Χρήστος Χρυσόπουλος

SCRIPTORIUM

   Αυτή η στήλη επιχειρεί να μιλήσει για τις δημοφιλείς μεταφορές της γραφής

---

10.
Οι νόμοι του ταξιδιού

  "Μια σημείωση για την ταξιδιωτική λογοτεχνία"  

Η ταξιδιωτική λογοτεχνία, μολονότι ανοίγεται στον κόσμο, είναι στην ουσία το πλέον ενδόμυχο αλλά και πολύσημο είδος του λόγου.

Η ταξιδιωτική λογοτεχνία, μολονότι ανοίγεται στον κόσμο, είναι στην ουσία το πλέον ενδόμυχο αλλά και πολύσημο είδος του λόγου.

Ας εξηγηθούμε. Στα ταξιδιωτικά βιβλία, όσο απρόσωπα κι αν είναι, ο βασικός κινητήριος μοχλός είναι κατά βάθος ο ίδιος ο συγγραφέας. Η ιστορία του ταξιδιού εκτυλίσσεται μέσα από τα διαδοχικά εμπόδια που διασκελίζει (όπως οι ήρωες της κλασσικής λογοτεχνίας) καθώς ανακαλύπτει έναν άγνωστο τόπο, δοκιμάζεται, ωριμάζει, σκέφτεται… κλπ. Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για ένα είδος «μύησης» που μοιράζονται ο αναγνώστης και ο συγγραφέας. Μια διαδρομή που καταλήγει σε μια νομοτελειακή μεταμόρφωση: από το ταξίδι κανείς δεν βγαίνει ο ίδιος όπως όταν ξεκίνησε. 

Ο ταξιδιώτης συγγραφέας, λοιπόν, λειτουργεί ερήμην του ως μυθοπλάστης, βιογράφος και σιωπηλός μάρτυρας. Κινείται στη μεθόριο, όχι μόνο όταν διασχίζει έναν ξένο τόπο, αλλά και όταν γράφει: ανάμεσα στο οικείο και το ανοίκειο, στην κίνηση και τη στάση, στον θαυμασμό και την επιφύλαξη, ανάμεσα στην ενδοσκόπηση και στην περιγραφή, στο θάρρος και στον φόβο.

Με τον ίδιο τρόπο, υλοποιώντας έναν παράξενο εγκιβωτισμό, όταν γράφει ένα βιβλίο για κάποιο ταξίδι, ο συγγραφέας γίνεται ένας εκ νέου ταξιδιώτης σε διπλό ταξίδι (στον συγκεκριμένο τόπο και στο συγκεκριμένο βιβλίο).

Ακολουθεί, λοιπόν, δυο απαράβατους νόμους της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας που διέπουν και τα δυο συνθετικά αυτού του όρου: και το ταξίδι και τη λογοτεχνία.

Ο πρώτος νόμος ορίζει ότι η περιπλάνηση (όπως και η γραφή) ολοκληρώνεται στην αναπόληση. Και ο δεύτερος ότι ο ταξιδιώτης (όπως και ο συγγραφέας) δεν ταξιδεύει ποτέ μόνος, ταξιδεύει «στοιχειωμένος» από τα ταξίδια που έκαναν άλλοι πριν από αυτόν στον ίδιο τόπο.