Γράφει η Άννα Γρίβα

Διερευνώντας τις δυνατότητες μιας σύγχρονης αφηγηματικής ποίησης

(Σπύρος Καρέλας , Πέντε Ιστορίες, Ποιήματα για τον έρωτα και τον θάνατο, Εκδόσεις Συρτάρι, 2023)

Το ενδιαφέρον του Σπύρου Καρέλα για μια ποίηση που αντλεί εμπνεύσεις και μοτίβα από την παράδοση της αφηγηματικής ποιητικής είχε γίνει φανερό ήδη από την πρώτη του ποιητική συλλογή αρκετά χρόνια πριν (Το νησί των Γλωττοφάγων, Γαβριηλίδης, 2012). Σε εκείνο το βιβλίο τα ποιήματα δομούνταν στη βάση ενός αφηγηματικού πυρήνα, μιας ιστορίας που έπρεπε να λεχθεί, φωτίζοντας με έναν πλάγιο τρόπο τα πρόσωπα.

Ο ίδιος τρόπος εργασίας επιστρέφει στην προσφάτως εκδοθείσα δεύτερη ποιητική συλλογή του Καρέλα. Ο τίτλος της ίσως θα οδηγούσε κάποιον στη σκέψη ότι πρόκειται για διηγήματα. Κι όμως όχι, οι Πέντε Ιστορίες είναι σχετικά μεγάλου μεγέθους αφηγηματικά ποιήματα, στα οποία αξιοποιούνται και εναλλάσσονται ο μονόλογος, ο διάλογος και η αφήγηση.

Οι δύο πρώτες «ιστορίες» θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αρκετά σκοτεινές και πραγματεύονται μια εναλλακτική εκδοχή για την ύπαρξη του κακού, διαφορετική από αυτή που περιγράφεται στα βιβλικά κείμενα αλλά και στις διάφορες φιλοσοφικές και θρησκευτικές παραδόσεις. Στο πρώτο ποίημα διαβάζουμε πως όλα τα δεινά αυτού του κόσμου θα υπήρχαν, ακόμα και αν δεν εξέπιπτε ο διάβολος και δεν ωθούσε τους πρωτόπλαστους στο να φάνε τον απαγορευμένο καρπό. Στην πραγματικότητα, ο Θεός, ακριβώς για να αποκρύψει από τους ανθρώπους την αληθινή φύση του κακού, συνεννοήθηκε κρυφά με τον διάβολο να παραστήσει ο ίδιος τον εκπεσόντα άγγελο και να παραπλανήσει τον Αδάμ και την Εύα. Την εναλλακτική αυτή ιστορία καλείται από κάποιους δαίμονες να πει στον κόσμο και να την καταστήσει κυρίαρχο αφήγημα ένας άνθρωπος. Συμπληρωματικά στην πρώτη αυτή ιστορία έρχεται η δεύτερη, όπου αποκαλύπτεται η πηγή του κακού, και προπαντός του θανάτου, μέσα από την ύπαρξη ενός «μελανού άστρου».

Η τρίτη ιστορία, σε εντελώς άλλο κλίμα, περιγράφει το ταξίδι τριών μεσήλικων γυναικών ένα καλοκαίρι στη Μύκονο, όπου αναζητούν τον ευκαιριακό έρωτα, μέχρι που όλα ανατρέπονται όταν στο τέλος η πρωταγωνίστρια ανακαλύπτει κάτι βαθύτερο και ουσιαστικότερο. Τη φύση του έρωτα διερευνά και η τέταρτη ιστορία, η οποία συνιστά έναν καινούριο μύθο για την προέλευση του έρωτα, ενώ στην πέμπτη περιγράφονται οι ερωτικές περιπέτειες ενός ωραίου θνητού και μιας θεάς, της Ήρας, με ορατές τις επιδράσεις της ομηρικής γραμματείας.

Στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, τίθεται το ενδιαφέρον ερώτημα του κατά πόσο η λογοτεχνία μπορεί να προκαλέσει την πραγμάτωση αυτού που αφηγείται. Είναι άραγε ικανή για αυτή τη μετάβαση των γραφομένων από το δυνατό στο υπαρκτό;

Θεωρώ πως το βιβλίο του Σπύρου Καρέλα θέτει ερωτήματα τόσο περί του σύγχρονου ρόλου της λογοτεχνίας όσο και περί της σχέσης της με άλλα κειμενικά είδη και γι’ αυτό είναι αξιοπρόσεκτο.

Άννα Γρίβα