Η Εύη Μανοπούλου συνομιλεί με την ποιήτρια Αnn Penders
Η AnnPenders, Βελγίδα συγγραφέας, καλλιτέχνιδα και ιστορικός τέχνης ζει στις Βρυξέλλες και κινείται στον κόσμο. Το πολυδιάστατο έργο της, συνδυασμός κειμένων, εικόνων και ήχων, αναζητεί την πραγματική σημασία της «περιπλάνησης”, «της γενέθλιας γης” και της «μνήμης». Η ποίησή της, βαθιά πολιτική, κινείται θεωρητικά και εδαφικά στη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο «εδώ» και το «εκεί», στο «τώρα» και το «τότε» του ταραγμένου κόσμου μας. Στα έργα της περιλαμβάνονται πεζά κείμενα, ποιήματα, δοκίμια, μικρές ταινίες, σύντομες ηχητικές δημιουργίες και πολυμεσικά projects όπως για παράδειγμα το έργο : de chine (http://dechine.makaz.net/).
Συναντηθήκαμε με την Ann στην Αθήνα.
Εύη Μανοπούλου: «Λιανίζεις το κείμενο, την εικόνα, τον ήχο». Υπάρχει μία ποικιλία των μέσων της έκφρασης. Πώς μπορεί αυτή η ποικιλία να οδηγήσει σε ένα έργο συνεκτικό, ενιαίο;
Ann Penders: Στη φάση αυτή δεν σκέφτομαι πια τα μέσα που χρησιμοποιώ ως «διαφορετικά». Λέω στο εαυτό μου πως ό,τι κάνω είναι γραφή, όποιο κι αν είναι το μέσον. Γράφω με ένα μολύβι, με ήχο, με ταινία. Αυτό είναι που κάνει την αλληλουχία, αν στην αλληλουχία είναι : η γραφή ως διαδικασία. Μια αφήγηση, ένα νήμα.
E.M. Ποιο είναι το πολιτικό νόημα στη μεταβολή της θέσης «της θεωρητικής καθώς και της εδαφικής σ’ έναν ταραγμένο κόσμο»; Με ποιο τρόπο μεταπλάθεται το «θεωρητικό» και «εδαφικό» σε «ποιητικό»;
A.P. Τα ερώτημα της οπτικής (ενός όρου φωτογραφικού, γεωγραφικού, φιλοσοφικού…) : αυτό είναι το πολιτικό. Η ένταξη σε μια προοπτική. Η οπισθοχώρηση. Το εκτός πεδίου. Ας πούμε μία χώρα, μία πόλη όπως φαίνεται μέσα από μία άλλη, μέσα από το πρίσμα της, από την απουσία της (το de chine γράφτηκε στη Μασσαλία και στις Βρυξέλλες).
Αυτό μπορεί να σημαίνει, όπως πάλι στο de chine, να δουλεύεις τη φόρμα βιβλίο, σελίδα, ως επικράτεια(ες), να παίζεις με το νόημα που αναδύεται στα περιθώρια : πώς η γραφή τρέφεται με αυτό που γράφτηκε αλλού, υπό το φως ή από την απόσταση που φέρνει η εργασία πάνω στο διπλό νόημα των λέξεων, πάνω στην περιπλοκή των παραθεμάτων στο ποιητικό κείμενο, που προέρχονται από μία άλλη καταγραφή της γνώσης ή της αντίληψης (ιστορία, κοινωνιολογία, θεωρία,…)
E.M. Η παιδαγωγική στράτευση επηρεάζει την ποιητική τέχνη;
A.P. Οι παρεμβάσεις που κάνω στα σχολεία και τις σχολές (ανώτερα ιδρύματα, ή καλλιτεχνικά ή της δευτεροβάθμιας) μου προσφέρουν άφθονη τροφή. Είναι μια ανταλλαγή, ένα πείραμα μοιρασμένης δημιουργίας περισσότερο παρά μία συνοδεία (στην κυριολεξία: συμπόρευση). Αυτά τα εργαστήρια δεν ασκούν μια άμεση επίδραση στη γραφή μου (στο κείμενο, το ύφος, το περιεχόμενο), αλλά μου επιτρέπουν να διευκρινίσω τη σκέψη μου, να αποσαφηνίσω τις έρευνές μου. Και πάντοτε προκύπτουν μαγικές στιγμές που ωθούν στην επανεκκίνηση. Με απασχολεί συστηματικά το ζήτημα της κοινοποίησης του γραπτού, του λυσίματος και του τρόπου με τον οποίο η ανάγνωση συμμετέχει επίσης στην ίδια τη γραφή. Έχω την αίσθηση ότι η παιδαγωγική στράτευση είναι αναπόσπαστο κομμάτι αυτού που σκέφτομαι ως ρόλου του/της συγγραφέα : η μετάδοση, ο αντίλαλος, το ίχνος… και η αναζωπύρωση.
E.M. Ποια θα ήταν η εικόνα της χώρας μας στο καλλιτεχνικό ιδίωμά σου;
A.P. Είναι ήδη παραπάνω από τρία χρόνια που εργάζομαι πάνω σ’ ένα ποιητικό project με τίτλο kala. Πολύ πριν έρθω στην Ελλάδα, το γράψιμό μου γι’ αυτή είχε απλώς σχέση με το «για/ γύρω από/ με αφορμή» τη χώρα, χωρίς να έχω ζήσει σ’ αυτή. Η συνέχεια ήταν να έρθω εδώ να φέρω σε αντιπαράθεση τη φαντασιακή επικράτεια και την πραγματική επικράτεια (πράγμα που έκανα το Μάρτιο). Το να είμαι εκεί, όπως αυτό που συνέβη «αλλού» για το χρόνο που ήμουν «εδώ» ανέστειλαν με έναν παράξενο τρόπο τη διαδικασία της γραφής, προσδίδοντας στο κείμενο μια αιφνίδια ολοκλήρωση μέσα στην/ με την ίδια του τη διακοπή.
Έφερα από την Ελλάδα μία ολόκληρη σειρά από φωτογραφικές εικόνες argentiques μαυρόασπρες σαν τα φιλμ με super 8. Σ’ αυτές τις εικόνες , όπως και στα κείμενα που έγραψα καραδοκεί παντού η πιθανότητα ενός λάθους, ενός υπο-φωτισμού ή ενός υπερ-φωτισμού (αυτό έχει και μία μεταφορική διάσταση). Ακόμη δεν ξέρω πώς θα δέσουν με το κείμενο.
Αυτό που είδα στην Αθήνα με συγκίνησε βαθειά. Το αίσθημα ενός λαού όρθιου, ζωντανού. Θα υπάρξει δίχως άλλο ένα «μετά», μία γραφή που θα γεννηθεί από αυτό, η συνάντηση.
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
#1
Η βροχή. Το υγρό κρύο.
Μια πόλη που δεν είναι φτιαγμένη γι αυτό.
[Η Καντόνα, πάλι…]
Από μακριά, η θάλασσα, οι γερανοί, ο αυτοκινητόδρομος.
Το παγωμένο χέρι στο χαρτί.
Η απουσία απάντησης είναι η απάντηση.
Δεν έχω άλλες ερωτήσεις/ δεν έχω παρά μόνο αυτό.
Το βλέμμα σαν εκμηδενισμένο από το βάρος της γραφειοκρατίας.
Δικαίωμα στη διαμονή. Μεταφράστε «ζώνη του μη δικαιώματος».
Ενέργεια. Εξάντληση του αποθέματος.
Απολιθώματα σε εκπτώσεις. Η απαίτηση βασανίζει –στον ανοιχτό ουρανό.
*****
Νοέμβριος
Βαδίζω σε μια κλωστή που ξετυλίγεται πίσω μου.
Κόκκινη –που κανείς δεν βλέπει.
Ποιος με δένει στο λιμάνι και σε τι με ξαναφέρνει;
Εδώ, η Ασία, όταν τη βρίσκουμε, είναι νοτιο-ανατολικά.
Βιετνάμ, Λάος.
Η Κίνα που ψάχνω κατοικεί στις χαραμάδες.
*****
«η θάλασσα παίρνει τον άνθρωπο…»
Μα το καλοκαίρι, η εδώ θάλασσα κρατάει σε απόσταση. Υπέρμετρο μπλε.
Δεν προσκαλεί στο καράβι της. Δεν έχει την ατλαντική οργή.
Μπορούμε να πούμε «είναι ωραία» -χωρίς να νοιώθουμε οτιδήποτε.
Ένας τόπος όπου όλα ξεριζώνονται. Το χαμόγελο, η θέση στον ήλιο, η σκιά.
Ένα νησί όπου επιβιώνεις, όχι ένας τόπος να ζεις.
Ψάχνω την Κίνα. Δεν ψάχνω τίποτα.
Αυτό που ξεπροβάλλει σαν φανέρωση –η δύναμη του οικουμενικού.
Η μόνη / από ένα σημάδι, η πολλαπλή έννοια.
#2
Ετούτο το πρωί τρία παιδιά ξυπνάνε/ κοντά στον τοίχο του σταθμού,
Στα στρώματα, στα καλύμματα, στα παιγνίδια, στον αγριεμένο αέρα από τη θάλασσα.
Πρόοδος, παράς, πατρίδα.
Η αδιαφορία δεν είναι ολική- αλλά για ποιο παιγνίδι μιλάμε;
Χ. όπως χαμόγελο/ ανάμεσα στα δάκρυα
Η απρέπεια που έχουν οι γελοίες σκοτούρες
___ αυτό που οι λέξεις δεν θα πουν ποτέ καλύτερα απ’ τις πράξεις .
*****
Σε άλλο τόπο, μια τσάντα πολυτελείας, ένας οποιοσδήποτε καρπός χεριού, μια διάφανη ταυτότητα. Ένας βυρσοδέψης (Βέλγος). Ένα κεφάλαιο (κινέζικο). Ένα σώμα (λαός). Ο θάνατος τίνος;
Ούτε ζεστός (-ή), ούτε κρύος (-α) __________ η κινούμενη σκιά των λέξεων.
[…στη Φουκουσίμα οι πεταλούδες έχουν αρχίσει να μεταλλάσσονται.. ]
*****
Οκτώβρης
Σακιά με άμμο. Στοιβαγμένα.
Με άμμο και χαλίκι. Σακιά.
Κατασκευή. Πλημμύρα. Προστασία;
Τενγκτσόνγκ/ Βρυξέλλες.
Όριο στατιστικό, μεταστροφή παθητική, σύμπτωμα ποιας στιγμής;
*****
Με κίνδυνο του ανθρώπου , τα κοντέινερ.
Το ελληνικό μας γίγνεσθαι περνά από την Κίνα.
Η απάνθρωπη συνθήκη.
Προς όφελος ποιου κέρδους η αποστολή σας;
Απ’ την Αθήνα στη Μασσαλία , απ’ την Αμβέρσα στη Νάπολη, ποιος θα πει τα παλιά προνόμια στη νόηση του δράκου;
*****
Ουρανός του χιονιού. Πάλι. Θα πέσει; Δεν θα πέσει;
(Διασταυρώνομαι με μια Κινέζα. Έπειτα δύο. Έπειτα τρεις.)
Εδώ, τα βλέμματα θολώνουν. Δεν ανήκουν πια στα ίδια.
Ουρανός φορτωμένος –με ιστορίες, μ’ αεροπλάνα, με νιφάδες.
Ουρανός κινέζικος. Θα με πιστέψεις;
Το λεπτολόγημα του μετεωρολογικού αποφεύγει : το κρύο στρίβει από το βάθος
Το γέμισμα του κενού παρακάμπτει / το μέτωπο –αυτό που κάνεις.
*****
Περπατάς και ψάχνεις.
Η πόλη / στην κατοχή σου.
Η Κίνα;
Έρχονται. Αθρόοι. Στοιχηδόν.
Ακολουθούν. Μια σημαία. Μια ομπρέλα.
Για να δουν τι;
*****
Από την άλλη μεριά της γης κουλουριάζεται το φαρμακερό φίδι.
[ένα σφαιροειδές σώμα έχει πλευρές;]
Επιστρέφεις εκεί. Του δείχνεις. Του εξηγείς.
Οι δράκοι. Η φωτιά. Οι μάχες.
Με τη σοβαρότητα αυτού που φοβάται το σκοτάδι.
Την Κυριακή το φίδι θα συντρίψει το δράκο. Θα γλιστρήσει για ένα χρόνο
Στην πίσω σελίδα του ημερολογίου –κι εμείς, επαγρυπνούμε.
Μετάφραση: Εύη Μανοπούλου
Ποίηση
De chine. La Lettre volée, Brussels, 2014
L’envers. Le Cormier, Brussels, 2012
Jaune. Le Cormier, Brussels, 2009
Le lundi d’après. Esperluète, Noville-sur-Mehaigne, 2007
Dimanche. Esperluète, Noville-sur-Mehaigne, 2004
Μυθιστόρημα
Courir.
Totem.
Les mains nues. Le Cri, Brussels, 2001
Une solitude nomade. Le Cri, Brussels, 1999
Βιβλία τέχνης
de chine (2010) (http://dechine.makaz.net/)
De chine [objet numérique]. Anne Penders, 2011
Mapping calendar 1994-2004 = Une cartographie du temps 1994-2004. Images and texts by Anne Penders. Anne Penders, 2005
L’hiver ailleurs : les carnets chinois (troisième voyage). DVD & book. Arp2, 2009
Sa bulle en jaune. DVD. La Lettre volée, Brussels, 2006
Love story. DVD. La Lettre volée, Brussels, 2006
Δοκίμια
Conversation with Bernard Villers. Tandem, Gerpinnes, 2003
En chemin: Le Land Art. Partir. Tome 1. La Lettre volée, Brussels, 1999
En chemin: Le land Art. Revenir. Tome 2. La Lettre volée, Brussels, 1999
Conversation avec Christo et Jeanne-Claude. Bilingual in French/English. Tandem, Gerpinnes, 1995
Ημ/νία δημοσίευσης: 31 Οκτωβρίου 2016
- Μια συνομιλία του Αντώνη Φωστιέρη με την Ναταλία Μορελεόν
- Η Λιάνα Σακελλίου παίρνει συνέντευξη από την Αλίκη Μπάρνστοουν
- Συνέντευξη του Gary Snyder στον Βασίλη Σταυρόπουλο
- Ο Βασίλης Σταυρόπουλος πήρε τη συνέντευξη από τον Γκάρυ Σνάϊντερ
- Jon Thompson με τον ποιητή John Balaban.
- Συνέντευξη με τον Robert Hass
- Jon Thompson με τον ποιητή John Balaban.
- Συνέντευξη της Αφρο-Αμερικανής ποιήτριας Τρέισι Κ. Σμιθ στη Μάρω Παπαδημητρίου
- TRACY K SMITH Συνέντευξη στην Μάρω Παπαδημητρίου
- Ένα σύγχρονο συναξάρι
- ΠΟΙΗΣΗ & ΤΡΕΛΑ
- Υπάρχει Τρέλα στην Ποίηση, υπάρχει Ποίηση στην Τρέλα;
- ΟΙ ΝΕΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΜΑΣ
- ΚΕΝNΕΤΗ ΚΟCH
- ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ
- ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ
- Biancamaria Frabottα
- Τάκης Μενδράκος
- Peter Riley
- Ανδρέας Μπελεζίνης
- ΛΥΝΤΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
- Μεθύστε...με Λαπαθιώτη
- Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου για τον Ε.Χ. Γονατά