Εις εαυτόν

Είμαι παλαιών αρχών και γενικά δεν δέχομαι ούτε πιστεύω πως μπορεί να έχει η ποίηση σχέση με τη ρητορεία – ειδικά τώρα που είναι πια τόσο άσχημα φορτισμένος ο όρος.

Η ποίηση είναι ένας βαθύς εσωτερικός μονόλογος, χαμηλόφωνος (ακόμα και αν φαίνεται επηρμένος), στον οποίο καλείται να κοινωνήσει και ο αναγνώστης, εμπιστευτικά.

Οι ποιητές δεν χρειάζεται να φωνασκούν και να ρητορεύουν, επιδιώκοντας να πείσουν για κάτι - αυτό το αφήνουμε στους πολιτικούς (οι οποίοι όμως, τώρα, κάνουν σχεδόν απαραιτήτως κατάχρηση ένθετων ποιητικών στοχασμών, στους λόγους τους!).

Αν το καλοσκεφτούμε, βλέπουμε πως από όλα τα είδη ποίησης που καλλιεργούνται από την αρχαιότητα, έχουν επιβιώσει η λυρική και η μελική  ποίηση, άντε και η χορική (κάποια μορφή της), αλλά η τραγική και η επική όχι: τη δική τους δουλειά την κάνουν σήμερα, εν πολλοίς, οι τηλεοπτικές σειρές… Ούτε ο λόγος του Τυρταίου περνά πια, δεν έχουμε πλέον ποιήματα εθνεγερτικά – σταματήσαμε κάπου στα «Ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο /ή:  Άντε θύμα, άντε ψώνιο, άντε σύμβολο αιώνιο /  Αν ξυπνήσεις, μονομιάς, θα’ρθει ανάποδα ο ντουνιάς / ή Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους κ.τ.τ.»

Πώς αλλιώς θα γινόταν; Στην παρούσα καμπή (ή στο επικείμενο τέλος) της ιστορίας μας, σε μια εποχή όπου δοξάζεται η ατομικότητα σε συσκευασία μάζας, η μόνη ελευθερία που μπορούμε πλέον να διεκδικούμε, και να πετυχαίνουμε ως ένα βαθμό, είναι η εσωτερική… Δεν μπορούμε πλέον να ανοιχτούμε σε ύψος ή σε πλάτος, αλλά μπορούμε πάντα σε βάθος.

Καταφυγή μας λοιπόν και πάλι μόνο η εσωτερικότητα της ποίησης που κρύπτειν φιλεί – αλλά και σημαίνει… Χωρίς ρητορείες.

Από τις ποιητικές συλλογές που έχουν εντοπιστεί για την παρούσα στήλη, μια ή δυο διατηρούν κάποια ίχνη «ρητορείας» στους στίχους τους, οι άλλες όμως ανιχνεύονται ποιητικά με σόναρ βυθού.

 

Γιάννης Παπαιωάννου: Αχαρτογράφητη περιοχή, εκδ. Καπόν

ΕΡ: Τι θα έλεγε για σας ο δημιουργός σας;
ΑΠ: …αυτές οι λέξεις μου οι κρυφές κρατούν το νόημά τους / όσο μέσα στο ζόφο ζουν ανέγγιχτες κι ανείπωτες

ΕΡ: Αλλά σας βγάζει στο φως, σας χρησιμοποιεί… Πώς και γιατί;
ΑΠ: Γράφω με εκλείπουσες λέξεις / σε γλώσσα που ολοένα αφανίζεται. / / Κυναίγειρος ενός κόσμου / που ατάκτως φεύγει στο πουθενά / μιλώ για καταργημένα αισθήματα / σ’ αγνώστους που προσπερνούν / αδιάφοροι για ιδανικά κι αγύριστα.

ΕΡ: Και γιατί  λέει ότι το κάνει αυτό;
ΑΠ: Γράφω εις μνήμην της επερχόμενης λήθης

ΕΡ: Τι σημαίνει γι αυτόν η ιδιότητα του συγγραφέα;
ΑΠ: Συγγράφω / σημαίνει πως επιτέλους εμπιστεύομαι / αυτόν τον άλλο μέσα μου / που γράφουμε μαζί.

ΕΡ: Τι είναι γι αυτόν η ποίηση;
ΑΠ: Ο αρχαίος τρόπος / να μετρούμε τα πράγματα / με γνώμονα τη σκιά τους // αποκαλύπτει ταυτόχρονα / και το ειδικό τους βάρος

Σχόλιο: Ο Γ. Π. μετριέται με τη ζωή του και παρατηρεί πως το ειδικό της βάρος έχει μονάδα μέτρησης την ποίηση.
 

Ανθή Μαρωνίτη, Τα μικρά που δεν πρόλαβες, Άγρα

ΕΡ: Τι είσαστε για τη δημιουργό σας;
ΑΠ: …καταφυγή η σκόρπια φαντασία / ο δύσθυμος κόσμος του εγώ / Εκεί δικάζομαι εκεί παρηγοριέμαι

ΕΡ: Πώς προκύψατε;
ΑΠ: μπορεί να συμβεί κι από τρόμο / η επιθυμία

ΕΡ: Γιατί σας δημιούργησε; Τι ζητούσε από σας;
ΑΠ: …Κάτι μελαγχολικά δικό της / να την περιβάλλει στοργικά

ΕΡ: Τι νιώθει μέσα σας;
ΑΠ: Γλυκιά αίσθηση παράνομης ελευθερίας

ΕΡ: Ποιος ήταν ο λόγος που κατέφυγε σε σας; Τι βρίσκει σε σας;
ΑΠ:  Πυκνοκατοικημένη η μοναξιά / Λεπτομέρειες σε μεγέθυνση

Σχόλιο: Η Ανθή Μαρωνίτη συλλέγει ημιπολύτιμα στοιχεία από το βυθό του χρόνου της και τα δένει σε περίτεχνα χάρτινα τιμαλφή.  

Κλεοπάτρα Λυμπέρη: Το μηδέν σε φωλιά, Γαβριηλίδης

ΕΡ: Ποιο ήταν το σκεπτικό της δημιουργού σας για να προχωρήσει στο ποιείν;
ΑΠ: Μόνο ο ποιητής δικαιούται να βαφτίζει το Α, Β* / το Β, δάσος * το Γ, φασιανό * το φασιανό / να στέλνει στον πάγο για πατινάζ.

ΕΡ: Πώς σας γράφει;
ΑΠ: -εκεί στα ύψη, ο νους κωπηλάτης / όλο κωπηλατεί μια καλή μια ανάποδη μια / καλή μια ανάποδη

ΕΡ:
ΑΠ: Όμως υπάρχεις εσύ, ουράνιε επιβήτορα ποίημα/ μες στο φιλί σου σώζομαι, σχηματίζομαι ξανά / κι ολόκληρη γίνομαι: η όραση, η ακοή

ΕΡ: Πώς βλέπει τον εαυτό της ως δημιουργό;
ΑΠ: Ο ποιητής, τοξευτής. Πριν τοξεύσω ας παίξω:

ΕΡ: Το ποιείν παίζει συχνά με το φιλοσοφείν. Τι πιστεύει για τη φιλοσοφία;
ΑΠ: Λιθοξόος στα λόγια ο φιλόσοφος. / Έχει ξεχάσει: το σύμπαν τέμνεται οριζοντίως και καθέτως / από ιδέες που αναιρούν η μια την άλλη

ΕΡ: Την απασχολεί η ουσία των εννοιών. Και ποιητικά και φιλοσοφικά. Ένα παράδειγμα;
ΑΠ: Τι θλίψη να μη σημαίνω τίποτα, λέει η λέξη αγαπώ / (ωστόσο κοιτάζεται στον καθρέφτη / πολλαπλασιάζει ξανά τον εαυτό της, ελπίζει)

ΕΡ: Τι την απασχολεί στο βάθος – βάθος;
ΑΠ: Ποίημα, ποιος είσαι; Ποιοι είμαστε όλοι οι / κρυμμένοι στο ένα αυτόν που τώρα μιλά;

ΕΡ: Μεταφέρετε κάποιο μήνυμα;
ΑΠ: Για πόσο μπορείς να συνεχίσεις τις ερωτήσεις; Μήπως / είναι καλύτερες οι απαντήσεις;    

Σχόλιο: Η Κλεοπάτρα Λυμπέρη  παραμονεύει, ορμάει, κυνηγά, εντοπίζει ιδέες στον αέρα, τις αρπάζει απ’ την ουρά, παίζει μαζί τους - και τις κατασπαράζει.

Δημήτρης Αθηνάκης: Φτηνό κρεβάτι, Πόλις

ΕΡ: Έχετε ποιηθεί για κάποια συγκεκριμένη ανάγκη του δημιουργού σας;
ΑΠ: Αυτό το ποίημα γράφτηκε στη συνταγή του ψυχιάτρου / ανάμεσα στο ΑΜΚΑ μου / και στα λεξοτανίλ / γιατί ποτέ δεν είπα σαγαπώ / μου είπαν

ΕΡ: …Άρα, γραφτήκατε έχοντας κάποια συγκεκριμένη αποστολή;
ΑΠ: … αφού ο θεός εμένανε /-που με βλέπεις- / με τιμωρεί με πολλή πραγματικότητα / και χρειάζονται δυο κόσμοι /για να την αντέξεις / ένας για το σώμα σου / κι ένας για το μυαλό σου

ΕΡ: Πώς γράφονται τα ποιήματα κατά την άποψη του δημιουργού σας;
ΑΠ: …συνεχίζεις να μετριέσαι με τα πράγματα / μέχρι να πετύχεις τη στιγμή / έστω και από τύχη

ΕΡ: Γιατί ένιωσε υποχρεωμένος να γράψει;
ΑΠ: τελικώς /αναγκάστηκα για ν’ απαντήσω / να γράψω ένα ολόκληρο ποίημα / κανένα ερώτημα της προκοπής δεν φτιάχνει ποίημα  /- το μ’ αγαπάς ή τσάμπα πίνω εξαιρείται- / εγκλωβίζοντάς με ξανά στη χρησιμότητα

ΕΡ: Σε αντίθεση με τους προηγούμενους, δεν δείχνει να σέβεται τις λέξεις. Γιατί;
ΑΠ: …λίγο να θυμηθείς πώς γίνεται ο άνθρωπος ζώο / να πώς εμφανίζεται ο κόσμος που / δεν χρειάζεται τις λέξεις

Σχόλιο: Ο Δημήτρης Αθηνάκης   πεζολογεί  σε αφύλαχτες διαβάσεις ποίησης και αποστέλλει βιαστικές ανταποκρίσεις από δυστοπικές ιδιωτικές περιοχές.

Θωμάς Τσαλαπάτης: Γεωγραφίες των ΦΡΙΤΣ και των ΛΑΝΓΚ, Εκάτη

ΕΡ: Πώς γράφει ο δημιουργός σας;
ΑΠ: Με την αγωνία της τάξης και το στίγμα του χάους. Με μια εξουσία απρόθυμη, θυμωμένη.

ΕΡ: Και, πώς θα ήθελε να γράφει;
ΑΠ: Άλλοι χτίζουν το χνάρι τους από άχυρο και άλλοι από ξύλο. Κάποιοι λίγοι από πέτρα. Και είναι και κάποιοι που το χτίζουν από μια ανάσα που όλα θα τα σαρώσει.

ΕΡ: Γιατί, κατά την άποψή του, υπάρχει η ανάγκη της ποίησης;
ΑΠ: Είναι γιατί κάποιοι έκλεψαν όλες τις πόρτες της πόλης. Ταυτόχρονα, ξαφνικά, αμετάκλητα. Όλες τις πόρτες της πόλης.

ΕΡ: Πώς εξελίσσεται η γραφή;
ΑΠ: Απ’ τα μέσα στο έξω σου / ίσα στο θάνατό σου

ΕΡ: Πώς άρχισε να γράφει ποίηση;
ΑΠ: …ξύπνησα με 20 λέξεις λιγότερες. Όταν ξεκίνησε έχανα μόλις πέντε τη μέρα. Μα μέσα η σιωπή επιταχύνει. Κάθε πρόταση μια δυσάρεστη έκπληξη. Και γω, εδώ και καιρό, μιλώ όλο και  πιο λίγο

Σχόλιο: Ο Θωμάς Τσαλαπάτης εκθέτει προκλητικά το φορτίο, τις αποσκευές και τα καύσιμά του: τα έχει σε αφθονία.
 

Αντωνία Μποτονάκη, Τέρμα θεού, Γαβριηλίδης

ΕΡ: Τι είναι τα ποιήματα για τη δημιουργό σας;
ΑΠ: Τα ποιήματα είναι οστά λευκά / πλυμένα με γλυκό κρασί / απαλλαγμένα μνήμης αλγεινής

ΕΡ: Και τι άλλο, πέρα απ’ αυτό;
ΑΠ: Ποίημα είναι ο πόνος –φάντασμα / στο χέρι που ’χει λείψει. / Το αίσθημα του πόνου – αν με καταλαβαίνεις

ΕΡ: Γιατί άρχισε να γράφει;
ΑΠ: Ο λόγος πρέπει να ειπωθεί / αλλιώς κακοφορμίζει

ΕΡ: Τι ήταν αυτό που την έκανε ν’ αρχίσει να γράφει;
ΑΠ: Για πού για πού κινήσαμε; / Απάντηση καμία / Πως πουθενά δεν πάμε / κι ούτε ποτέ μας φύγαμε.

ΕΡ: Τι θα θέλατε να μας μεταφέρετε;
ΑΠ: …μη σπαταλάτε τους συμβολισμούς. //Τι θ’ απομείνει;

Σχόλιο: Η Αντωνία Μποτονάκη αντλεί από μεγάλο βάθος έρμα ναυαγίων, διασπά το βάρος του και μνημειώνει μ’ αυτό απλές σκέψεις και λυπημένα στιγμιότυπα καθημερινής ζωής .
 

Μαρία Τοπάλη: Μαζί τ’ ακούγαμε, Πατάκης

ΕΡ: Τι είναι η ποίηση για τη δημιουργό σας;
ΑΠ: Άνθη – φλόγα –πάγος /άνθη – φλόγα – πάγος / ενορχήστρωση

ΕΡ: Ποιες λέει πως είναι οι αποσκευές της και οι προθέσεις της;
ΑΠ:  Οι λέξεις μου. //Ας πάρουμε τον διάδρομο του οίκτου. (Και πού’ σαι; Το νου σου, θέλω απ’ όλα. Ομοιοκαταληξίες, παρηχήσεις, τον πατέρα του και τη μάνα του)

ΕΡ: Πώς λειτουργεί γράφοντας;
ΑΠ: Πάρε τη λέξη-σώμα και στηρίξου πάνω της / στο κέντρο. // Η λέξη κέντρο / κυριολεκτικά /κακόφημη

ΕΡ: Και ποιο είναι το πιστεύω της;
ΑΠ: Αν έχεις τροφή και νερό, καλή υγεία, πάντα υπάρχει η δυνατότητα να βρεις τον δρόμο. / Κι αν κάτι πάει στραβά, θα σε στοιχειώσει ο Νότιος Πόλος, τίποτα λιγότερο

ΕΡ: Τι αίσθηση αποκομίζει συνήθως γράφοντάς σας;
ΑΠ: Οι τυχερές μου λέξεις πάλι δεν κληρώθηκαν / (σήμερα-σήμερα)

Σχόλιο: Η Μαρία Τοπάλη παίζει έξυπνα πλην απλά εγκεφαλικά παιχνίδια με την πολυπλοκότητά της, και χάνει.

 

Όλγα Παπακώστα, Μεταμορφώ(θ)εις, Πατάκης

ΕΡ: Τι ωθεί την δημιουργό σας να σας γράφει;
Π: …το πρόβλημα είναι ότι παίρνω πολύ σοβαρά τα μηνύματα ή μάλλον / το πρόβλημα είναι ότι βλέπω στα πάντα μηνύματα όπως / οι ψυχικά ασθενείς με παρόμοια ένταση με αντίστοιχη / φαντασία με σχεδόν κωμική επινοητικότητα

ΕΡ: Τι ακριβώς συνειδητοποίησε και άρχισε να σας γράφει;
ΑΠ: Αυτό που δεν συνέβη / δεν ήταν το ίδιο /μ’ αυτό που θα / μπορούσε να συμβεί.

ΕΡ: Γιατί, κατά την άποψή της,  γράφουν (και διαβάζουν) ποιήματα οι άνθρωποι;
ΑΠ: έχουμε ανάγκη από πολλές αλήθειες / για να διαλέγει ο καθένας όποια θέλει / και να μπορεί να οικτίρει τους υπόλοιπους

ΕΡ: Πώς αντιμετωπίζει την πραγματική ζωή;
ΑΠ: Με την πραγματικότητα γνωριστήκαμε πολύ πρόσφατα δεν έχω ακόμα σχηματίσει ολοκληρωμένη γνώμη το ήξερα πως ήταν άσχημη άρα δεν είναι εκεί το θέμα ας πούμε όμως ότι την περίμενα πιο έξυπνη… αδυνατώ να καταλάβω αυτό τον θόρυβο που έχει προκληθεί γύρω από τ’ όνομά της

ΕΡ: Έχει καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα;
ΑΠ: η Ιστορία είναι μηχανή / θεριζο/ αλωνιστική

Σχόλιο: Η Όλγα Παπακώστα γράφει υποψιασμένη αλλά αθώα, συχνά αιφνιδιασμένη, αλλά όχι απροετοίμαστη.

© Poeticanet