© Poeticanet

Εις εαυτόν

Δεν θα γκρινιάξω αυτή τη φορά  – εννοώ πως δεν θα γκρινιάξω πέραν του συνήθους, δηλ. για την υπερπαραγωγή ποιητικών συλλογών και τη συσσώρευση τους, που, εκτός των άλλων, θολώνει το τοπίο και εμποδίζει να ξεχωρίσεις το στάρι από την ήρα… Γι αυτό  το (καθαρά Ελληνικό) φαινόμενο, δεν παύω βεβαίως να γκρινιάζω.

Αλλά πέραν αυτού, τώρα δεν έχω να εκφράσω παρά την ικανοποίηση μου: αυτή τη φορά τα στάρια ήταν ευδιάκριτα! Ευχαριστήθηκα. Τόσο που, την παραπάνω εισαγωγή, ακολουθεί και εξαγωγή, στην οποία δηλώνω το εξής: Εφόσον πάντα βρίσκω και σταράκια με τα οποία ΔΕΝ μπορώ μεν να «συνομιλήσω», είτε επειδή αυτά είναι κλεισμένα στον εαυτό τους και στον κόσμο τους  είτε επειδή είμαι εγώ, τη συγκεκριμένη στιγμή που τα διαβάζω, αποφασίζω να αρχίσω να τα αναφέρω κι αυτά - δηλ. να τα αφήνω να αυτοπαρουσιαστούν μονολογώντας. Με δείγμα γραφής

Στο τέλος της στήλης λοιπόν, ακολουθεί και μέρος Β΄ όπου εκθέτω άλλες τρεις ποιητικές συλλογές.

Α΄ ΟΙ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ

1  ΕΡΙΦΥΛΗ ΚΑΝΙΝΙΑ ΤΑ ΘΕΙΚΑ ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΤΡΕΛΑΙΝΟΥΝ, ΚΙΧΛΗ

ΕΡ: Πώς βλέπει η δημιουργός σας την Ποίηση;
ΑΠ : ένας άγγελος στην άκρη του γκρεμού / περισυλλέγει τους χαμένους στίχους

ΕΡ: Πώς άρχισε να γράφει;
ΑΠ: ένα φτερούγισμα –υπαινιγμός / χάραξε την οδό περίκλειστη στον αέρα

ΕΡ: Τι κερδίζει από σας;
ΑΠ: Τα απαγορευμένα φτερά – αυτά που φύτρωσαν / στη μυστική ατέλειά μου

ΕΡ: Πώς σας βλέπει;
ΑΠ: ποίηση χωρίς πρόσωπα / κανείς δεν κατοικεί σ’ αυτούς τους στίχους / ή μάλλον / ποίηση με πρόσωπα απόντα / σαν άρτος ιερός / απορριγμένος τοις κυσί

ΕΡ: Πώς βλέπει τον κόσμο;
ΑΠ: Λέξεις ποιητών που στάζουν στις υπόγειες δεξαμενές / για να ποτίσουν μια τυχαία αναβλάστηση

Σχόλιο: Η Εριφύλη Κανίνια αρδεύεται από (και συμπλέει με) την υψηλή ποίηση. Πλήττεται συχνά από αυτά τα «θεϊκά θραύσματα που τρελαίνουν» αλλά παραμένει νηφάλια εξαργυρώνοντας τα σε στίχους και πλουτίζοντας από αυτά.

2  ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΝΔΗΣ  ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟ ΠΟΛΕΜΟΣ – 4 ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Οδός Πανός

ΕΡ: Ποιο είναι το μάθημα που δώσατε στον δημιουργό σας;
ΑΠ: στη λέξη /η λέξη κρύβεται/ η ταραχή στην ταραχή

ΕΡ: Πώς νοιώθει απέναντί σας;
ΑΠ: Πρωτέας αιχμάλωτος / στην κάθε του μορφή / μεσ’ απ’ τις ρίζες μιλώ //τα φύλλα μ’ επαναλαμβάνουν

ΕΡ:  Πώς σας συλλαμβάνει;
ΑΠ: Παρατηρώντας ώρες αόρατα

ΕΡ: Τι λέει για δικαιολογία;
ΑΠ: σ’ αυτή τη φλόγα καίγομαι /φανερωμένο αίνιγμα και στάχτη / μες στη σπίθα //κάλεσμα της καμίνου

ΕΡ: Πώς βλέπει την Ποίηση;
ΑΠ: το κάθε ποίημα κι ο νεκρός του/ ήδη αναστημένος 

Σχόλιο: Ο Βασίλης Πανδής έχοντας ξεπεράσει την κάποια (ελκυστική μεν, αλλά παραπλανητική) λεξιλαγνεία των πρώτων του βιβλίων, επικεντρώνεται στην ενδελεχή παρατήρηση καρέ ζωής, τρέχουσας και εσωτερικής, και τα αποτυπώνει  βαθαίνοντας και πυκνώνοντας.  

3  ΝΙΚΟΣ ΦΙΛΝΤΙΣΗΣ ΟΛΑ ΤΑ ΑΔΕΣΠΟΤΑ ΓΑΤΙΑ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ ΜΟΥ, ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟΣ

ΕΡ: Τι σημαίνει η γραφή για τον δημιουργό σας;
ΑΠ: γράφω /θα πει/διαγράφω/ευθεία τροχιά //το ποίημα /της πρόσκρουσης /ατόφιο

ΕΡ: Πώς σας αντιμετωπίζει;
ΑΠ: Τα ποιήματά μου /είναι μικρά /πολύ μικρά /πάνε σχολείο ακόμα // κάθε πρωί/πριν γράψουν κάτι/πιάνουν και ξύνουν τα μολύβια/-ένα άχρηστο ακόνισμα-/μέχρις αφανισμού / και όλο πάνε άγραφα, αδιάβαστα/κι όλο τα βάζω τιμωρία //να κοιτούν τον τοίχο/να στέκονται κουτσά

ΕΡ: Είσαστε σύντροφοι των παιχνιδιών του;
ΑΠ: δεν μπορεί η ποίηση ν’ αλλάξει τον κόσμο /μπορεί η ποίηση ν’ αλλάξει /μπορεί η ποίηση/ μπορεί η ποίηση; (Αποδόμηση)

ΕΡ: Ποια είναι κατ’ αυτόν τα υλικά του δημιουργού;
ΑΠ: Το θα από τη θάλασσα / το δεν από το δέντρο

ΕΡ: Τι πιστεύει για τον δημιουργό;
ΑΠ: ο ποιητής/περιστρέφεται/στο πικάπ//η βελόνα πάντα/καρφωμένη /μέσα του

Σχόλιο: Ο Νίκος Φιλντίσης με την ευκολία και την ευελιξία αιλουροειδούς περνά συνέχεια  από τη νωχέλεια και τα παιχνιδίσματα στον αιφνιδιασμό και τη σύλληψη στον αέρα ποιητικών πτερόεντων.

4  ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΚΛΕΟΠΑΣ, ΑΤΕΡΜΟΝΗ ΘΑΛΑΣΣΑ, ΜΕΛΑΝΙ

ΕΡ: Πώς βλέπει τον ποιητή ο δημιουργός σας;
ΑΠ: Η κοινή μοίρα ενός δρομέα/μεγάλων αποστάσεων/και ενός ποιητή/μοναδικό κοινό τους/μοναδικοί θιασώτες τους/οι ίδιοι οι συναθλητές τους.

ΕΡ: Τι πιστεύει πως συμβαίνει στον ποιητή;
ΕΡ: Με κάθε σταγόνα ποίησης / μεταγγίζουμε τον εαυτό μας / στο άπειρο.

ΕΡ: Τι είναι η ποίηση γι αυτόν;
ΑΠ: Ποίηση είναι αυτή/η ανεπαίσθητη ομίχλη / ανάμεσα στο εγώ/και το εμείς.

ΕΡ: Από πού αντλεί το υλικό του;
ΑΠ: Υπάρχει ένα απειροελάχιστο στάδιο /στον προθάλαμο του ύπνου/ απ’ όπου μπορείς να ρυθμίσεις/τα όνειρα

ΕΡ: Τι πιστεύει γενικά για το υλικό της ποίησης;
ΑΠ: Ούτε ο θάνατος/ούτε ο έρωτας/θα ενέπνεαν/χωρίς την ματαιότητα.

Σχόλιο: Ο Ευριπίδης Κλεόπας είναι ένας αγνός λόγιος (εννοώ λόγιος με πρασινάδα και αεράκι), που παρατηρεί, «καδράρει» και γράφει/ καταγράφει, αιχμαλωτίζοντας με τον ποιητικό φακό του ενσταντανέ της εσωτερικής ζωής του.

5  ΕΙΡΗΝΗ ΑΝΔΡΕΑΔΗ ΦΑΝΕΡΑ ΑΦΑΝΗ, Εκδόσεις ΑΩ

ΕΡ: Τι διαπίστωσε κάποια στιγμή η δημιουργός σας και άρχισε να γράφει;
ΑΠ: Σταλακτίτης και σταλαγμίτης / σε αβυσσαλέο σπήλαιο/η μέσα όραση/μ’ εκείνη των ματιών/που κοιτούν τον κόσμο //με ιερό σχέδιο/να ενωθούν πάλι

ΕΡ:  Τι πιστεύει η δημιουργός σας για τον άνθρωπο που γράφει;
ΑΠ: Ό,τι κοιτάς βλέπεις / Κι ό,τι βλέπεις υπάρχει//το υπόλοιπο ταλανίζεται/περίσσευμα στο βλέμμα σου

ΕΡ:  Από πού αντλεί το υλικό της;
ΑΠ: Στα ναυάγιά μου κοιτώ /τι καταπόντισε πολύτιμο ο χρόνος /ν’ αναδυθεί/ωσάν για τούτο να βούλιαξε/όταν με βρει στον βυθό/δελφινίζοντας να με σώσει.

ΕΡ: Γιατί γράφει;
ΑΠ: (…) μεγάλωσα για να παίζω κρυφτό /δεν καταφέρνω να τρέχω/αν και τώρα που το ξανασκέφτομαι/προτιμότερο μάλλον να παίζω/έτσι κι αλλιώς δεν θα με βρουν εδώ.

ΕΡ: Πώς αντιμετωπίζει την ποιητική της πορεία;
ΑΠ: Συχνά ξεχνώ πως βγήκα περίπατο /συναντώ άγνωστη οδό /και οδύρομαι/για λάθος δρόμο/τάχα μου/και για χαμένο χάρτη

Σχόλιο: Η Ειρήνη Ανδρεάδη, με γραφή άμεση και απλή, επικεντρώνεται στα «φανερά αφανή» μέσα της και γύρω της,  τα φωτίζει διακριτικά, συχνά από τυφλά σημεία, τα οικειώνεται, καθώς αυτά είναι που μπορούν να ερμηνεύουν τον κόσμο, και τα κάνει ποίηση.

6  ΕΙΡΗΝΗ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ: ΤΑ ΡΟΔΑ ΚΟΒΟΝΤΑΙ ΣΤΑ 2/3 ΣΑΙΞΠΗΡΙΚΟΝ

ΕΡ: Πώς και γιατί σας γράφει η δημιουργός σας;
ΑΠ: Ζητάω χρησμούς για τα μελλούμενα, έναν τυφλό, να μ’ οδηγήσει (…) Μέσα στο μήλο πώς τρυπώνει το σκουλήκι είδα

ΕΡ:  Τι αντιλήφτηκε και άρχισε να γράφει;
ΑΠ: Πώς φύσαγε το αεράκι στα μαλλιά, πώς σκόρπιζε το σώμα στα αγριόχορτα, πώς γίνοταν το κίτρινο γαλάζιο, Αρχίζεις να θυμάσαι

ΕΡ:  Πώς αντιμετωπίζει την ποίηση;
ΑΠ: Η ποίηση με ελεεί, κρεμάει το φεγγάρι της στον φράχτη (…) γύρω, όλη του κόσμου η σοδειά ενώπιόν της καίγεται.

ΕΡ: Και τη ζωή της;
ΑΠ: Ακόμα δεν μπορώ να το πιστέψω πως είσαι τόσο ωραίο προζύμι

ΕΡ: Τι λέει για την μέχρι σήμερα ποιητική παραγωγή της;
ΑΠ: Ό,τι ψαρέψαμε για σήμερα αρκεί, τις πεταλούδες μοναχά ας λευτερώσουμε, μην καψαλίσουν τα φτερά τους

Σχόλιο: Η Ειρήνη Ιωαννίδου παράγει μια ποίηση λεπταίσθητη αλλά ρωμαλέα. Την καλλιεργεί με τρυφερότητα και προσοχή, της δίνεται με πάθος και την εκμαυλίζει, πείθοντάς τη να της δοθεί σε βάθος.

Β΄  ΟΙ ΜΟΝΟΛΟΓΟΙ

ΝΙΚΗ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗ: ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΝΙΒΑΛΕΣ Μανδραγόρας

Χθες γέννησα ένα μωρό μαμά. Δεν σου το λέω για να μη με στείλεις σχολείο / Στείλε με. Τρεις εφτά εικοσικάτι /του και πι / τόπι, χαρωπά τα δυο μου χέρια τα χτυπάς / Τότε που είπα ότι ο μπαμπάς πέθανε, είχε στ’ αλήθεια πεθάνει / Ας ρωτούσαν όλοι ποιος είναι ο κύριος που μ’ αφήνει στα σκαλιά κάθε πρωί / Έκλαιγα εγώ, όχι που μου έβγαλε η δασκάλα το ένα μάτι με το κόκκινο στυλό / Αλλά γιατί είχα ένα μάτι λιγότερο να τον ψάχνω / Χθες γέννησα ένα μωρό μαμά στο συρτάρι με τα εσώρουχα / Σου το λέω μη το βρεις και το σιδερώσεις και χαλάσει το μωρό μας μαμά / Αν δεν γυρίσω θα ’ναι από άκατα μάκατα σου κουτουμπέ / -να μη λέω άλλες δικαιολογίες / Άμπε φάμπε βγε και βγήκα / Να μείνει επιτέλους μία να κάνει τη μάνα

ΕΛΕΝΗ ΒΕΛΕΝΤΖΑ ΕΠΟΧΗ ΖΕΥΓΑΡΩΜΑΤΟΣ ποιήματα για την ορμή, ΕΚΑΤΗ

Ι

Όταν τα ζώα στις αυλές / εντείνουν με κραυγές /τη μεταξύ τους απόσταση / πριν γίνουν / ένα // δεν υπάρχουν σπίτια. // Ακόμα και οι μέσα άνθρωποι / γίνονται πλάσματα / οι κόρες των ματιών/ αστραποβολημένες / σχίζουν τα προσωπεία τους / κι απ’ τη σχισμή εκείνη / δραπετεύουν εαυτοί / τριχωτοί κι ανεξέλεγκτοι. // Στρέφει το σύμπαν την άχνα του / προς το δίπολο κέντρο / του θαύματος- //επικείμενο / αγωνιώδες / μαγνητικό.
 

ΝΙΟΒΗ ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΝΤΙ ΟΦΘΑΛΜΟΥ Μανδραγόρας

Η φωνή της έμοιαζε φίμωτρο / μαύριζε τα μάγουλα και τους τοίχους / κάλυπτε ακόμα και τη μυρωδιά του καμένου λαδιού / στο τηγάνι / συνήθως εξείχαν οι ουρές των ψαριών /σαν αιχμηρή προσευχή / προς Κανέναν / ανέπνευσε δυνατά από τα βράγχια /δυναμώνοντας κι άλλο τη φωτιά /μέχρι να σταματήσει το αίμα / απ’ τη σπονδυλική στήλη ξεκινούσε ο θάνατος / όπως ένας ψίθυρος / μεσοπέλαγα / διστακτικά / προεόρτια / έριχνε άγκυρα στα κουμπιά της ζακέτας / σχολαστικά τηρούνταν οι αποστάσεις / μια υποψία αλεύρι / στον πάγκο της κουζίνας / εδώ το μαχαίρι, πιο κει ένα αγκίστρι λεμονιάς / άναρθρες πιτσιλιές στον ορίζοντα / τίποτα να μην πάει χαμένο / ως και τα λέπια φώλιαζαν στα σωθικά / κοπάδια διάφανα ταξιδεύαν / από τα μάτια διάλεγε το δηλητήριο / αλμύρα και φύκια / το γκρίζο αποτύπωμα στον βυθό // τον κίνδυνο πάντα διέφευγε

ΑΝΝΑ ΓΡΙΒΑ  ΔΑΙΜΟΝΙΟΙ, ΜΕΛΑΝΙ

1321

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ DANTE ALIGHERI ΣΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ

Δεν άκουγε πια φωνές / ούτε και βήματα / η αγορά έξω απ’ την πόρτα του / σαν να  βουβάθηκε / στ’ αυτιά του μόνο έφτανε / το μέγα κύμα / που απλωνόταν και τον κρήμνιζε /στον σκοτεινό βυθό // τότε ήταν που είδε / μια δίνη πολύχρωμη / τη Φλωρεντία με ανοιξιάτικα χρώματα / παπαρούνες και μέλισσες / να συλλέγουν τη γύρη / κι εκείνος παιδί / ξαπλωμένος στη χλόη / χωρίς υπόνοια της κόλασης / χωρίς οσμή της Βεατρίκης/ μονάχα με μιαν άγραφη / βουβή ανησυχία / για όσα περνούν μέσα απ’ την ύλη / και μένουν πάντα άπιαστα.

Σχόλιο: Σ’ αυτές τις τέσσερις ποιήτριες διακρίνω υπερτονισμένη την διαφορετικότητά τους. Την διαφορετικότητα προς τους άλλους αλλά και την διαφορετικότητα ανάμεσά τους. Κοινό τους σημείο θα έλεγα είναι τέσσερις διαφορετικές εκφάνσεις μιας άλλης «γυναικείας» ποίησης - όχι εκείνης της παλιάς εποχής, της συναισθηματικής / εξομολογητικής, αλλά της νέας, που είναι πλέον σχεδόν προκλητική, σχεδόν επιθετική (στην Νίκη Χαλκιαδάκη), πολύ πιο στιβαρή και αφτιασίδωτη (στην Ελένη Βελέντζα) και σαφώς πιο ρωμαλέα και «σωματικά» εμβριθής – δηλ. ακόμα πιο άμεση - από την «ανδρική» (στη Νιόβη Ιωάννου).
Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει στην Άννα Γρίβα: η συγκεκριμένη συλλογή της συνομιλεί με ιστορικά πρόσωπα – κάτι που, εντάξει, πολύ συνηθίζεται, κυρίως από «λόγιους» ποιητές. Εδώ όμως η λογιοσύνη και η ποιητικότητα είναι σε σωστές ποσοστώσεις

– κάτι σπάνιο. Η Α. Γ. από τη μια έχει την επάρκεια να γνωρίζει καλά τους ήρωές της αλλά και, από την άλλη, είναι ποιητένια ποιήτρια…