ίδια γλώσσα που έχει χρησιμοποιήσει η Βόρεια Ευρώπη για να μιλήσει για τους Έλληνες στην περίοδο της οικονομικής κρίσης. (Αυτού του είδους η δυσφήμηση έχει μακρά ιστορία, ιδιαίτερα όσον αφορά στη Γερμανία, πράγμα που οι Έλληνες γνωρίζουν καλά). Η ανησυχία και τα δεινά της ελληνικής οικονομικής κρίσης καθώς και οι ανθρωπιστική καταστροφή των προσφύγων στην Ελλάδα επηρεάζει εμένα, την οικογένειά μου, τους φίλους μου, την κοινότητα και την προγονική πατρίδα μου. Όπως πολλοί Έλληνες, οι οικογένειά μου ήταν πρόσφυγες από την Τουρκία, έπειτα επιβίωσαν της Γερμανικής κατοχής κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι προφανής κι έκδηλη η αίσθηση ανάμεσά μας ότι είμαστε παγιδευμένοι σε μία συντριπτική και ταραγμένη ιστορική στιγμή, από αυτές που έχουν συμβεί επανειλημμένως στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Ωστόσο, η αίσθηση του να είσαι μάρτυρας κοσμοϊστορικών γεγονότων συνδυάζεται με μια άλλη γνώση ότι δεν υπάρχει αρκετός κόσμος σε διεθνές επίπεδο που να ενδιαφέρεται για την κατάσταση του μέσου ατόμου στην Ελλάδα ή τους πρόσφυγες που καταφθάνουν κατά χιλιάδες και πρέπει να εξαρτώνται από τους πόρους ενός εξαντλημένου έθνους για τη σωτηρία τους.

Ο τίτλος Σύμπτωση (Happenstance) υποδηλώνει ότι ένα μεγάλο μέρος της κατάστασης της ζωής μας είναι σύμπτωση. Δεν διαλέγουμε τους γονείς μας, τα γονίδιά μας, την εθνότητά μας, ή τον τόπο που γεννηθήκαμε, ακριβώς σαν τους πρόσφυγες που δεν διαλέγουν να διαφύγουν από τον πόλεμο ή να απομακρυνθούν από τα σπίτια τους λόγω εθνικότητος ή να χάσουν τα αγροκτήματά τους λόγω ξηρασίας απ’ την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο αυτές οι ατυχίες της γέννησης μπορεί να καθορίσουν εάν θα παραμείνουμε ή θα απομακρυνθούμε από τα σπίτια μας. Η Σύμπτωση (Happenstance) κατονομάζει επίσης την αισθητική μου σε αυτό το βιβλίο. Τα ποιήματα ακολουθούν τη σύγχυση φαινομενικά ανόμοιων πραγμάτων, τα οποία η συνείδηση συνδέει μεταξύ τους. Αυτή η αισθητική αρχή η οποία βασίζεται στη σύμπτωση, μου επιτρέπει να ενώνω οτιδήποτε κάνει την εμφάνισή του αυτή τη στιγμή, και να μεταφέρω τα μέσα δικτύωσης και τον εικοσιτετράωρο κύκλο ειδήσεων στον στίχο, ακόμη και ως ποίημα∙ ο ‘‘επιφυλακτικός στίχος’’ αμφισβητεί την ‘‘ποιητική παρόρμηση’’ καθώς εμπλέκεται σ’ αυτήν. Πολλά από τα ποιήματα στη Σύμπτωση (Happenstance) είναι αριθμημένα πεζά ποιήματα, ίσως επειδή αυτά αφορούν οικονομικά θέματα, εισόδημα και ανεργία, χρήμα και τροφή, με αριθμούς ανθρώπων που διαφεύγουν, πνίγονται, ψάχνουν άσυλο. Άλλα ποιήματα συνδυάζουν ευθυγραμμισμένες στροφές με πεζό λόγο. Ενώ είμαι ικανοποιημένη με αυτές τις επίσημες διασπάσεις, βρίσκω ειρωνικό το γεγονός ότι είμαι παντελώς γοητευμένη από τον στίχο, από τις πιθανότητες για μουσικό, οπτικό, συντακτικό, και λεκτικό παιχνίδι σε κάθε στίχο. Κάποτε αντιστεκόμουν στις αριθμημένες ενότητες στα ποιήματά μου, τώρα οι αριθμοί είναι η κινητήριος δύναμη στην δουλειά μου.

Μπορείτε να βρείτε μερικά από τα ποιήματα μου από τη Σύμπτωση (Happenstance) στο φυλλάδιό μου, Ὥστε Νὰ Μὴν Εἴπωσιν, Αὕτη Εἶναι η Ἰεζάβελ (So That They Shall Not Say This is Jezebel): http://www.moriapoetry.com/barnstoneechap.pdf

ΛΣ Πώς επηρεάζει το έργο σου η ελληνική σου κληρονομιά;

ΑΜ Είμαι επηρεασμένη από την εμπειρία μου ζώντας στην Ελλάδα, κυρίως στην Αθήνα και τη Σέριφο. Τα φυσικά και αστικά τοπία της Ελλάδας είναι πάντοτε μαζί μου. Επίσης δεν είμαι ο εαυτός μου ως άτομο και ως ποιήτρια χωρίς τους Έλληνες ποιητές, ο Καβάφης, ο Ρίτσος κι ο Σεφέρης είναι η τριάδα μου των Ελλήνων ποιητών.

ΛΣ Αισθάνεσαι Ελληνίδα;

ΑΜ Στις ΗΠΑ, αισθάνομαι Ελληνίδα σχεδόν συνέχεια, διότι έρχομαι τόσο συχνά αντιμέτωπη με το πόσο πολύ διαφορετική είμαι σε σχέση με τον τόσο πολύ κόσμο του Μιζούρι. Επίσης μου λείπει η ελληνική γλώσσα και οι τρόποι. Για παράδειγμα, όποτε κάποιος ανακοινώνει τη γέννηση ενός μωρού, δεν λέω ‘‘συγχαρητήρια,’’ το οποίο με κάνει να νοιώθω ότι κάποιος λέει ότι το να κάνεις παιδί είναι κατόρθωμα. Όμως αυτό δεν είναι το σημαντικότερο πράγμα όταν κάνεις παιδιά! Εγώ λέω ‘‘Να σας ζήσει,’’ αντ’ αυτού κι εξηγώ τι σημαίνει αυτό. Η ελληνική είναι μία στοργική γλώσσα γεμάτη από καλές ευχές, ευλογίες, γλυκόλογα και υποκοριστικά. Αυτές οι φράσεις δεν υπάρχουν στην αγγλική.

Όταν είμαι στην Ελλάδα αναγνωρίζω τους τρόπους για τους οποίους δεν είμαι εντελώς Ελληνίδα, όχι λόγω άγνοιας των παραδόσεων ή του πολιτισμού. Τα γνωρίζω αυτά τα πράγματα. Είναι επειδή είμαι Αμερικανίδα κι η μητρική μου γλώσσα είναι η αγγλική. Υπάρχουν πλευρές της αμερικανικής γλώσσας και του πολιτισμού που μου λείπουν όταν είμαι στην Ελλάδα. Γι’ αυτό είμαι πραγματικό μέλος της διασποράς και υπόκειμαι στα μυριάδες προβλήματα και προνόμια ούσα ένα πολυπολιτισμικό, διεθνές άτομο που αισθάνεται ντόπια και ξένη και στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ.

Όμως, αν το καλοσκεφτούμε το νόημα είναι βαθύτερο από αυτό που φαίνεται. Αισθάνομαι εξαιρετικά δυσαρεστημένη και αηδιασμένη από την μερίδα των Αμερικανών που υποστήριξε τις προτιμήσεις του Τράμπ, το οποίο είναι, δυστυχώς το ένα τρίτο περίπου του πληθυσμού. Αυτό το μισαλλόδοξο, φασιστικό στοιχείο στην Ελλάδα αποτελεί πολύ μικρότερο μέρος του λαού, δόξα τω Θεώ, και δεν κυριαρχεί στην ζωή των Ελλήνων.

ΛΣ Στο ενδεχόμενο που μετακόμιζες στην Ελλάδα μόνιμα, θεωρείς ότι η ποίησή σου θα άλλαζε λόγω των διαφορών του τρόπου ζωής ή λόγω της έμπνευσης από ζώντες Έλληνες ποιητές και ποιήτριες;

ΑΜ Ναι, βέβαια. Θα ήθελα να βρίσκομαι στην Ελλάδα πιο συχνά όταν δεν είναι καλοκαίρι, και δεν είμαι στη Σέριφο τον περισσότερο καιρό. Ολόκληρη η εκτεταμένη οικογένειά μου έρχεται στην Σέριφο το καλοκαίρι. Εξάλλου, όταν βρίσκομαι στον καλοκαιρινό μου παράδεισο, δεν θέλω να πάω στην καυτή Αθήνα!

Αγαπώ την αθηναϊκή ζωή, και τη συγγραφική ζωή της επίσης! Η Αθήνα είναι η πόλη μου. Όταν ήμουν στο πρόγραμμα Φούλμπραϊτ (Fulbright) και ζούσα στην Αθήνα για 19 μήνες, η ποίησή μου όντως άλλαξε, βεβαίως. Είμαι ποιήτρια που ως επί το πλείστον γράφει ‘τοπική’ ποίηση. Επίσης, χαίρομαι να συναντώ και να διαβάζω Έλληνες ποιητές. Εύχομαι στο μέλλον, να μπορέσω να ρυθμίσω τη ζωή μου ούτως ώστε να είμαι εδώ συχνότερα όταν είμαι εκτός περιόδου αιχμής. Δεν είμαι σίγουρη με ποιόν τρόπο θα συμβεί αυτό, αλλά το οραματίζομαι, ώστε μια μέρα ελπίζω να το πετύχω.

ΛΣ Αν κάποιος θέλει να γίνει ποιητής/τρια, θα μπορούσες να του ή της δώσεις κάποια συμβουλή, ειδικά κάποια συμβουλή που θα ευχόσουν να σου είχε δοθεί όμως δεν σου εδόθη;

ΑΜ Είχα την τύχη οι γονείς μου να είναι ο ποιητής, Ουίλλις Μπάρνστοουν (Willis Barnstone) και η ζωγράφος, Έλλη Τζαλοπούλου. Τα αδέρφια μου Ρόμπερτ και Τόνυ, όπως κι εμένα μας ενθάρρυναν όλη μας την ζωή. Είχα επίσης θαυμάσιους μέντορες: τη Ρουθ Στόουν (Ruth Stone), τον Μάικλ Σ. Χάρπερ (Michael S. Harper), τον Έντουιν Χόνιγκ (Edwin Honig), τον Ρόμπερτ Πίνσκι (Robert Pinsky), τον Τ. Κ. Ουίλλιαμς (C.K. Williams), τον Ρόμπερτ Χας (Robert Hass). Οπότε πήρα πολύ καλές συμβουλές.

Θα τους έλεγα: Μην προσπαθήσετε να γίνετε σαν εμένα και να εκδώσετε νωρίς. Δεν μετανιώνω για τις πρώιμες εκδόσεις μου, αλλά αυτό δεν πρέπει να είναι επιδίωξη. Αφήστε τον εαυτό σας να αναπτύξει μια ώριμη φωνή. Εξέδωσα μερικά ποιήματα στην εφηβεία μου και υπήρξε ένα μεγάλο κενό ανάμεσα στις πρώιμες και τις ενήλικες εκδόσεις μου. Έδωσα την ευκαιρία στον εαυτό μου να αναπτυχθεί ιδιωτικά, πράγμα που σημαίνει να παίζεις χωρίς το αδιάκριτο βλέμμα των άλλων.

ΛΣ Θα συνιστούσες στην κόρη σας και στις κόρες μας να γίνουν ποιήτριες; Σε ποιόν θα συνιστούσες να γίνει ποιητής;

ΑΜ Ο Μέντοράς μου Ρόμπερτ Πίνσκι (Robert Pinsky), είπε “όσοι περισσότεροι, τόσο το καλύτερο.’’ Συμφωνώ, δεν χρειάζεται να κάνεις την ποίηση, ζωή σου. Μπορείς να είσαι ερασιτέχνης ποιητής. Η ρίζα του ερασιτέχνη είναι ο έρως. Όσοι περισσότεροι αγαπούν την ανάγνωση και τη γραφή της ποίησης, τόσο το καλύτερο για την ποίηση, τόσο το καλύτερο για την ανθρωπότητα. Η ποίηση εκφράζει το άρρητο, όπως και όλες οι τέχνες. Αν δεν σεβαστούμε το άρρητο, το μυστήριο, και την ομορφιά της ζωής, είμαστε καταδικασμένοι -- ή καλύτερα θα έλεγα καταραμένοι. Αυτοί που μισούν τις τέχνες και τις ανθρωπιστικές επιστήμες θέλουν να κάνουν τους ανθρώπους άβουλους σκλάβους. Κάθε αυταρχικό καθεστώς επιτίθεται πρώτα στους καλλιτέχνες, στους διανοούμενους, και στους δημοσιογράφους.

ΛΣ Μπορείς να μας περιγράψεις τη στιγμή που έγραφες στίχους κι έμεινες έκπληκτη από αυτό που εντέλει εμφανίστηκε στο χαρτί;

ΑΜ Μένω έκπληκτη σχεδόν κάθε φορά που γράφω ένα ποίημα. Τα ποιήματα προέρχονται από ένα μέρος στις ψυχές μας το οποίο βιώνω ως οριακό, μεταξύ συνειδητού και ασυνειδήτου, αφύπνισης και ονείρου. Συχνά, όταν διαβάζω κάποιο απ’ τα ποιήματά μου διερωτώμαι, «Ποιος το έγραψε αυτό;»

Συνήθως ξεκινώ το γράψιμο στο χέρι κι επιτρέπω στον εαυτό μου να γράψει ο,τιδήποτε, χωρίς λογοκρισία. Η διόρθωση και το φινίρισμα έρχονται αργότερα. Έχω πολλά σημειωματάρια, και πολλά ποιήματα που περιμένουν να πάνε από τη χειρόγραφη σελίδα στην οθόνη του υπολογιστή, η οποία είναι πολύ πιο άμεσα δομημένη και απαιτεί μαεστρία.

ΛΣ Βλέπεις όνειρα για την ποίηση και τη ζωή σας; Έχεις ποτέ ονειρευτεί ένα ποίημα; Έρχονται τα ποιήματα από ονειρικές καταστάσεις; Είτε κατά την διάρκεια του ύπνου ή της αφύπνισης;

ΑΜ Κάποιες φορές ονειρεύομαι ότι γράφω κάποιο ποίημα. Έπειτα συνειδητοποιώ ότι ονειρεύομαι και λέω στον εαυτό μου ότι αυτή την φορά δεν θα είναι όπως  τις άλλες: θα θυμηθώ το ποίημα και θα καθίσω να το γράψω. Όμως μέχρι τώρα δεν τα έχω καταφέρει. Όντως βλέπω όνειρα που μου παρέχουν υλικό για ποιήματα, παρόλα αυτά. Δεν είναι όλα τα όνειρα ενδιαφέροντα. Για ‘μένα τα ποιήματα που είναι απλώς ονειρικά, χωρίς το χέρι του αφυπνισμένου εαυτού που τα μεταμορφώνει, είναι ανιαρά’. Όμως κάποια όνειρα όντως παρουσιάζονται ως πιθανά ποιήματα.

Κάποια ποιήματα προέρχονται από την ονειρική κατάσταση, όμως πιστεύω ότι είναι κάτι παραπάνω απ’ αυτή. Όπως είπα και προηγουμένως, είναι ένα ενδιάμεσο σημείο όπου όνειρα κι αφυπνισμένη ζωή ρέουν μπρος και πίσω διαπερνώντας το σύνορο.

ΛΣ Αν μπορούσες να συνομιλήσεις με έναν ποιητή που έζησε κάποτε ή με κάποια ποιήτρια εν ζωή, ποιός ή ποια θα ήταν αυτός ή αυτή και γιατί; Ποια θα ήταν η ερώτηση που θα του/της απηύθυνες;

ΑΜ Θα μιλούσα στην Έμιλι Ντίκινσον (Emily Dickinson), την ποιήτρια πού έχω μελετήσει όσο καμία άλλη! Θα τη ρωτούσα: Πριν φύγετε απ’ τη ζωή, αφήσατε οδηγίες ώστε όλα τα έγγραφα, συμπεριλαμβανομένων των ποιημάτων σας, να καούν. Θέλατε πραγματικά να καταστραφεί το έργο σας ή ήταν απλώς η παράδοση της καύσης των εγγράφων των νεκρών που σας έκανε να αφήσετε τέτοιες οδηγίες; Είστε ευγνώμων που η αδελφή σας, η Λαβίνια, δεν ακολούθησε τις οδηγίες σας; Γνωρίζατε ότι ήσασταν μία εκ των μεγίστων ποιητών που γνώρισε ο κόσμος;
 
ΛΣ Ειλικρινά τώρα, υπάρχει κάποιος διάσημος ποιητής του οποίου το έργο δεν σε συγκινεί βαθιά; Ποιανού το έργο δεν σου φαίνεται τόσο εξαιρετικό;

ΑΜ Υπάρχουν μερικοί που είναι εν ζωή, αλλά δεν θα αναφερθώ σ’ αυτούς. Ανάμεσα στους θανόντες, δεν αντέχω τον Έζρα Πάουντ (Ezra Pound). Δεν  μπορώ να ξεπεράσω το γεγονός ότι ήταν φασίστας. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του μ’ αφήνει παγερά αδιάφορη. Εκτιμώ όμως τα ποιητικά του δοκίμια, τα οποία έχουν επηρεάσει τον τρόπο που συλλογίζομαι και διδάσκω την ποίηση.

ΛΣ Θεωρείς την τέχνη θεραπευτική; Γράφεις για να ανακαλύψεις τον εαυτό σου; Γράφουν κάποιοι ποιητές για να κρυφτούν απ’ την ζωή;

ΑΜ Θεωρώ ότι η τέχνη μπορεί να είναι θεραπευτική για τον ποιητή. Ποιητές όπως η Ανν Σέξτον (Anne Sexton) χρησιμοποίησαν τη θεραπεία τους ως βάση για την ποίησή τους. Υπήρξαν στιγμές που έγραφα για να σώσω την ζωή μου. Ελπίζω εκείνα τα ποιήματα να μπορέσουν να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους που περνούν δύσκολες στιγμές, να καθ-ορίσουν την εμπειρία τους.

Ωστόσο, δεν μ’ ενδιαφέρει ούτε στο ελάχιστο να διακηρύξω την ιδέα ότι η ποίηση είναι απλώς αυτοέκφραση, χωρίς το βλέμμα προς το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της τέχνης, την ιστορία, το κοινό καλό, τον εξωτερικό κόσμο. Είναι πολύ πιο σημαντικό να αναλογιστούμε πώς η ποίηση μπορεί να θεραπεύσει τους ανθρώπους. Για την ακρίβεια, υπάρχει ένας κλάδος της νευρολογίας πού δείχνει ότι οι καλλιτέχνες δημιουργούν ούτως ώστε να επουλώσουν κάποια τραύματα στις ζωές τους, όμως αυτό επεκτείνεται εξωτερικά, πιστεύω, ώστε να θεραπεύσει κι άλλους. Νομίζω ότι είναι συναρπαστικό το ότι στην Επίδαυρο, ο Ασκληπιός θεράπευε μέσω του θεάτρου. Το δράμα εξωτερικεύει με κάποιο τρόπο το τραύμα ώστε να θεραπεύσει την ψυχή και το σώμα. Με αυτόν τον τρόπο οι τελετές της αρχαίας Ελλάδας θεσπίζουν αυτό που ανακαλύπτουν οι νευροβιολόγοι στις σύγχρονες έρευνες.

Αν κάποιοι ποιητές γράφουν για να κρυφτούν απ’ την ζωή, δεν ξέρω πώς το καταφέρνουν. Εγώ γράφω για να αντιμετωπίσω την ζωή.

ΛΣ Βρίσκεις αρκετό χρόνο για την τέχνη σου και για την προσωπική σου ζωή;

ΑΜ Βρίσκω χρόνο και για τα δύο.
 

© Poeticanet