ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ ΣΑΝ ΜΑΡΤΙΝΟ

Ένα καμένο κίτρινο είναι οι λόφοι και οι όχθες του Πάδου 
κι εμείς απάνω εδώ ανεβήκαμε για να ωριμάσουμε στον ήλιο. 
– Σα να ’τανε ένας φίλος– μου διηγείτ’ εκείνη­ 
Απ’ αύριο εγκαταλείπω το Τορίνο και δεν ξαναγυρίζω ποτέ πια. 
Κουράστηκα όλη τη ζωή μου να την περνώ στη φυλακή. 
Μια χωματίλα ανασαίνεις και, πέρα απ’ αυτά τα δέντρα, 
στο Τορίνο, αυτήν εδώ την ώρα, δουλεύουν όλοι μες στη φυλακή.
Γυρνάω στο πατρικό μου όπου τουλάχιστον μπορώ να μένω μόνη
χωρίς να κλαίω, χωρίς να σκέφτομαι όλους αυτούς που ζούνε τη ζωή τους. 
Εκεί αρπάζω μια ποδιά και ξεθυμαίνω με βρισιές 
στους δικούς μου κι όλο το χειμώνα δε λέω να ξαναβγώ. 
Όμορφος μήνας της χρονιάς είν’ στα χωριά ο Νοέμβρης: 
στο χρώμα της γης τα φύλλα κι η πάχνη η πρωινή, 
ύστερα ο ήλιος που τρυπάει την πάχνη. Τα λέω μέσα μου 
κι ανασαίνω την κρύα μυρωδιά του πρωινού ήλιου. 
Φεύγω γιατ’ είναι ωραίο το Τορίνο αυτήν την ώρα: 
μ’ αρέσει να τριγυρνάω και να βλέπω τον κόσμο 
μα εγώ μένω μέσα κλεισμένη ώσπου πια να βραδιάσει 
και μοναχή τα βράδια υποφέρω. Με θέλει πλάι της 
σαν να ’μουν ένας φίλος: το ’σκασε σήμερα από το γραφείο 
για να βρει ένα φίλο. Μα μπορώ να μένω έτσι μοναχή; 
Μέρα νύχτα –το γραφείο– οι σκάλες– η κάμαρα– 
αν βγω το βράδυ να κάνω μια βόλτα δεν ξέρω που να πάω 
κι επιστρέφω βαρύθυμη και το πρωί δε θέλω πια να σηκωθώ. 
Θα ήταν τόσο ωραίο το Τορίνο –να μπορούσες να το χαρείς– 
να μπορούσες μοναχά ν’ ανασαίνεις. Οι δρόμοι και οι πλατείες 
έχουν την ίδια ευωδιά του χλιαρού ήλιου 
που ’χει εδώ καταμεσής στα φυτά. Γυρνάς στο χωριό. 
Μα το Τορίνο είναι τ’ ωραιότερο απ’ όλα τα χωριά. 
Αν έβρισκα ένα φίλο σήμερα, θα ’μενα εδώ για πάντα.

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Τα παραπάνω ποιήματα είναι γραμμένα την εποχή της σύνθεσης των ποιημάτων της πρώτης ποιητικής συλλογής του Pavese, Lavorare stanca. Δε συμπεριλήφθηκαν όμως ούτε στην πρώτη έκδοση της συλλογής την περίοδο του φασισμού (1936), ούτε και στη δεύτερη και επαυξημένη έκδοση στη μεταφασιστική περίοδο (1943). Παρέμειναν ανέκδοτα μέχρι τη μεταθανάτια έκδοση των απάντων του ιταλού ποιητή και πεζογράφου (Einaudi, 1968). Φέρουν τις ημερομηνίες: Το λυπημένο κρασί [Il vino triste] –Δεκέμβρης 1931 και το Καλοκαίρι του Σαν Μαρτίνο [Estate di San Martino] –Δεκέμβρης 1932.
 Πραγματεύονται θέματα πολύ βασικά στην ποιητική του Pavese και φανερώνουν τις προτιμήσεις του σχετικά με τη μορφή και τη γλώσσα της ιδεατής γι’ αυτόν ποιητικής έκφρασης. Αναφέρονται στον πόλεμο, στην εξορία, στην αποξένωση και στη μοναξιά, στις άκαρπες ερωτικές ή μη σχέσεις, στη ‘σκλαβιά’ της πόλης και της εργασίας σε αντίθεση με την ελευθερία της υπαίθρου, αντικατοπτρίζοντας μέσα από αυτήν την αντίθεση την προσποίηση του ενήλικου βίου και την αυθεντικότητα της παιδικής ηλικίας. Όλα αυτά τυλιγμένα μέσα στην ακαθόριστη αίσθηση μιας συνεχούς παρουσίας του θανάτου ή ακόμη και της επιθυμίας του θανάτου. Ας μην ξεχνάμε ότι και ο ίδιος ο Pavese αυτοκτόνησε στις 27 Αυγούστου 1950, σε ηλικία 42 ετών, απομονωμένος, σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, στο Τορίνο.
 Η μορφή και η γλώσσα των ποιημάτων αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα της ποιητικής έκφρασης του Pavese: Το ‘διήγημα-ποίημα’ που παρουσιάζει ένα ρυθμικό αφηγηματικό λόγο, σε καθημερινή και απλή γλώσσα, με μακρούς ελεύθερους στίχους. Το τελευταίο αυτό χαρακτηριστικό αποτελεί, όπως δήλωνε και ο ίδιος ο Pavese, επιρροή της ποίησης του αμερικανού Walt Whitman, με το έργο του οποίου είχε ασχοληθεί εκτενώς στη διάρκεια των πανεπιστημιακών του σπουδών.