Η διαλεκτική φανερού – κεκρυμμένου
ήτοι μορφή

       

        [...] Πού θα μας φέρουν τέτοιοι δρόμοι;
        Όμως η μέρα εκείνη που άρχισε
        μπορεί δεν έσβησε ακόμη
        με μια φωτιά σ’ ένα φαράγγι σαν τριαντάφυλλο
        και μια θάλασσα ανάερη στα πόδια του Θεού.
        (Γιώργος Σεφέρης, Τρία κρυφά ποιήματα, Πάνω σε μια χειμωνιάτικη ακτίνα, Γ')  

Κοινή η ρίζα για την έννοια του μυστικού, το μυστήριο, τον μυστικισμό, το μυστικό ποίημα. Στον σιιτικό μαχντισμό, ο Μάχντη, ο δωδέκατος κεκρυμμένος ιμάμης είναι το αναμενόμενο έσχατο νόημα. Τόσο η εμφάνιση όσο και η απουσία του από την ιστορία συνιστούν στοιχεία δομικά της μορφής του, δίνουν το ίδιο το γράμμα του νόμου, τον λόγο του Θεού... Η ποίηση κρύβει. Η ποίηση αποκαλύπτει. Δεν πρόκειται παρά για τις δύο όψεις του ιδίου νομίσματος, τις δύο όψεις της ποιητικής παρουσίας. Είτε πρόκειται για ποίηση κρυπτική και ερμητική, είτε για προσωπική και εξομολογητική, αυτό που ενδιαφέρει εν προκειμένω είναι το ήθος της γλώσσας, που δεν εξαπατά. Και αυτό είναι που ενώνει ποιητές όπως ο Τσέλαν, η Αχμάτοβα, η Πλαθ... Στην ποίηση κρυβόμαστε αποκαλυπτόμενοι και αποκαλυπτόμαστε όσο προσπαθούμε να κρυφτούμε, μέσα από πολλαπλές ποιητικές περσόνες, πρόσωπα και προσωπεία.
 

***

 Η διαλεκτική αλήθειας – ψέματος
 ήτοι περιεχόμενο

     

      Πάντοτε είχα την αίσθηση, ακόμη και όταν γράφω, ότι δεν γνωρίζω την πραγματικότητα και συνεπώς δεν μπορώ να την περιγράψω παρά μόνο διαμέσου των αντανακλάσεών της
                                                                                                 (Ελφρίντε Γέλινεκ)

 

Tα κατά συνθήκην ψεύδη: αυτά που λέμε για να μην προκαλέσουμε τον άλλον· η καθ' έξιν προκλητικότητα· αμφότερα δεν έχουν χώρο στην ποίηση. Ακόμη: η ποίηση δεν μπορεί να λειτουργεί ως υποκατάστατο της ζωής. Άλλωστε το αυθεντικό βίωμα είναι απολύτως απαραίτητο στην ποίηση, όπως ακριβώς και στη ζωή. Η ποίηση μπορεί να γίνεται κάποτε αναιμική και νεφελώδης. Την προτιμούμε ωστόσο αιμάτινη, χοϊκή. Ζωντανή.
    

***                       

Το βάθος της επιφάνειας
ήτοι ποίηαη, μορφή και περιεχόμενο

     

      Οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρόν
                               (Κ. Π. Καβάφης, Βυζαντινός άρχων, εξόριστος, στιχουργών)     

Οι τέσσερις βασικές θεματικές, το περιεχόμενο, το βάθος της ποίησης: χρόνος, έρως, θάνατος, ελευθερία... Τι απομένει νέο για τον ποιητή; Μα η απέραντη επιφάνεια της μορφής. Στην τέχνη της αφήγησης λόγου χάρη βασικό ρόλο παίζει η ανάδειξη των αντιθέσεων, οι οποίες παραπέμπουν στην αντίθεση μορφής περιεχομένου, βάθους και επιφάνειας. Το νόημα βρίσκεται στη μορφή, είναι η μορφή, το νόημα δεν υφίσταται δίχως τη μορφή, η μορφή δεν είναι παρυπόσταση, δίνει υπόσταση στο νόημα, έτσι που μορφή και περιεχόμενο εντέλει ταυτίζονται.
 

***

Η ποίηση ως κατάφαση
                    
     

      By the side of the everlasting Why there is a Yes--a transitory Yes if   you like, but a Yes.
                                                                   (E. M. Forster, A Room With a View)

 

Αν η αφορμή του αφιερώματός μας ανήκει τον Μάικ Λη και την ταινία του Μυστικά και ψέματα ο επίλογός του ανήκει στον Τζέημς Άιβορι και το δικό του Δωμάτιο με θέα. Η ποίηση ως τέχνη αλλά και η βίωση της ποίησης της ζωής συνιστούν μια διαρκή κατάφαση, μια αέναη μάχη ενάντια στον κορεσμό, τη φθορά, τον θάνατο... Αποκαλύπτουν κρυμμένα τοπία και μυστικά εντός από καταβολής κόσμου, καθιστούν δυνατή την ευτυχία. υποφερτή την ακλόνητη βεβαιότητα του αβέβαιου, εκπληρώνουν όλες τις υποσχέσεις, κάνουν αληθινά όλα τα ψέματα.   

Σάρα  Θηλυκού

© Poeticanet