Γράφει η Άννα Γρίβα

 

 

Γιώργος Καρτάκης, Ο θρίαμβος της λογικής, Εκδόσεις Ενδυμίων, 2017

 

Στην τρίτη κατά σειρά ποιητική συλλογή του, ο Γιώργος Καρτάκης πραγματεύεται τρία ζητήματα, τα οποία εμπλέκονται με τρόπο άλλοτε φανερό και άμεσο και άλλοτε υπαινικτικό και υπόγειο: τον θάνατο, την ελευθερία και τη δύναμη της τυχαιότητας. Τα παραπάνω καταγράφονται συχνά με τη χρήση του μύθου ή με την ανάκληση προσωπικών εμπειριών, που κάποτε ανήκουν σε ένα παρελθόν απώτατο, στα όρια ενός μυθικού κόσμου, κι άλλοτε πάλι σε ένα παρόν εύθραυστο και γεμάτο ρήγματα.

Η συλλογή ανοίγει με το ποίημα Take off: η σιωπή κυριαρχεί, τα θλιμμένα λόγια του ποιητή δεν θα ειπωθούν, η κραυγή μοιάζει νηπιώδης μπροστά στη βαθύτερη θλίψη . Η σιωπή, η ενδοσκόπηση είναι ο δρόμος για την εσωτερική ελευθερία:

να μη μιλώ
ν’ ανασαίνω
…
Εγώ το αγρίμι άνθρωπος
ολόγυμνος τώρα.

Γυμνός, που μπορεί να διαβαστεί ως ευάλωτος, αλλά και ως αυτός που προχωρά δίχως βαρίδια και εξωραϊσμούς, ελεύθερος. Μονάχα φορώντας τη σιωπή. Από αυτό το σημείο θα εκκινήσει η ποίηση. Στο εξής περίοπτη θέση θα έχουν οι νεκροί. Μαγικής υφής πολλά από τα ποιήματα που ακολουθούν. Στο ποίημα Στο πλάγιασμα της βροχής οι νεκροί φλέγονται από γήινες επιθυμίες και ο ποιητής οφείλει να τις ικανοποιήσει, ως μια δύναμη αθόρυβη που φέρνει τη γαλήνη κατά το πέρασμα των προσφιλών στην «άλλη πλευρά»:

Εκείνο το φτερό σου το νεκρό,
 εκείνο το παιδί σου το πνιγμένο
στο φέρετρο μου ζήταγε νερό –
τώρα το ξέρω:
ζουν οι νεκροί
μέσα στην προσμονή –

πάω να φέρω

Στο Δρολάπι, ένα αριστουργηματικό ως προς τη σύνθεση και τη στιβαρή δομή του ποίημα, η μνήμη με τρόπο κινηματογραφικό καταγράφει τις κινήσεις των γονιών, του παιδιού, των ζώων, σαν μέσα σε ένα επαναλαμβανόμενο βουκολικό τελετουργικό, που μένει απαράλλακτο από τα χρόνια του Ομήρου ως τις μέρες μας. Στο ποίημα Τα ναύλα ο βαρκάρης – Χάρος φαίνεται αδέκαστος, αφού δεν καταδέχθηκε το χρυσό υπογλώσσιο, ενώ στο Dies Irae ένας άγγελος – αυτόχειρας βαδίζει στην άκρη του ουρανού. Όμως, και άλλοι είναι οι αυτόχειρες που εμφανίζονται στα ποιήματα, όπως ο φαντάρος που «προσαρμόζεται», πριν σκορπίσει τα κόκκινα μυαλά/ στο παγωμένο χιόνι (Τοπίο) ή εκείνος που Τον βρήκαν κρεμασμένο μόνο μια φορά/ κι ας είχε κρεμαστεί πολλές φορές ως τότε (Ο θρίαμβος της λογικής). Η αυτοχειρία δεν αντιμετωπίζεται από τον ποιητή ως αποτέλεσμα απόγνωσης ή ψυχικής νόσου, αλλά ως μια επιλογή που επισφραγίζει την ελευθερία του ατόμου να διαμορφώνει τη ζωή και τον θάνατό του. Είναι η ίδια αυτή ελευθερία που ανιχνεύεται στο ποίημα Πηνελόπη, όπου η ηρωίδα ομολογεί πως εκείνη επέλεξε πώς να πλάσει τον μύθο της:

στα δάχτυλα έπαιζα πολλούς
και προ παντός τον μύθο
που μ’ έχει καταγράψει σαν πιστή.

Παρομοίως ελεύθερος μπορεί να είναι ο άνθρωπος στο ποίημα Μάθημα, όπου ο Θεός δημιούργησε, για να αφήσει έπειτα τα δημιουργήματά του να πορευτούν όπως εκείνα ορίζουν:

Έτοιμος είμαι, Κύριε,
 να διασχίσω
την ανθρωποθάλασσα της δημιουργίας σου
που διέφυγε του ελέγχου σου
και έχει γίνει αφρισμένος ωκεανός.

Από τους νεκρούς, όμως, η θεά Τύχη φέρνει στον νου μας πράγματα ανεξήγητα, όπως τον μακρύ κυνόδοντα της μητέρας (Οικογενειακός τάφος), ενώ τυχαίες είναι και οι σκέψεις που, όσο κι αν τελικά επιστρέφουν πάντα στα τετριμμένα της καθημερινότητας, περιπλανώνται στα ξόδια, στην ταφή, στον θάνατο που κάποτε θα είναι και δική μας υπόθεση (Σκέψεις καθώς έπλενα τα πιάτα).

   Η συλλογή κλείνει με το Τοπίο άφιξης: εδώ δίνεται η τελική βεβαιότητα πως η θεραπεία των πληγών, που με θάρρος ιστόρησε ο ποιητής, υπάρχει, ακόμη κι αν δεν μπορούμε να την αποδώσουμε άμεσα, παρά μονάχα ως αντανάκλαση:

Υπάρχει αγωνία,
υπάρχουν ψίθυροι
-οι δικοί σας-
υπάρχει γιατρός
υπάρχει ο Θεός,
ένα χωράφι θερισμένο
που δεν το ζωγράφισα,
αλλά από αυτό αντλώ το καλοκαίρι.

Είναι παρήγορο φαινόμενο μια τέτοια ποίηση σε καιρούς αποδόμησης: να ανιχνεύει το νόημα μέσα στην παροδικότητα, μέσα στο εύθραυστο κέλυφος που μας όρισε η φύση.

Άννα Γρίβα

© Poeticanet  τα περιεχόμενα του poeticanet προστατεύονται από copyright