φίλη συνήντησε μιάν άλλη φίλη. Τα δεσμά που συγκρατούσαν 
τα  τζιτζίκια των ομφαλών τους λύθηκαν σαν φρεσκοχυμένοι χάλυβες
κ’ οι  δυό φίλες έγιναν μια πόρπη. 
                                                                                                   Υψικάμινος (1935)                                                            

Η Υψικάμινος, πρώτη ποιητική συλλογή του Ανδρέα Εμπειρίκου (1901-1975) απορρίπτεται άμεσα με ειρωνεία, χλευασμό κι αδιαφορία από τη συντηρητική πλειονότητα της τότε ελληνικής λογοτεχνικής κοινότητας. Οι ίδιοι λογοτεχνικοί κύκλοι αμφισβητούν και τα ιδεώδη του γαλλικού υπερρεαλιστικού κινήματος. Για μεγάλο διάστημα το έργο του οραματιστή Εμπειρίκου αγνοείται. Αλλά, ο ίδιος ο ποιητής και πρώτος ψυχαναλυτής στον τόπο μας, δεν παραιτείται. Κρίνει τη στάση αυτή ως άγνοια της σημασίας του νέου κινήματος και  αναλαμβάνει να εισηγηθεί ο ίδιος τον Υπερρεαλισμό στην Ελλάδα. Έχει σπουδάσει φιλοσοφία και φιλολογία σε Αθήνα και Λονδίνο, έζησε πέντε χρόνια στο Παρίσι (1926-31) όπου συνδέθηκε με τους Υπερρεαλιστές, ενώ ασχολήθηκε συστηματικά με την ψυχανάλυση δίπλα στον Ρενέ Λαφόργκ, ιδρυτή της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας. Τελικά, η ποιητική συλλογή του, Υψικάμινος, καθιερώνεται ως το πρώτο γνήσιο υπερρεαλιστικό κείμενο στη Ελλάδα.

 «Είναι αυτό ποίηση;» Θα ρωτούσε ακόμα και σήμερα αν διάβαζε τους παραπάνω στίχους ένας αναγνώστης που δεν συνηθίζει να διαβάζει ποίηση. Αν όμως ο ίδιος διάβαζε Κωστή Παλαμά…   

Τα χέρια σου στην ώρα του θαλασσοδαρμού  
γίνονται δυο δελφίνια χρυσά του λυτρωμού   
                                       
ΣΤΕΡΝΟΣ ΛΟΓΟΣ- Σε μια γυναίκα, 1902      . 

Μάλλον, θα απαντούσε. «Αυτό ναι, είναι ποίηση!» Ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943) προηγείται του Εμπειρίκου. Εμφανίζεται με τη ποιητική γενιά του 1880, κύριος εκπρόσωπος της Νέας Αθηναϊκής Σχολής. Η ποιητική γενιά του ονομάζεται και Παρνασσική, επηρεασμένη από τον γαλλικό Παρνασσισμό. Ο προσανατολισμός των δύο τάσεων είναι κοινός.  Ξεπερνά δημιουργικά τον υπερ-συναισθηματισμό του ρομαντισμού, προβάλλοντας μια νέα ποιητική γραφή σε χαμηλούς τόνους και γλώσσα δημοτική.

Οι στίχοι που προαναφέρθηκαν είναι δείγμα ελάχιστο της πολλαπλότητας και ποικιλομορφίας της ελληνικής ποίησης ανά τους αιώνες. Από τους αρχαιότατους χρόνους, πριν την ανακάλυψη της γραφής, η ποίηση εκφράζεται με ύμνους στους θεούς, εξάρσεις χαράς, θρήνους, μουσική, χορό… Εξελίσσεται ως λυρική και βουκολική, δράμα και έπος…  Συνεχίζεται επικά στα Βυζαντινά χρόνια και στην Ελληνική Επανάσταση, περνά  στην πολυμορφία του εικοστού αιώνα, φτάνει ως τις μέρες μας. Όμως, ενιαίος ορισμός της δεν προκύπτει από αυτή τη μεγάλη διαδρομή. Ούτε στον τόπο της ούτε και σε άλλους τόπους. Μπορεί να τής αποδίδονται ειδικοί προσδιορισμοί από τους ειδικούς, όπως επική, λυρική, διδακτική, δραματική και άλλοι… Όμως, αυτή καθαυτή η Ποίηση δεν έχει όρια. 

Με αυτή την ιδιότητα εμφανίζεται ποιητικά και στον σύγχρονο εικοστό-πρώτο αιώνα με νέα χαρακτηριστικά. Και βέβαια, η Ποίηση δεν αρνείται να συναντήσει την Τεχνολογία, δεν διστάζει. Την αναγνωρίζει  ως νέα πραγματικότητα και συμβαδίζει μαζί της. Οπότε, προκύπτουν και οι  νέες ποιητικές μορφές της.

καθαρίζοντας την cache

πες μου ξανά πώς
να καθαρίσω την cache μου,
ν’ αλλάξω τη γραμματοσειρά μου
να βάλω πιο πολύ μνήμη για νέες μνήμες,
να σταματήσω την αυτόματη διόρθωση που το είμαι γίνεται είναι
έτσι για να μπορώ ευτυχισμένη να γράφω
 « Hello poetry-technology talk»

«Είναι αυτό ποίηση;» Το ερώτημα επανέρχεται. Το δείγμα είναι πολύ μικρό, ελάχιστο και τυχαίο, αποσπασμένο από τον απέραντο χώρο του Διαδικτύου. Το οξύμωρο γεγονός  είναι ότι η ποίηση κυκλοφορεί πλέον και  διαδικτυακά. Αναγνωρισμένοι σύγχρονοι Έλληνες και ξένοι ποιητές προβάλλουν τη δουλειά τους σε ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά και ιστότοπους. Παράλληλα, διαδικτυακές ποιητικές ανθολογίες, αφιερώματα, κριτικές και αναλύσεις βοηθούν τους χρήστες να εμβαθύνουν στην ποιητική τέχνη. Βέβαια, και μάλιστα πολύ συχνά,  συναντά κανείς στο Διαδίκτυο αμέτρητες άτυχες και άτεχνες ποιητικές απόπειρες, αποτέλεσμα του μεγέθους και ελευθερίας  του χώρου. Δημοκρατία! Ας επιλέξουν οι διαδικτυακοί ποιητές και αναγνώστες την ποίηση που τους αγγίζει και τους εμπνέει.  «Πολύ  υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα», λέει ο Καβάφης (Το Πρώτο Σκαλί, Τα Ποιήματα). Και ο Εμπειρίκος με τον χαρακτηριστικό λόγο του συμπληρώνει, « η ποίησις είναι ανάπτυξις στίλβοντος ποδηλάτου ».

Μάρω Παπαδημητρίου
© Poeticanet