Η λειτουργία του συμπλεκτικού συνδέσμου «και» ορίζεται  στη γλώσσα  μας ως «συμπλοκή». Η  συμπλοκή αυτή  μπορεί κατά περίπτωση να είναι « καταφατική» ή  «αποφατική». Πώς φαίνεται να λειτουργεί  υπό τον τίτλο Ποίηση και Πολιτική;  Καταφατικά, αποφατικά…    

H Ποίηση, ως το αρχαιότερο λογοτεχνικό είδος, η πρώτη μορφή τέχνης του λόγου, εμφανίζεται ήδη στον προϊστορικό κόσμο με προφορικές λυρικές επικλήσεις σε θεούς, ωδές, εγκώμια, παιάνες και μεγαλειώδη έπη. Από τότε συνεχίζει, προφορικά και γραπτά, να  συνδέει  ποιητικά  την αθέατη πλευρά των πραγμάτων με τον εσώτατο κόσμο της  ψυχής  του ακροατή ή του αναγνώστη. Δεν σχετίζεται με την κοινή νόηση και λογική ή μάλλον απέχει. Τον ρόλο αυτό, από αρχαιότατους  επίσης χρόνους, διαδραματίζει η Πολιτική. Με καταγωγή την αρχαιοελληνική λέξη «πόλις» και προϋπόθεση το «άρχειν» και το «άρχεσθαι» καθορίζει μεθοδικά από τότε τα πολιτικά  πράγματα, ώστε  άρχοντες και αρχόμενοι να συνυπηρετούν ενεργά τη δημόσια ζωή της πόλης τους. 

H Ποίηση δεν καθορίζει και δεν καθορίζεται. Είναι τέχνη, διάθεση, στοχασμός, διαίσθηση, πραγμάτωση …  Είναι κόσμος. Ο μυστηριακός κόσμος των λέξεων, ανοιχτός σε όλους,  ποιητές,  αναγνώστες και περαστικούς. Και αν οι λέξεις της Ποίησης δείχνουν με την πρώτη ματιά αόριστες κι άγνωστες μεταξύ τους,  έχουν κατά βάθος  και λόγο και νόημα. Ποτέ δεν αρκεί μια πρώτη και μοναδική ανάγνωση του ποιήματος.  Άλλωστε το ποιητικό νόημα δεν είναι μόνο ένα. Απλό ή δυσνόητο, κάθε ποίημα είναι ανοιχτό σε πολλαπλές αναγνώσεις, προσεγγίσεις και ερμηνείες. Γιατί ο ποιητικός λόγος  συνεχίζει να κινείται υπερβαίνοντας τον δημιουργό ποιητή του και τον αναγνώστη του. Βαθειά εσωτερικός, αισθαντικός, πολλαπλός,  ιδιόμορφος, μετέχει στο αέναο γίγνεσθαι της ποιητικής γλώσσας.

Η Πολιτική είναι  επιστήμη και τέχνη και  πράξη και επάγγελμα. Ο σύγχρονος λόγος της ορθός, προφορικός ή γραπτός,  εκφράζεται  με κύριο στόχο την πειθώ. Επικοινωνιακά,  χρησιμοποιεί τη ρητορεία, την επιχειρηματολογία, τη συναισθηματική φόρτιση, και περιστασιακά την προπαγάνδα. Στον  Αρχαίο Ελληνικό κόσμο, η Πολιτική  αφορούσε και άρχοντες και αρχόμενους, με κοινή ευθύνη την αξιόπιστη συμμετοχή τους στη δημόσια ζωή, το ενδιαφέρον τους για τα «κοινά», τη  συμβολή τους στη σχέση πολιτικής και ηθικής.  Στην εποχή μας,  η Πολιτική περιορίζεται  στις αρμοδιότητες   του κράτους, εξουσιοδοτημένες να υπαγορεύουν  και να ελέγχουν τις ενέργειες του λαού. Η συνύπαρξη Πολιτικής και Ηθικής θεωρείται πλέον ως ουτοπία.

Η συνύπαρξη Ποίησης και Πολιτικής υποθέτει σχέση; Επιδρούν οι πολιτικές  συνθήκες στην ποιητική δημιουργία; Είναι ρεαλιστική η κατηγοριοποίηση τη Ποίησης με  όρους που εμφανίστηκαν κατά καιρούς όπως Στρατευμένη ποίηση, Επαναστατική ποίηση, Αριστερή ποίηση, Γυναικεία ποίηση… Ισχύει ο όρος «Πολιτική» ή «πολιτικοποιημένη» Ποίηση»;  Φυσικά οι  ποιητές  συμβιώνουν με τα πολιτικά πράγματα της εποχής τους.  Η ποιητική ιδέα προκύπτει συχνά μέσα από έντονες ιστορικές  και κοινωνικές συνθήκες. Ο ποιητικός λόγος, λιγότερο ή περισσότερο,  εκφράζει και καταγράφει τους προβληματισμούς και τα υπαρξιακά  ερωτήματα που προκύπτουν. Τον ποιητικό αυτό λόγο, κάποιοι μελετητές, κριτικοί ή ιδεολόγοι της εποχής προσδιορίζουν επιλεκτικά ως πολιτική πράξη.

Ως πολιτική πράξη θεωρείται  και  η ποίηση που γράφεται με στόχο να περάσει στον κόσμο συγκεκριμένα πολιτικά  μηνύματα. Αλλά  αυτή η επιτακτική ποίηση προπαγάνδας, όσο εμπνευσμένη κι αν είναι, είναι και παρα-ποίηση.   Όπως  δεν είναι ποίηση και οι στίχοι γνωστών ποιητών, όπως παρεμβάλλονται συχνά σε ομιλίες πολιτικών προσώπων προς εντυπωσιασμό του κοινού. Όπως δεν αξιώθηκαν την ποίηση και αξιόλογοι πολιτικοί  που επιδόθηκαν ατυχώς στην ποιητική τέχνη. Και όπως, αντίστροφα,  αξιόλογοι ποιητές απέτυχαν όταν ανέλαβαν πολιτικές θέσεις.  Εκ των πραγμάτων,  δεν φαίνεται  να εμφανίστηκε στον κόσμο η Πολιτική με προοπτική να συνυπάρξει με τα ποιητικά, όπως και η  Ποίηση δεν δείχνει να επικοινωνεί με το ανείπωτο, υπό το βάρος της λογικής σκέψης.

Άλλοτε,  ο ποιητικός λόγος είχε άμεση επαφή με τον κόσμο της φύσης  με την  αρχαιοελληνική σημασία της, φύoμαι - αναπτύσσομαι. Σήμερα ζει προσαρμοζόμενος στο τεχνητό περιβάλλον πνιγηρών  πόλεων και μεγαλουπόλεων. Και επιζεί. Η Πολιτική, από την πλευρά της, ακολουθεί πλέον υποχρεωτικά  τις επιταγές ενός εξελισσόμενου διεθνούς πολυπολιτισμικού συστήματος. Ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές συντελούνται με κύριους καθοδηγητές την οικονομία και την τεχνολογία. Διαφαίνεται στον 21ο αιώνα αξιοσημείωτη σχέση Ποίησης και Πολιτικής;  Είναι νωρίς να απαντήσει κανείς με στοιχεία.  Το βέβαιο είναι ότι η Ποιητική συνεχίζει τη διαδρομή της από σημείο σε σημείο, αναζητώντας  πάντα το απροσδιόριστο και τις λέξεις που θα το εκφράσουν.

© Poeticanet
Μάρω Παπαδημητρίου