Μετάφραση: Ευάγγελος Μαγκούτας
Επιμέλεια: Λιάνα Σακελλίου

 

 

Ο Robert Hass γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια το 1941. Η πολιτισμική κουλτούρα της περιοχής (Bay Area), καθώς και η έντονη παρουσία του φυσικού στοιχείου κατά μήκος της Δυτικής Ακτής, υπήρξαν παράγοντες διαμόρφωσης της προσωπικότητάς του, εμφανείς και στην ποίησή του. Η οικογένεια αποτέλεσε, επίσης, σημαντικό καταλύτη στη ζωή του ποιητή, αφού με παρότρυνση του αδελφού του ακολούθησε το μονοπάτι της συγγραφής.

Επηρεασμένος από τον Gary Snyder, τον Allen Ginsberg και την γενιά των Beat, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, φλέρταρε με την ιδέα να υιοθετήσει τον τρόπο ζωής τους. Το 1963 αποφοίτησε από το Saint Mary's College στην Moraga, California και στη συνέχεια ακολούθησε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στον τομέα της  Αγγλικής Φιλολογίας στο Stanford University, το 1965 και 1971 αντίστοιχα. Το ακαδημαϊκό περιβάλλον παρέμεινε από τότε ο εργασιακός του χώρος.  Τα τελευταία 15 χρόνια ζει στην Καλιφόρνια με τη δεύτερη σύζυγό του, ποιήτρια Brenda Hillman,  και εργάζεται ως Καθηγητής αμερικανικής λογοτεχνίας και δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο του Berkeley.
 

Θεωρείται ένας από τους σημαντικούς Αμερικανούς ποιητές του 21ου αιώνα. Όπως γράφει η Brighde Mullins, η ντόπια αύρα της Βόρειας Καλιφόρνια «γίνεται  ορατή στην ποίησή του μέσα από την ακριβή και άκρως λυρική του ευαισθησία, καθώς ενδίδει στο ρυθμό των σχέσεων, της περιγραφής, της ονομασίας, της έκφρασης». Συγκριμένα, έχει συγγράψει 7 ποιητικές συλλογές, για τις οποίες έχει λάβει πολλές διακρίσεις, όπως το Βραβείο Yale Series of Younger Poets για το πρώτο του έργο,  Field Notes (1972), το Βραβείο William Carlos Williams για το δεύτερο βιβλίο του, Praise (1979). Κατέχει 2 Βραβεία National Book Critics Circle, ένα για την κριτική του, Twentieth Century Pleasures (1984) και ένα για την ποιητική συλλογή του, Sun Under Wood (1996). Το 2008 βραβεύτηκε με το Βραβείο Pulitzer για την ποιητική συλλογή Time and Materials. Επίσης, έχει μεταφράσει το ποιητικό έργο των διάσημων Ιαπώνων ποιητών, Basho, Buson και Issa, καθώς και το έργο του Πολωνού-Αμερικανού ποιητή Czesław Miłosz, ενώ η διετής θητεία του ως Δαφνοστεφής ποιητής της Αμερικής (1995-97) χαρακτηρίστηκε από πολιτικό πάθος και την επιθυμία του να φέρει την ποίηση σε «μέρη που οι ποιητές δεν πηγαίνουν» όπως αίθουσες συσκέψεων και πολιτικούς οργανισμούς, με σκοπό να ενθαρρύνει την δημιουργική κοινότητα. Τον Ιανουάριο του 2020 κυκλοφόρησε η έβδομη συλλογή του, Summer Snow: New Poems. 
 

https://www.poetryfoundation.org/poets/robert-hass

https://poetryarchive.org/poet/robert-hass/

https://awp.diaart.org/poetry/95_96/intrhass.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Hass

 

«Το να αισθάνεσαι άνθρωπος είναι μία χρήσιμη μορφή πολιτικής ανατροπής.» (https://www.poetryfoundation.org/poets/robert-hass)

«Η ποίηση είναι τρόπος ζωής, […] μια ανθρώπινη δραστηριότητα σαν να φτιάχνεις ψωμί ή να παίζεις μπάσκετ.» 

«Είναι κόλαση το να γράφεις, κόλαση και το να μη γράφεις. Το μόνο ανεκτό στάδιο είναι να έχεις μόλις γράψει.» (https://www.goodreads.com/author/quotes/39152.Robert_Hass)

 

«Όταν διαβάζεις ένα ποίημα του Robert Hass είναι σα να βουτάς το πόδι σου στον ωκεανό όπου η θερμοκρασία του νερού δεν διαφέρει από αυτή του αέρα. Μόλις που το έχεις αντιληφθεί, μέχρι τη στιγμή που αισθάνεσαι το υπόγειο ρεύμα να σε τραβάει, ότι έχεις εισέλθει σε ένα άλλο στοιχείο.» (Stanley Kunitz)
 

«Ένας άνθρωπος που επιλέγει τις λέξεις με τις οποίες ζει» (James Merrill)
 

«Οι στοχασμοί του εξερευνούν την απώλεια και είναι ελεγείες στις φευγαλέες στιγμές, τις περαστικές εμπειρίες. «Όλες οι νέες σκέψεις αφορούν μία απώλεια./ Σε αυτό μοιάζουν με όλες τις παλιές σκέψεις.» Έτσι, ο Hass ξεκινά το "Meditation at Lagunitas," που είναι στη μία γενιά ό,τι ήταν το "Howl" σε μια άλλη, και το κουβαλούν πολλοί ποιητές στη μνήμη τους, έχει τη διάσταση ανακεφαλαίωσης και την ευχάριστη δυνατότητα να προσεγγίζει τον καθημερινό λόγο». (Brighde Mullins)
 

(https://awp.diaart.org/poetry/95_96/intrhass.html)

 

 

Hass, Robert. Summer Snow: New Poems. Hopewell, NJ: Ecco Press, 2020.

Hass, Robert. The Apple Trees at Olema: New and Selected Poems. Hopewell, NJ: Ecco Press, 2010.

Hass, Robert. Time and Materials: Poems 1997–2005. Hopewell, NJ: Ecco Press, 2007.

Hass, Robert. Sun Under Wood: New Poems. Hopewell, NJ: Ecco Press, 1996.

Hass, Robert. Human Wishes. New York: Ecco Press, 1989.

Hass, Robert. Praise. New York: Ecco Press, 1979.

Hass, Robert. Field Guide. New Haven: Yale University Press, 1973.
 

Neruda, Pablo. The Essential Neruda: Selected Poems. Ed. Eisner, Mark. Trans. Hass, Mitchell Stephen, Robert, και Reid, Alastair, et al. San Francisco: City Lights, 2004.

Miłosz, Czesław. Second Space: New Poems. Trans. Hass, Robert. New York: Ecco Press, 2004.

Miłosz, Czesław. Treatise on Poetry. Trans. Hass, Robert. New York: Ecco Press, 2001.

Miłosz, Czesław. Road-Side Dog. Trans. Hass, Robert. New York: Farrar, Straus and Giroux, 1998.

Miłosz, Czesław. Facing the River: New Poems. Trans. Hass, Robert. Hopewell, NJ: Ecco Press, 1995.

Bashō, Matsuo, and Buson, Yosano, and Issa, Kobayashi. The Essential Haiku: Versions of Bashō, Buson, and Issa. Ed. Hass, Robert. Hopewell, NJ: Ecco Press, 1994.

Miłosz, Czesław. Provinces. Trans. Hass, Robert. Hopewell, NJ: Ecco Press, 1991.

Miłosz, Czesław. Unattainable Earth. Trans. Hass, Robert. New York: Ecco Press, 1986.

Miłosz, Czesław. The Separate Notebooks. Trans. Hass, Robert, and Pinsky, Robert, and Gorczynski, Renata. New York: Ecco Press, 1984.

Κριτικές/Δοκίμια

Hass, Robert. A Little Book on Form: An Exploration into the Formal Imagination of Poetry. Ecco Press, 2017.

Hass, Robert. What Light Can Do: Essays on Art, Imagination, and the Natural World. Ecco Press, 2012.

Hass, Robert. Now and Then: The Poet's Choice Columns, 1997–2000. Shoemaker & Hoard, 2007.

Hass, Robert. “On Teaching Poetry.” Judith Lee Stronach memorial lectures on the teaching of poetry. Bancroft Library, University of California, 2006.

Hass, Robert. "Edward Taylor: What was he up to?." Green Thoughts, Green Shades: Essays by contemporary poets on the early modern lyric. Ed. Post, Jonathan F. S. Berkeley: University of California Press, 2002

Hass, Robert, and Adams, Robert. California: Views by Robert Adams of the Los Angeles Basin, 1978-1983: Essay. Fraenkel Gallery, 2000.

Hass, Robert. Twentieth Century Pleasures: Prose on Poetry. Ecco Press, 1984.

Hass, Robert. "James Wright," The Pure Clear Word: Essays on the poetry of James Wright. Ed. Smith, Dave. Urbana: University of Illinois Press, 1982
.

Fischer-Wirth, Ann, and Street, Laura-Gray, and Hass, Robert. The Ecopoetry Anthology. San Antonio: Trinity University Press, 2020.

Hass, Robert. Modernist Women Poets: An Anthology, Berkeley: Counterpoint, 2015.

Hass, Robert. Song of Myself: and Other Poems by Walt Whitman, Berkeley: Counterpoint, 2010.

Michael, Pamela, and Hass, Robert. River of Words: Young Poets and Artists on the Nature of Things. Minneapolis: Milkweed Editions, 2008.

Hass, Robert, and Fisher, Jessica. The Addison Street Anthology: Berkeley's Poetry Walk. Heyday Books, 2004.

Michael, Pamela, and Hass, Robert. The Gift of Rivers: True Stories of Life on the Water. Sebastopol: Travelers' Tales, Inc., 2000.

Transtörmer, Tomas. Tomas Transtörmer: Selected Poems: 1954-1986. Ed Hass, Robert. Harper Collins, 2000.

Hass, Robert, and Mitchell, Stephen. Into The Garden: A Wedding Anthology Poetry and Prose on Love and Marriage. New York: Harper Collins, 1994.
 

Wilson, Edward O., and Hass, Robert. The Poetic Species: A Conversation with Edward O. Wilson and Robert Hass. Bellevue Literary Press, 2014.

Parini, Jay. American Writers: A Collection of Literary Biographies. Supplement VI, Don DeLillo to W.D. Snodgrass. New York: Charles Scribner's Sons, 2001.

Gardner, Thomas. Regions of Unlikeness: Explaining Contemporary Poetry. Lincoln: University of Nebraska Press, 1999.

Moyers, Bill D., and Haba, James, and Grubin, David. The Language of Life: A Festival of Poets. New York: Doubleday, 1995.

Miklitsch, Robert W. Praise: The Poetry of Robert Hass, Hollins College, 1980.

 

 

 

All the new thinking is about loss.

In this it resembles all the old thinking.

The idea, for example, that each particular erases

the luminous clarity of a general idea. That the clown-

faced woodpecker probing the dead sculpted trunk

of that black birch is, by his presence,

some tragic falling off from a first world

of undivided light. Or the other notion that,

because there is in this world no one thing

to which the bramble of blackberry corresponds,

a word is elegy to what it signifies.

We talked about it late last night and in the voice

of my friend, there was a thin wire of grief, a tone

almost querulous. After a while I understood that,

talking this way, everything dissolves: justice,

pine, hair, woman, you and I. There was a woman

I made love to and I remembered how, holding

her small shoulders in my hands sometimes,

I felt a violent wonder at her presence

like a thirst for salt, for my childhood river

with its island willows, silly music from the pleasure boat,

muddy places where we caught the little orange-silver fish

called pumpkinseed. It hardly had to do with her.

Longing, we say, because desire is full

of endless distances. I must have been the same to her.

But I remember so much, the way her hands dismantled bread,

the thing her father said that hurt her, what

she dreamed. There are moments when the body is as numinous

as words, days that are the good flesh continuing.

Such tenderness, those afternoons and evenings,

saying blackberry, blackberry, blackberry.

(Praise, 1979)

 

 

Όλες οι νέες σκέψεις αφορούν μία απώλεια.

Σε αυτό μοιάζουν με όλες τις παλιές.

Η ιδέα, για παράδειγμα, ότι κάθε συγκεκριμένη σβήνει

τη λαμπρή διαύγεια της γενικής ιδέας. Ότι ο τρυποκάρυδος

με φάτσα κλόουν σκαλίζοντας το νεκρό λαξευμένο κορμό

αυτής της μαύρης σημύδας είναι, με την παρουσία του,

μια τραγική πτώση από έναν πρώτο κόσμο

αδιαίρετου φωτός. Ή η άλλη αντίληψη ότι,

επειδή δεν υπάρχει σε αυτό τον κόσμο ένα πράγμα,

στο οποίο να αντιστοιχεί το φυτό του βατόμουρου ,

μια λέξη είναι ελεγεία γι’ αυτό που εκφράζει.

Συζητήσαμε γι’ αυτό αργά χθες βράδυ και στη φωνή

του φίλου μου, υπήρχε μια λεπτή ροή θλίψης, ένας τόνος

σχεδόν παραπονετικός. Μετά από λίγο κατάλαβα ότι,

μιλώντας με αυτό τον τρόπο, διαλύονται τα πάντα: δικαιοσύνη,

πεύκο, μαλλιά, γυναίκα, εσύ και εγώ. Υπήρχε μία γυναίκα

με την οποία έκανα έρωτα και θυμήθηκα πώς, κρατώντας

τους μικρούς της ώμους στα χέρια μου μερικές φορές,

ένιωθα έναν βίαιο θαυμασμό με την παρουσία της

σαν μια δίψα για αλάτι, για το ποτάμι των παιδικών μου χρόνων

με τις νησιωτικές του ιτιές, χαζή μουσική από τη βάρκα αναψυχής,

λασπότοποι όπου πιάναμε το μικρό κεχριμπαρένιο ψάρι

που λέγεται ηλιόψαρο. Δεν είχε σχεδόν καθόλου σχέση με αυτήν.

Πόθος, λέμε, γιατί η επιθυμία είναι γεμάτη

από ατέλειωτες αποστάσεις. Το ίδιο πρέπει να ήμουν κι εγώ γι’ αυτήν.

Αλλά θυμάμαι τόσο πολύ, τον τρόπο που τα χέρια της διέλυαν το ψωμί,

εκείνο το πράγμα που είπε ο πατέρας της και την πλήγωσε, αυτά που

ονειρευόταν. Υπάρχουν στιγμές που το σώμα είναι τόσο ασύλληπτο

όσο οι λέξεις, μέρες που είναι συνεχόμενα καλή η σάρκα.

Τέτοια ευαισθησία, εκείνα τα μεσημέρια και τ’ απογεύματα,

λέγοντας βατόμουρο, βατόμουρο, βατόμουρο .

_______________________________

[1] Το Lagunitas είναι μια επαρχιακή κοινότητα στο Marin County της Καλιφόρνια, κοντά στο San Rafael, την πόλη όπου μεγάλωσε ο ποιητής.
[2]  Η λέξη bramble ερμηνεύεται συνήθως ως «βατομουριά» στην ελληνική. Στην αγγλική συνοδεύεται από τη λέξη bush λόγω του θαμνώδους σχήματος του φυτού.
[3] Το «βατόμουρο», σαν λέξη και σαν εικόνα, αποτελεί επαναλαμβανόμενο μοτίβο (leitmotif) στην ποιητική συλλογή Praise (1979).

 

 

I've watched memory wound you. 

 

I felt nothing but envy. 

Having slept in wet meadows, 

I was not through desiring. 

 

Imagine January and the beach, 

 

a bleached sky, gulls. And 

look seaward: what is not there 

 

is there, isn't it, the huge 

 

bird of the first light 

arched above first waters 

beyond our touching or intention 

 

or the reasonable shore.

                                                          (Praise, 1979)

 

 

Είδα τη μνήμη να σε πληγώνει.

 

Δεν ένιωσα τίποτα παρά φθόνο.

Έχοντας κοιμηθεί σε υγρά λιβάδια,

δεν σταμάτησα να λαχταρώ.

 

Φαντάσου Γενάρη και την παραλία,

 

έναν ξασπρισμένο ουρανό, γλάρους. Και

κοίτα προς τη θάλασσα: ό,τι δεν είναι εκεί

 

είναι εκεί, δεν είναι, το τεράστιο

 

πουλί του πρώτου φωτός

σκυφτό πάνω απ’ τα πρώτα νερά

πέραν από το άγγιγμα ή τις προθέσεις μας

 

ή την προσιτή στεριά.

 

 

Summoned by conscious recollection, she

would be smiling, they might be in a kitchen talking,

before or after dinner. But they are in this other room,

the window has many small panes, and they are on a couch

embracing. He holds her as tightly   

as he can, she buries herself in his body.

Morning, maybe it is evening, light

is flowing through the room. Outside,

the day is slowly succeeded by night,

succeeded by day. The process wobbles wildly

and accelerates: weeks, months, years. The light in the room

does not change, so it is plain what is happening.

They are trying to become one creature,

and something will not have it. They are tender

with each other, afraid

their brief, sharp cries will reconcile them to the moment

when they fall away again. So they rub against each other,

their mouths dry, then wet, then dry.

They feel themselves at the center of a powerful

and baffled will. They feel

they are an almost animal,

washed up on the shore of a world—

or huddled against the gate of a garden—

to which they can’t admit they can never be admitted.

(Human Wishes, 1989)

 

 

Καλεσμένη από συνειδητή αναπόληση, εκείνη

χαμογελούσε, βρίσκονταν μάλλον και οι δυο στην κουζίνα συζητώντας,

πριν ή μετά το βραδινό. Αλλά είναι σ’ αυτό το άλλο δωμάτιο,

το παράθυρο έχει πολλά μικρά τζάμια, και αυτοί κάθονται σε έναν καναπέ

αγκαλιασμένοι. Εκείνος την κρατάει όσο σφιχτά

μπορεί, εκείνη χάνεται μέσ’ το σώμα του.

Το πρωί, ίσως να είναι απόγευμα, φως

χύνεται στο δωμάτιο. Έξω,

τη μέρα διαδέχεται αργά η νύχτα,

που τη διαδέχεται η μέρα. Η διαδικασία αλλάζει βίαια

και επιταχύνεται: βδομάδες, μήνες, χρόνια. Το φως στο δωμάτιο

δεν αλλάζει, έτσι είναι ολοφάνερο τι συμβαίνει.

Προσπαθούν να γίνουν ένα πλάσμα,

αλλά κάτι δεν τους το επιτρέπει. Είναι τρυφεροί

μεταξύ τους, φοβούνται

πως οι σύντομες, έντονες κραυγές τους θα τούς κάνουν να αποδεχτούν τη στιγμή

που πάλι θα χαθούν. Γι’ αυτό τρίβονται μεταξύ τους,

τα στόματά τους ξηρά, μετά υγρά, μετά ξηρά.

Αισθάνονται τους εαυτούς τους στο κέντρο μιας πανίσχυρης

και μπερδεμένης επιθυμίας. Αισθάνονται

ότι είναι ένα παραλίγο ζώο,

ξεβρασμένο στη στεριά ενός κόσμου—

ή κουλουριασμένο απέναντι απ’ την πύλη ενός κήπου—

που δεν μπορούν να παραδεχτούν ότι ποτέ δεν θα γίνουν δεκτοί.

 

 

 

She says to him, musing, “If you ever leave me,

and marry a younger woman and have another baby,

I’ll put a knife in your heart.” They are in bed,

so she climbs onto his chest, and looks directly

down into his eyes. “You understand? Your heart.”

(Sun Under Wood, 1996)

 

 

 

Εκείνη του λέει, σκεπτόμενη, «Αν ποτέ με αφήσεις,

και παντρευτείς μια νεότερη γυναίκα και κάνεις άλλο παιδί,

θα παλουκώσω ένα μαχαίρι στην καρδιά σου». Είναι και οι δυο στο κρεβάτι

έτσι εκείνη σκαρφαλώνει στο στήθος του, και τον κοιτά

κατάματα. «Το κατάλαβες; Στην καρδιά σου».

 

 

 

The creek’s silver in the sun of almost August,

And bright dry air, and last runnels of snowmelt,

Percolating through the roots of mountain grasses,

vinegar weed, golden smoke, or meadow rust,

 

Do they confer, do the lovers’ bodies

In the summer dusk, his breath, her sleeping face

Confer—, does the slow breeze in the pines?

If you were the interpreter, if that were your task.

                                                                (Time and Materials, 2007)

 

 

Το ασημί της ρεματιάς σε σχεδόν Αυγουστιάτικο ήλιο,

και ο ζωηρός ξηρός αέρας, και τα τελευταία ρυάκια από λιωμένο χιόνι,

που διαχέονται στις ρίζες του βουνίσιου χορταριού,

αγριόχορτα, χρυσή αχλή, ή το χρώμα χέρσου λιβαδιού,

 

συνδιαλέγονται; τα σώματα των εραστών

σε καλοκαιρινό σούρουπο, η ανάσα του, το κοιμισμένο πρόσωπό της

συνδιαλέγονται;— το απαλό αεράκι ανάμεσα στα πεύκα;

Αν εσύ ήσουν ο ερμηνευτής, αν αυτό ήταν η αποστολή σου.