SCRIPTORIUM

Δείτε επίσης

Εκτύπωση του άρθρου

Χρήστος Χρυσόπουλος

SCRIPTORIUM

Αυτή η στήλη επιχειρεί να μιλήσει για τις δημοφιλείς μεταφορές της γραφής

Παιχνίδι με σαφείς όρους

Σ: Συγγραφέας
ΜΚ: Μυθοπλαστικός Κόσμος
Μ: Μυθοπλασία
Φ: Φιλόσοφος
ΘΣ: Θεωρητικό Σύστημα
ΦΥ: Φιλοσοφική Υπόθεση
Β: Βιβλίο
∈: «Ανήκει»
≈: «Ισούται κατά προσέγγιση» / «Συγγενύει»
≉: Άρνηση του ≈
≋: «Ταυτίζεται»
→: «Συνεπάγεται»
↛: Άρνηση του →

Αν δεχτούμε ότι μια φιλοσοφική απόφανση οφείλει να είναι συστηματική και συνεκτική εντός των ορίων της, όπως συμβαίνει και με έναν άρτιο κόσμο μυθοπλασίας, τότε ένας φιλόσοφος μιλά εντός της επικράτειας ενός θεωρητικού συστήματος, υπό τις ίδιες συνθήκες επάρκειας, υπό τις οποίες ένας συγγραφέας μιλά μέσα στον κόσμο της μυθοπλασίας:

(Σ∈ΜΚ)≈(Φ∈ΘΣ)

Στη βάση αυτής της διαβεβαίωσης, ο φιλοσοφικός λόγος θα έπρεπε να είναι συγγενής προς τη μυθοπλασία, γιατί ο φιλόσοφος κατασκευάζει εναρκτήριες υποθέσεις, όπως ο συγγραφέας κατασκευάζει αυθαίρετους κόσμους, και συνεπώς ο φιλόσοφος είναι, υπό μια έννοια, κι αυτός ένας ακόμα λειτουργός μέσα στα είδη της λογοτεχνίας:

(ΦΥ≈ΜΚ)→(Φ≈Σ)

Εντούτοις, εδώ υπάρχει μια ουσιαστική διαφορά: ο συγγραφέας στέκεται μεν εντός ενός μυθοπλαστικού κόσμου, αλλά ο λόγος του δεν είναι άμεσος, διότι πάντοτε (ακόμα και όταν ο συγγραφέας γράφει σε πρώτο πρόσωπο) μεσολαβείται στο βιβλίο το οποίο γράφει. Ο μυθοπλαστικός κόσμος δεν υπάρχει αυτόνομα, αλλά μόνο μέσα στο πλαίσιο μιας αφήγησης που εκπορεύεται από κάποιο πρόσωπο:

(Σ∈ΜΚ)+(ΜΚ=Β)→(Σ∈Β)^[1]

Συνεπώς, η συνεπαγωγή (έχοντας ως αναγκαία συνθήκη την ύπαρξη του προσώπου) ισχύει μόνον κατά την εισαγωγική της φορά, ενώ αντιστρεφόμενη παίρνει άλλη τιμή:

(Σ≋Μ)↛(Μ≋Σ)

Σύμφωνα με τα παραπάνω, το πραγματικό αξίωμα είναι η μονόδρομη σχέση:

(ΜΚ≈ΦΥ)

Ή δια της αντικαταστάσεως:

(Σ≈Φ).

Και σε κάθε περίπτωση, είτε ως ιδιότητα του προσώπου: (Σ∈Β), είτε ως κειμενικό υποκείμενο: (Σ∈Μ) ο συγγραφέας κατασκευάζει αφηγήσεις που μπορούν, υπό μία έννοια, να διαβαστούν με φιλοσοφικό τρόπο (ή ακόμα να υποστούν φιλοσοφική επεξεργασία / ανάγνωση). Το αντίστροφο όμως δεν είναι ούτε κατά προσέγγιση δυνατό:

(ΦΥ≉ΜΚ)^[2]

Αυτή η τελευταία διαπίστωση υποδεικνύει ότι η φιλοσοφία διατηρεί την αξίωση μιας επιστημολογίας, δηλαδή τη φιλοδοξία να μιλά για τον κόσμο έχοντας τη δυνατότητα να προβαίνει σε κρίσεις, και να απορρίπτει ό,τι δεν ικανοποιεί τις λογικές προδιαγραφές της, με την πεποίθηση ότι απορρίπτει ένα σφάλμα.

Ας το πούμε αλλιώς, με μια προειδοποίηση: παρά τις όποιες φιλοδoξίες μας, η πραγματικότητα της λογοτεχνίας δεν θα γίνει ποτέ απολύτως θεωρητικοποιήσιμη.

[1]. Αντιθέτως, ο φιλόσοφος αξιώνει τη διατύπωση λογικώς αυθύπαρκτων προτάσεων, δηλαδή προτάσεων που θα υπήρχαν ακόμα κι αν ο φιλόσοφος δεν τις διατύπωνε, ή συνεπαγωγών που ισχύουν ακόμα και προτού επισημανθούν.

[2]. Ακολούθως και (Φ≉Σ).

Ημ/νία δημοσίευσης: 18 Απριλίου 2009

Δείτε επίσης

ΠΟΙΗΣΗ

SCRIPTORIUM

SCRIPTORIUM