Εκτύπωση του άρθρου

Τεύχος 28 Φεβρουάριος 2017 - Poeticanet. Περιοδικό για την ποίηση και τη λογοτεχνία.

 
 

SCRIPTORIUM



Απαντώντας στην εξάντληση της παράδοσης, τα πιο δυναμικά ρεύματα της νέας ποίησης επιχείρησαν μιαν επανάσταση, που ανανέωσε τον λυρικό λόγο: αδυνάτισε τη μορφή, αλλά ισχυροποίησε  το περιεχόμενο, άλλοτε στο επίπεδο του νοήματος  κι άλλοτε  της εικονοπλασίας.  Τόσο δυνατούς νοηματικά στίχους όπως «Θα σου δείξω τον τρόμο μες σε μια φούχτα σκόνη» (Έλιοτ) ή τόσο τολμηρές εικόνες όπως «ο θάνατος έβαλε αυγά στις πληγές» (Λόρκα)  ή «έσπασε τον τρομερό κόμπο φιδιών των δεσμών του αίματος» (Ελυάρ)  δύσκολα θα τις συναντήσουμε στην παραδοσιακή ποίηση.
     Σε λιγότερο όμως από πενήντα χρόνια, την έμμετρη ευκολία αντικατέστησε η ελευθερόστιχη. Μείναμε με τις παρεκβάσεις της εκφραστικής επανάστασης. Αυτό που κράτησαν οι αναιμικοί επίγονοι ήταν η χαλάρωση της μορφής (μάλλον η  παντελής απουσία της), ενώ δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν τις κατακτήσεις των πρωτοπόρων:  τις οξύνσεις του νοήματος και την εικονοπλαστική τους τόλμη. Τουναντίον, οδήγησαν το περιεχόμενο σε πρωτοφανή εκφυλισμό: στη θολούρα, την  ασυναρτησία, το ψευδολυρικό νεφέλωμα.
    Η ανανέωση της παραδοσιακής στιχουργίας από σύγχρονους ποιητές δεν έχει δώσει ακόμα ικανοποιητικά αποτελέσματα. Συνήθως έχουμε αδιάφορα στιχουργήματα, χειρότερα και από δεύτερης διαλογής παλιά.
    Θα έλεγα πως οι σημερινοί ποιητές καλούνται να ξαναπιάσουν, όχι τόσο το νήμα της παραδοσιακής στιχουργικής, αλλά εκείνον τον δυναμικό διάλογο με την παράδοση που βλέπουμε σε έργα του πρώιμου μοντερνισμού, όπως τα σονέτα του Λόρκα και του Ρίλκε  και που διακόπηκε, αλλά με νέους όρους:  με την πείρα της αποκρυσταλλωμένης πια εμπειρίας του νεότροπης εκφραστικής περιπέτειας  αλλά και με τη γνώση των μυστικών της παράδοσης.
     Μ’ άλλα λόγια, το ζητούμενο σήμερα είναι μια σύνθεση.  Φυσικά, εδώ δεν υπάρχει μια μόνη πιθανή σύνθεση.  Ο κάθε άξιος δημιουργός καλείται να καταθέσει τη δική του.
Γιώργος Βαρθαλίτης


Ημ/νία δημοσίευσης: 7 Φεβρουαρίου 2017