Η μικρή ανθολογία «Σα μουσική τη νύχτα …» - Γαλλικά ποιήματα αποχαιρετισμού φέρει  για ευνόητους … εμπορικούς λόγους όσο μπορεί καθησυχαστικότερο τίτλο υπεκφυγής αντί για εκείνον που φορούσε όταν σταδιακά δημοσιευόταν από το 1993 έως το 2003: τότε  ονομαζόταν Μικρή γαλλική ανθολογία θανάτου. Ο τίτλος της ανθολογίας δανείζεται το πρώτο ημιστίχιο από τον τελευταίο στίχο του καβαφικού ποιήματος «Φωνές».

     Η επιλογή των ποιημάτων είχε ως μόνο κριτήριο την υποκειμενική αποτύπωση ενός συγκεκριμένου κλίματος, γι’ αυτό άλλωστε και η παρούσα συγκέντρωσή τους μόνο αυτή τη φιλοδοξία διατηρεί – και καμιά άλλη, ιδίως φιλολογικής ή ιστορικής τάξεως.

      Οι ποιητές που παρελαύνουν, πλην ενός, έχουν ζήσει από τον 15^ο  έως και τον 19^ο αιώνα. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου ο αναγνώστης μπορεί να αναζητήσει σύντομα βιογραφικά τους. Στο «Παράρτημα» γλίστρησαν μόλις τέσσερα ποιήματα-τραγούδια του θρυλικού chansonnier Georges Brassens (1921-1981), με τον οποίο έχω ασχοληθεί άλλοτε συστηματικά.

       Οφείλω ευχαριστίες στους ποιητές Κ.Γ.Παπαγεωργίου και Μιχάλη Πιερή, τους φίλους που φιλοξένησαν τις μεταφράσεις αυτές με περισσή έγνοια και στοργή στα περιοδικά τους Γράμματα και Τέχνες  και Ύλαντρον, αντίστοιχα.

       Από το εγχείρημα και ποιός δεν απουσιάζει! Ιδίως οι μείζονες. Πλεονάζουν ηθελημένα «οι ποιητές άδοξοι που’ ναι».

                                                                                                      
Γ.Β

 

Ο Γιάννης Βαρβέρης γεννήθηκε το 1955 στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά. Έχει εκδώσει εννέα ποιητικές συλλογές, τον συγκεντρωτικό τόμο Ποιήματα 1975-1996 (Κέδρος 2000), μεταφράσεις, θεατρικά και λογοτεχνικά δοκίμια. Από το 1976 γράφει κριτική θεάτρου. Η συλλογή του Ο κύριος Φόγκ έχει εκδοθεί στα αγγλικά σε απόδοση Philip Ramp. Μεταφράσεις του αττικής και νέας κωμωδίας έχουν παρουσιαστεί στην Επίδαυρο και αλλού. 

 

 

 

Στην παρούσα έκδοση, ο Γιάννης Βαρβέρης συγκεντρώνει γαλλικά ποιήματα αποχαιρετισμού, διατρέχοντας έξι αιώνες γαλλικής ποίησης, από το μπαρόκ ως τους αγαπημένους του chansonniers. Ονομάζοντας κατ’ ευφημισμό αποχαιρετισμό το θάνατο, για λόγους ... εμπορικούς, όπως δηλώνει χαριτολογώντας, ο Βαρβέρης επιλέγει ποιήματα γνωστών και αγνώστων ποιητών, με γνώμονα τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν την πανανθρώπινη αυτή σταθερά. Κινήματα και αισθητικές, ιδιαίτερες φωνές ως σήμερα σημαντικές και άλλες αιώνες ξεχασμένες σχηματίζουν ένα ψηφιδωτό, όπου το χιούμορ και ο σαρκασμός και ο αυτοσαρκασμός γειτνιάζουν με την ελεγεία και το επίγραμμα με το τραγούδι – με τον ίδιο τρόπο που ο κλασικισμός συνομιλεί με τον ρομαντισμό, ο Ουγκώ  με τον Κλωντέλ και ο Βιγιόν με τον Σενιέ.

Φωτίζοντας τη δημιουργία των προσφιλών του ελασσόνων, ο Βαρβέρης παραθέτει ποιήματα για τον θάνατο του εαυτού και του άλλου, το θάνατο ως λύτρωση και ως τιμωρία, το φόβο του θανάτου και την άφατη θλίψη της απώλειας. Τα ποιήματα αυτά μπορεί κανείς να τα διαβάσει γραμματολογικά, ως δείγματα γραφής και ευαισθησίας μιας εποχής, ενός ρεύματος, ενός ποιητή. Μπορεί να τα διαβάσει ως ασκήσεις προσωπικής και ποιητικής αυτοσυνειδησίας. Σε κάθε περίπτωση, απολαμβάνει τις θαυμάσιες μεταφράσεις του Βαρβέρη, που συχνά ξεπερνούν το πρωτότυπό τους.

 

Τιτίκα Δημητρούλια