Ο Νίκος Κατσαλίδας γεννήθηκε στην Άνω Λεσινίτσα, της περιοχής Θεολόγου των Αγίων Σαράντα. Υπηρέτησε ως καθηγητής φιλόλογος στην ιδιαίτερή του πατρίδα. Κατά το 2001-2002 χρημάτισε υπουργός Επικρατείας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Αλβανία. Κατά το 2004-2008 διετέλεσε Μορφωτικός Σύμβουλος στην Αλβανική Πρεσβεία στην Αθήνα. Το 2002 τού απονεμήθηκε η «Ασημένια πένα» από το Υπουργείο Πολιτισμού της Αλβανίας για τη μετάφραση του Ελύτη. Το 2018 του απονεμήθηκε από την Εταιρεία Μεταφραστών Βραβείο Ευποιίας για την μετάφραση του Ελύτη και Ουράνη. Το 2012 παρασημοφορήθηκε από τον Πρόεδρο της Αλβανικής Δημοκρατίας με το ανώτατο μετάλλιο τάξης γραμμάτων «Μεγάλος καλλιτέχνης». Ζει στην Αθήνα και είναι τακτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.
Η περίπτωση της ποίησης του Νίκου Κατσαλίδα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον προ πάντων όταν συναναγνώσκεται στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο συγκείμενο. Ο ποιητής έχει ένα κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα με άλλους Έλληνες ποιητές της Ηπείρου: στενή συναισθηματική σχέση με τη γενέθλια γη, όπου το καταγωγικό χωριό, το πατρικό σπίτι, η αθωότητα της παιδικής ηλικίας που ταυτίζονται με την αγροτική ζωή σε αντίθεση με το αλλοτριωτικό άστυ, γεμίζουν με νοσταλγικές εικόνες τη δημιουργική αποτύπωσή τους. Το διαπιστώνουμε τόσο σε παλαιότερους ποιητές, όπως τον Κώστα Κρυστάλλη όσο και σε νεότερους, των μεταπολεμικών γενιών όπως π.χ. τον Τάσο Πορφύρη, αλλά και σε πλησιέστερες σε εμάς γενιές, όπως τη γενιά του ‘70, π.χ. τον Μιχάλη Γκανά, τον Πάνο Κυπαρίσση, τον Χρήστο Μπράβο, τον Απόστολο Ζώτο. Το ίδιο ισχύει και για αρκετούς πεζογράφους, που το έργο τους είναι γεμάτο από εικόνες του ηπειρώτικου τοπίου, χαρακτηριστικό γνώρισμα διαφορετικών γενιών, όπως ο Χρήστος Χρηστοβασίλης αλλά και νεωτέρων, όπως ο Δημήτρης Χατζής, ο Χριστόφορος Μηλιώνης, ο Νίκος Χουλιαράς, ο Βασίλης Γκουρογιάννης, ο Σωτήρης Δημητρίου. Βέβαια, η επιθυμία του νόστου φορτίζεται στον καθένα τους διαφορετικά, σε κάποιες περιπτώσεις ταυτίζεται με την ιστορία του τόπου και τις πολιτικές του περιπέτειες, σε κάποιες απομακρύνεται από το συγχρονικό και εκτείνεται στο διαχρονικό σε μια προσπάθεια να αγκαλιάσει και το απώτερο παρελθόν∙ με τον τρόπο που προσπάθησαν να κάνουν παλαιότερα κάτω από την επίδραση του ρομαντισμού αρκετοί ποιητές, δίνοντας μια εθνική ή και πατριωτική διάσταση ή γενικότερα τονίζοντας τη διάσταση της ελληνικότητας.
Οπωσδήποτε η περιφερειακή (με την έννοια της απόστασης από το εθνικό κέντρο και όχι της αξίας) ελληνική λογοτεχνία, έχοντας τις δικές της ιδιαίτερες ιστορικές περιπέτειες, ακολούθησε διαφορετική πορεία, από την κυρίως ελλαδική, πράγμα που διαπιστώνουμε πως συμβαίνει και στην περίπτωση της κυπριακής λογοτεχνίας. Η ποίηση των βορειοηπειρωτών συγγραφέων, έτσι όπως ήταν προσανατολισμένη ιδεωδώς προς το εθνικό κέντρο, μάλλον δεν γνώρισε από μέσα τα διλήμματα του «ελληνοκεντρισμού» και του εξευρωπαϊσμού, τη διαπάλη της ελληνικότητας και του μοντερνισμού του μεσοπολέμου, με τον τρόπο που αυτά βιώθηκαν στον ελλαδικό χώρο από τους λογοτέχνες της περιόδου 1900-1940. Έτσι, ο εμβολιασμός ενός παλαιότερου γλωσσικού και στιχουργικού τρόπου στο σώμα της νεότερης ποίησης ενδέχεται να απηχεί μιαν άλλη εκδοχή του ρομαντικού ιδεώδους για τη συγκρότηση της έννοιας της «εθνικής ποίησης». Το πιθανότερο βέβαια, ο εμβολιασμός αυτός του παραδοσιακού στο νεωτερικό να γίνεται «αυθόρμητα», χωρίς δηλαδή οι συγγραφείς που έρχονται από την περιφέρεια στο κέντρο να ενεργούν «εσκεμμένα», ακολουθώντας κάποιες συνειδητές προεπιλογές φορτισμένες με ιδεολογικές ή πολιτικές απηχήσεις.
Η ποίηση του Νίκου Κατσαλίδα,[1] συμφύροντας το λυρικό εγώ και το επικό εμείς, αναδεικνύει την αίσθηση του ελληνικού, όπως διηθείται μέσα από τα αλλεπάλληλα στρώματα της δημώδους παράδοσης. Οι στίχοι του μπορεί να μην κανοναρχούνται από την αιγαιοπελαγίτικη μυθολογία ή εκείνη τη διαθλασμένη γραμμή όπου ουρανός, νησιά, θάλασσα, γίνονται ένα στον ορίζοντα της φαντασίας, με τον τρόπο που κάτι τέτοιο γίνεται στην ποίηση του Ελύτη∙ ωστόσο οι ποιητικές του εικόνες δεν παύουν να κυριαρχούνται από το φαντασιωτικό/ονειρικό στοιχείο της μακραίωνης πορείας της λαϊκής δημιουργίας, όπως αυτή φιλτράρεται μέσα από το διαχρονικό τρίπτυχο: φύση-πατρίδα-πίστη. Ο κύριος τρόπος έκφρασης αυτού του συνθετικού πλέγματος δεν μπορεί παρά να είναι ένας ευφορικός λυρισμός και μια φυσιολατρική εποποιία της πατρίδας, διάσπαρτης από στοιχεία ενός σύγχρονου τρόπου ζωής, ο οποίος, παρολαυτά, δεν παύει να έχει ως ορίζοντά του ένα νοσταλγικό βίωμα. Κι αυτό το βίωμα, επειδή βασανίζεται από μιαν εγγενή αντίφαση: να εγκοσμιωθεί σε ένα συγχρονικό πλαίσιο, ενώ εκείνο που επιδιώκει είναι να επιστρέψει σε μια κατάσταση κοινοτικής ουτοπίας αποτελεί και το συγκινησιακά δυνατό και διαφοροποιητικό σημείο της ποίησης αυτής.
[1] Περισσότερα επί του θέματος στην Εισαγωγή του πρόσφατου ποιητικού βιβλίου του Νίκου Κατσαλίδα Το Ξύπνημα των κοιμωμένων οφθαλμών από τις εκδόσεις Νίκα (2021).
© Poeticanet
Ημ/νία δημοσίευσης: 1 Απριλίου 2021
- FORUM
- RACHEL BLAU DU PLESSIS
- BLOOM, HAROLD
- RAMALHO, MARIA IRENE
- STEVENS, WALLACE
- ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ ΚΑΤΕΡΙΝΑ
- ΑΓΚΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΧΡΥΣΟΥΛΑ
- ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ, ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ
- ΑΘΗΝΑΚΗΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ
- ΑΛΑΒΕΡΑ ΡΟΥΛΑ
- ΑΛΕΞΙΑΔΟΥ, ΘΕΟΔΟΥΛΗ
- ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ, ΜΑΙΡΗ
- ΑΜΑΝΑΤΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
- ΑΜΠΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, ΦΡΑΓΚΙΣΚΗ
- ΑΝΔΡΟΝΙΔΗΣ, ΣΙΜΟΣ
- ΑΝΤΙΟΧΟΥ, ΓΙΑΝΝΗΣ
- ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΡΗΤΟΡΕΙΑ
- ΑΡΑΓΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ
- ΑΡΤΙΝΟΣ, ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
- ΑΣΤΕΡΙΟΥ, ΧΡΗΣΤΟΣ
- ΑΦΕΝΤΟΥΛΙΔΟΥ, ΑΝΝΑ
- ΒΑΡΘΑΛΙΤΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΒΕΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΒΕΝΤΟΥΡΑΣ, ΙΩΣΗΦ
- ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ ΧΑΡΗΣ
- ΒΟΥΛΓΑΡΗ, ΣΟΦΙΑ
- ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ
- ΓΑΛΑΤΗΣ, ΤΑΣΟΣ
- ΓΕΩΡΓΟΥΣΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΓΙΑΝΝΙΣΗ, ΦΟΙΒΗ
- ΓΚΕΚΑ, ΕΣΜΕΡΑΛΔΑ
- ΓΚΟΛΙΤΣΗΣ, ΠΕΤΡΟΣ
- ΓΟΥΔΕΛΗΣ, ΤΑΣΟΣ
- ΓΡΙΒΑ, ΑΝΝΑ
- ΔΑΒΗΣ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
- ΔΑΝΑΣΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
- ΔΑΝΙΗΛ, ΑΝΘΟΥΛΑ
- ΔΕΛΗΒΟΡΙΑ ΓΙΑΝΝΑ
- ΔΕΝΔΡΙΝΟΣ, ΜΑΡΚΟΣ
- ΔΗΜΗΡΟΥΛΗΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ
- ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΙΑ, ΤΙΤΙΚΑ
- ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΙΑ, ΤΙΤΙΚΑ
- ΔΗΜΟΥ, ΕΥΣΤΑΘΙΑ
- ΔΗΜΟΥΛΗ, ΑΓΓΕΛΙΚΗ
- ΔΟΥΑΤΖΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΔΟΥΚΑΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ
- ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ, ΦΙΛΙΠΠΟΣ
- ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
- ΕΥΑΝΤΙΝΟΣ, ΝΙΚΟΛΑΣ
- ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ
- ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ
- ΖΕΡΒΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
- ΖΗΡΑΣ, ΑΛΕΞΗΣ
- Η ΠΟΙΗΣΗ ΚΡΙΝΕΙ
- ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ
- ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ, ΘΑΛΕΙΑ
- ΘΗΒΑΙΟΣ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
- ΘΗΛΥΚΟΥ, ΣΑΡΑ
- ΙΑΤΡΟΥ, ΜΑΡΙΑ
- ΙΒΑΝΟΒΙΤΣ, ΒΙΚΤΩΡ
- ΚΑΪΜΑΚΗ, ΦΩΤΕΙΝΗ
- ΚΑΝΔΗΛΑΠΤΗ, ΓΕΩΡΓΙΑ
- ΚΑΝΙΣΤΡΑ, ΠΟΛΥ
- ΚΑΠΟΝ, ΛΙΛΙΑΝ
- ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΤΑΣΟΥΛΑ
- ΚΟΚΟΡΗ, ΜΑΡΙΑ
- ΚΟΛΑΪΤΗ, ΠΑΤΡΙΤΣΙΑ
- ΚΟΡΝΕΤΗ ΕΛΣΑ
- ΚΟΥΛΟΥΡΗ, ΜΑΡΙΑ
- ΚΟΥΜΟΥΤΣΗ, ΠΕΡΣΑ
- ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ
- ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ
- ΚΩΣΤΙΟΥ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ
- ΚΩΤΟΥΛΑ, ΔΗΜΗΤΡΑ
- ΛΑΝΤΖΟΥ, ΑΓΓΕΛΙΚΗ
- ΛΕΚΑΚΗ, ΜΑΡΙΑ
- ΛΙΛΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΛΥΜΠΕΡΗ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ
- ΜΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΥΗ
- ΜΑΝΟΥΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ
- ΜΑΡΔΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ
- ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
- ΜΕΛΑΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ
- ΜΕΡΑΚΛΗΣ Μ.Γ
- ΜΗΤΡΑΣ ΜIΧΑΗΛ
- ΜΙΧΑΗΛ ΣΑΒΒΑΣ
- ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΧΑΡΙΛΑΟΣ
- ΜΠΕΛΕΖΙΝΗΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ
- ΜΠΕΝΑΤΣΗΣ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
- ΜΠΛΑΝΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΜΠΟΥΡΑΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
- ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ, ΑΣΗΜΙΝΑ
- Ο ΦΟΒΟΣ
- ΠΑΜΠΟΥΔΗ, ΠΑΥΛΙΝΑ
- ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, ΕΥΤΥΧΙΑ
- ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΚΩΣΤΑΣ
- ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΜΑΡΩ
- ΠΑΣΧΑΛΗΣ, ΣΤΡΑΤΗΣ
- ΠΕΡΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ
- ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΣΠΑ
- ΠΟΙΗΣΗ ~ ΠΑΙΓΝΙΟ
- ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
- ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
- ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ
- ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
- ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ
- ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ
- ΠΟΛΕΝΑΚΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ
- ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ, ΑΝΝΑ
- ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ, ΘΕΟΔΟΣΗΣ
- ΡΑΠΤΗ, ΒΑΣΙΛΙΚΗ
- ΡΑΠΤΗΣ ΧΑΡΗΣ
- ΡΟΥΒΑΛΗΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ
- ΡΟΥΒΑΛΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΑΚΗΣ, ΧΡΙΣΤΟΣ
- ΣΑΚΕΛΛΙΟΥ, ΛΙΑΝΑ
- ΣΑΡΑΚΗΣ, ΣΩΤΗΡΗΣ
- ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΣ
- ΣΙΩΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ
- ΣΚΑΡΤΣΗ, ΞΕΝΗ
- ΣΤΕΦΑΝΟΥ. ΛΥΝΤΙΑ
- ΣΧΟΙΝΑ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ
- ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ
- ΤΟ ΑΡΡΗΤΟ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ
- ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ, ΚΩΣΤΗΣ
- ΤΣΕΛΙΚΗΣ, ΠΕΡΙΚΛΗΣ
- ΤΣΟΥΠΡΟΥ, ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ
- ΦΡΑΓΚΙΑΔΙΑΚΗ, ΜΑΡΙΑ-ΕΛΕΝΗ
- ΦΩΤΕΙΝΙΑΣ, ΛΕΑΝΔΡΟΣ
- ΧΑΛΒΑΔΑΚΗ, ΒΑΣΩ
- ΧΑΝΤΖΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΒΑΓΓΕΛΗΣ
- ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ
- «Θε μου τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε!»
- Για τα δεμένα χέρια σου σε λέω γυναίκα
- ΔΕΝΔΡΙΝΟΣ, ΜΑΡΚΟΣ
- ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ
- Η ΣΤΗΛΗ ΤΗΣ ΒΑΓΙΑΣ ΚΑΛΦΑ
- ΚΑΛΦΑ, ΒΑΓΙΑ
- ΚΑΛΦΑ. ΒΑΓΙΑ
- ΚΑΛΦΑ. ΒΑΓΙΑ
- ΚΟΚΟΡΗΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ
- ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΕΛΗ, ΧΛΟΗ
- ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΘΥΜΙΑ
- ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
- ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
- ΠΟΙΗΣΗ, ΜΥΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ
- ΠΟΙΗΣΗ, ΜΥΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ
- ΠΟΛΥΜΟΥ, ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
- ΤΟΥΜΑΝΙΔΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ
- ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ
- ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ
- ΨΑΧΝΩ ΓΙΑ ΠΑΡΑΚΑΜΠΤΗΡΙΟ