Νέα Σμύρνη, φθινοπωρινό απογευματάκι. Στους δρόμους, κόσμος πολύς. Στ’  ανθοπωλεία, πολλά χρυσάνθεμα…η ευωδιά τους με ακολουθεί καθώς μπαίνω στη γειτονική με το ανθοπωλείο πολυκατοικία. Για την ακρίβεια, η ευωδιά αυτή ήταν που με οδήγησε μέχρι εδώ…όπως και ο αριστοκρατικός-με την ουσιαστική σημασία της λέξης- κύριος που με ακολουθούσε ή μάλλον με κατηύθυνε  κοιτώντας με από το μπαλκόνι…δεν τον είχα ξαναδεί και ούτε και αυτός βέβαια…αλλά αισθάνθηκα ότι τον γνώριζα από πάντα…και σε λίγο, μπαίνοντας στο διαμέρισμα του κυρίου Μενδράκου, δεν ήξερα αν αυτό που ευωδίαζε ερχόταν  από το μπουκετάκι που αγόρασα για να του προσφέρω, ή αν ήταν εκείνος που την ανέδυε... ο κ. Μενδράκος, σίγουρα είναι από τους ελάχιστους εναπομείναντες ευγενείς ανθρώπους. Με την ουσία της λέξης: ευγενής, από καλή γενιά. Ποιητής, μεταφραστής (κυρίως αγγλόφωνης λογοτεχνίας), αλλά και δοκιμιογράφος. Τα έργα του, εκτός από τις πάμπολλες μεταφράσεις,  είναι τα δοκίμια Μικρές δοκιμές, Περιπλανήσεις, Εξ ακανθών, και οι ποιητικές συλλογές Τετράστιχα της πικρής βροχής και Τετράστιχα της τρελής ανέμης.

    Μπαίνοντας στο χώρο που γράφει, νοιώθεις ότι εισάγεσαι, -ότι μυείσαι να πω;- σ’ έναν απόλυτα πνευματικό χώρο. ..με χρυσάνθεμα παντού…στ’ ανθοδοχείο, στον αέρα, στα μάτια μας. Καθόμαστε στον καναπέ του καθιστικού και ξεκινάμε:

 

Χ. Κ. - Καλησπέρα κύριε Μενδράκο!

         

 

Χ. Κ. - Μιλήστε μου για τη ζωή σας, παρακαλώ…(εδώ οι λέξεις αποκτούν πάλι το βαθύ, πραγματικό τους νόημα. Κάθε λέξη, όταν την προφέρει εκείνος, αλλά και εγώ μέσα στο χώρο του, νοιώθω ότι δεν τη λέω για να ην πω, αλλά για να τη βιώνω, να τη ζω..) Παρακαλώ λοιπόν…

        

 

Χ. Κ. - Το τρίτο παιδί…πολύ λογοτεχνικό μου ακούγεται αυτό.

 

 

Χ. Κ. - Φαντάζομαι ότι θα ήσασταν ένας ιδιαίτερα ενεργός  νέος όσον αφορά σε όλο αυτό που συνέβαινε γύρω σας.

 

Χ. Κ. - Μια κρουαζιέρα στα νησιά λοιπόν…για να κάνουμε και χιούμορ, που είναι και το μόνο που σώζει στα δύσκολα..

 

 

Χ. Κ. - Νομίζω, αυτά τα λόγια από το Εξ ακανθών είπαν όλα όσα θα θέλατε να πείτε.

 

 

Χ. Κ. - Και εδώ αρχίζουν όλα, νομίζω…

 

 

Χ. Κ. - Λογοτεχνία;

 

Χ. Κ. - Ποιος ήταν;

Τ. Μ. -  Ε, όταν χάθηκα μέσα στο πλήθος, ανέβηκα σ’ ένα λεωφορείο στην Κάνιγγος, το οποίο μου υπέδειξαν, και μου είπαν ότι από εδώ έφευγαν τα λεωφορεία για τα προάστια (μην ξεχνάς, στο Μαρούσι στη θεία έπρεπε να πάω εγώ). Εδώ λοιπόν δε σπρώχνονταν, δε χειρονομούσαν και δε φώναζαν. Αλλά ανήσυχοι, κάθε φορά που έφτανε ένα καινούργιο λεωφορείο, προχωρούσαν με μικρά βήματα. Μπήκα κι εγώ, όταν διαπίστωσα ότι όλοι έβγαζαν από την τσέπη τους κέρματα για τον εισπράκτορα. Τότε, μη έχοντας πάνω μου τίποτα, στράφηκα στον διπλανό μου κύριο και τον ρώτησα αν χρειάζεται εισιτήριο. Με κοίταζε έκπληκτος από την κορφή ως τα νύχια και με ζεστή φωνή με διαβεβαίωσε πως «φυσικά και ζητούν». Βλέποντας το χαμένο μου ύφος, με ρώτησε τα καθέκαστα…του ομολόγησα ότι δεν είχα να πληρώσω. Με καθησύχασε με πατρική τρυφερότητα, έβγαλε από το τσεπάκι του γιλέκου του ένα δεκάρικο και μου το έδωσε. Όταν του ζήτησα να μου πει τ’  όνομά του και πώς θα μπορούσε να του το επιστρέψει ο πατέρας μου, με διαβεβαίωσε ότι θα τακτοποιήσει το θέμα ο ίδιος και μπήκαμε στο λεωφορείο. Όση ώρα ταξιδεύαμε, , φρόντιζε με το χαμόγελό του να μου τονώνει το ηθικό κι εγώ περιεργαζόμουν διακριτικά τον ηλικιωμένο αυτόν άντρα, τον σχεδόν συνομήλικο με τον πατέρα μου, αλλά πολύ πιο περιποιημένο από εκείνον. Φορούσε γκρίζο κοστούμι, γιλέκο, ωραία γραβάτα, μαντήλι που μόλις πρόβαλε από τη μικρή του τσέπη και…μονόκλ στο αριστερό του μάτι, κάτι που έβλεπα για πρώτη φορά από κοντά.  Κάποια στιγμή σηκώθηκε, μου χάιδεψε το κεφάλι και κατέβηκε. Μετά έφτασα στης θείας μου, όπως σου είπα, και άρχισε η καινούργια ζωή στου Μακρυγιάννη, όπου μείναμε με τους γονείς μου. Πέρασαν δυο χρόνια από τότε. Έφηβος πια, είχα αρχίσει να διαβάζω λογοτεχνία και, μαζί με τους φιλολογούντες φίλους μου, τρέχαμε στις κηδείες των συγγραφέων, για να βλέπουμε από κοντά τα ινδάλματά μας. Έτσι, τον Γενάρη του ’43, μάθαμε ότι πέθανε ο Μαλακάσης και πήγαμε στο Α´ Νεκροταφείο για ν’ αποχαιρετήσουμε τον ποιητή του «Μπαταριά». Μετά την τελετή συνοδεύσαμε τον ποιητή στο οικογενειακό τάφο του πεθερού του Δεληγιώργη κι εκεί, όταν ξεσκέπασαν το φέρετρο, τον είδα. Ήταν αυτός, ο κύρος με το δεκάρικο, ο κύριος που με βοήθησε όταν χάθηκα…σχεδόν με απόγνωση, μόλις που πρόλαβα να κόψω ένα κλαδάκι από το διπλανό θάμνο και να του το πετάξω  μαζί με το λυγμό μου…

 

Χ. Κ. - …

 

Χ. Κ. – Και είναι όντως μία η Μουσική.. θυμάμαι που τις προάλλες μου έλεγε η μητέρα μου για μια συνάντηση με την Παξινού. Η μητέρα μου, νέα καθηγήτρια τότε, δεκαετία του 60, και συνέφαγαν σ’ ένα εστιατόριο της Λειβαδιάς. Ένας συνάδελφος της μητέρας μου, ρώτησε την ηθοποιό τη γνώμη της για το λεγόμενο χριστιανικό θέατρο. Και η Παξινού, γυρίζει και του λέει-με τη χαρακτηριστική στεντόρεια φωνή της- «Δεν υπάρχει χριστιανικό θέατρο· ένα είναι το θέατρο παιδί μου. Ένα.» Η τέχνη είναι μία τελικά…

 

Χ. Κ. - ……

 

 

Χ. Κ. - Και τώρα τι ετοιμάζετε;

 

Χ. Κ. - Φαντάζομαι ότι θα είναι κάτι πολύ ενδιαφέρον.

 

X.K. Κι αφού αναφερθήκαμε στην ιδιότητά σας ως μεταφραστή και στο έργο σας που θα κυκλοφορήσει σύντομα, μιλήστε μου λίγο πιο ειδικά για τη μεταφραστική σας δουλειά. Ποια είναι η άποψή σας για τη μετάφραση της ποίησης και για τον τρόπο που θα πρέπει να αποδίδεται στη γλώσσα υποδοχής;

X.K.  Υπήρξαν προσωπικές σας επιλογές τα βιβλία που μεταφράσατε;

X.K. Τί σας παρακίνησε να μεταφράσετε Πάουντ και ειδικότερα τα έργα του ΚΑΤΑΗ  και Lustra;

X.K.  Συμβουλευτήκατε άλλες μεταφράσεις και γενικά συμβουλεύεστε άλλες μεταφράσεις:

T.M. Συμβουλεύομαι άλλες μεταφράσεις αλλά πάντα εκ των υστέρων, αφού δηλαδή έχω διατυπώσει τη δική μου πρόταση. Έχω ανάγκη για μια επαλήθευση, έχω ανησυχία μήπως έχω κάνει κάποιες παρανοήσεις. Για τον λόγο αυτό πάντα τις συμβουλεύομαι.

X.K.  Ποια είναι η άποψή σας για το σημερινό επίπεδο της μετάφρασης στα ελληνικά;

X.K. Σε ποιο επίπεδο επηρέασαν τα ποιήματά σας οι μεταφράσεις σας¨

X.K. Πώς και δεν εκδώσατε ποιήματά σας νωρίτερα;

X.K. Ποια είναι η άποψή σας για την κριτική στην Ελλάδα: Πιστεύετε ότι η κριτική ευρίσκεται στο επίπεδο των προσδοκιών μας;  Σε τι ποσοστό η κριτική εξυπηρετεί σκοπιμότητες ή φιλίες .

X.K. Ήσασταν μέλος της επιτροπής κρατικών βραβείων. Ποια είναι άποψή σας για τον θεσμό αυτόν. Έχει λόγο ύπαρξης;  Επιτελεί τον στόχο του;

X.K. Είστε μέλος της ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ. Σήμερα - και μάλιστα μετά τις τελευταίες εκλογές -  έχει δημιουργηθεί πολύς θόρυβος εντός των κόλπων της. Ποια είναι η άποψή σας.

(μετά μιλάμε πιο προσωπικά. Για τη σύντροφό του επί δεκαετίες, που δυστυχώς την έχασε πριν τέσσερα χρόνια, για τις εγγονές του με τις οποίες  είναι φίλοι, κάτι που με χαροποιεί ιδιαίτερα, μια και δεν πιστεύω στη δικτατορία του αίματος, στις συγγένειες που μας κληροδοτούνται δίχως καμία αισθητική ή πνευματική διάκριση. Σημασία έχουν οι εκλεκτικές συγγένειες, που μόνον η φιλία, η τέχνη και οι παρακάτω δικοί του στίχοι από την Πικρή Βροχή  μπορούν να δημιουργήσουν:

                                                                              Είπες

                                                                          πώς η χαρά είναι βελούδινη

                                                                 τότε

                                                                πώς γέμισαν τα χέρια μας αγκάθια!

                                        

Μου χαρίζει τα βιβλία του με μια καταπληκτική αφιέρωση: «Στη Χρύσα, τη νέα μου φίλη» Σηκώνομαι χαρούμενη, είμαι σίγουρη ότι θα ξανάρθω. Μου σφίγγει το χέρι σε  μιαν ειλικρινή χειραψία -όλα εδώ γίνονται κατ’ ουσίαν, όπως είπα πριν.  Και με παίρνουν πάλι τα χρυσάνθεμα… 

 

Ένοιωσα να με παίρνουν  οι βιολέτες…μου ανοίγει την πόρτα και βγαίνω. Τώρα ο δρόμος, ο προηγούμενος κοινός δρόμος με τον κόσμο να πηγαινοέρχεται, ήταν ένας άλλος δρόμος, ένας δρόμος ευγενικός, απέραντα ευγενικός, όπως έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις, μια Οδός Ονείρων…ένα ευγενές τοπίο, ούτε μήνα από τότε που οι φωτιές…

 

                                                                                    -Τι έγιναν τα κυπαρίσσια;

                                                                                    -Τά ´κοψαν

                                                                                   γιατί το τοπίο

                                                                                  βρήκε άλλους τρόπους να πενθεί.

 

Σεμνά, όπως ταιριάζει στον κύριο Μενδράκο, βάλθηκα να βάζω μια ουρίτσα στο όμικρον της λέξης «κόψαν» στο προηγούμενο τετράστιχο,  και, βράδυ πια,  πήρα  τον δρόμο της επιστροφής…