Εκτύπωση του άρθρου

Τεύχος 49 Οκτώβριος 2024 - Poeticanet. Περιοδικό για την ποίηση και τη λογοτεχνία.

SCRIPTORIUM

Ο ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ ΦΑΙΔΡΟΣ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

ὃς δ’ ἂν ἄνευ μανίας Μουσῶν ἐπὶ ποιητικὰς θύρας ἀφίκηται, πεισθεὶς ὡς ἄρα ἐκ τέχνης ἱκανὸς ποιητὴς ἐσόμενος, ἀτελὴς αὐτός τε καὶ ἡ ποίησις ὑπὸ τῆς τῶν μαινομένων ἡ τοῦ σωφρονοῦντος ἠφανίσθη. (Πλάτωνος Φαίδρος, 245-246)

«Όποιος χωρίς τη θεϊκή μανία των Μουσών φτάνει μέχρι τις θύρες της Ποίησης,
πεπεισμένος πως —με μόνο εφόδιο την Τεχνική— μπορεί τάχα να γίνει άξιος
ποιητής, ασήμαντος κι ο ίδιος παραμένει και η ποίηση του φρόνιμου αφανίζεται από τη δημιουργία εκείνων που κατέχονται από ιερή μανία.»
(μετάφραση Τ.Κ.)

Να συνιστούν άραγε τα όσα παραπάνω ο Πλάτων ισχυρίζεται στον Φαίδρο του μια κριτική πρωθύστερη —εάν θέλετε προφητική— για την Τεχνητή Νοημοσύνη και για τους πολλούς που απερίσκεπτα την υποδέχονται ως βοηθό που υποκαθιστά τη γενεσιουργό συγκίνηση και την πολύμοχθη περιπέτεια της προσωπικής δημιουργίας;
  Το γεγονός ότι η τεχνητή νόηση, ως τεράστιο επίτευγμα της ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης, μπορεί να προσφέρει τους αλγορίθμους της δώρο στην υπηρεσία λ.χ. της Ιατρικής Επιστήμης και του νοσούντος ανθρώπου, απενοχοποιεί άραγε εκείνους που καταφεύγουν σ’ αυτήν για να προκαλέσουν μιαν ανεξέλεγκτη φενάκη δήθεν καλλιτεχνικής δημιουργίας, με μόνη τους προσωπική συμβολή τα υλικά μιας ποιητικής συνταγής την οποία η τεχνολογία καλείται να μετατρέψει σε ένα εύπεπτο ίσως έδεσμα, αφυδατωμένο όμως από τον υπόγειο πόνο της προσωπικής συγκίνησης και άμοιρο ελάχιστου ίχνους πρωτοτυπίας;
   Εξάλλου ο ίδιος ο ποιητής φιλόσοφος θέτει το συναίσθημα (μεγάλο απόντα του
σύγχρονου αυτού τεχνολογικού προϊόντος) και μάλιστα το ερωτικό, το πλέον ισχυρό και πλέον βασανιστικό, ως κινητήρια δύναμη κάθε ποιητικής δημιουργίας: πᾶς γοῦν ποιητὴς γίγνεται͵ κἂν ἄμουσος ᾖ τὸ πρίν͵ οὗ ἂν Ἔρως ἅψηται, (Συμπόσιον 196) «…ο καθένας μπορεί να γίνει ποιητής, κι ας ήταν άμουσος πιο πριν, αρκεί να τον αγγίξει ο Έρωτας».
  Το ερωτικό άγγιγμα λοιπόν —πραγματικό ή μεταφορικό—, που επιμένει να υπάρχει απέναντι στο άυλο σύμπαν των κωδικών, είναι η πηγή της ιερής έκστασης, εγγύηση αυθεντικότητας και αλήθειας, πρόσκληση για την είσοδο στον πολύπονο αλλά γοητευτικό κόσμο της ποίησης.

Τασούλα Καραγεωργίου


Ημ/νία δημοσίευσης: 29 Οκτωβρίου 2024