ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

 

Χώμα, αέρας και νερό το σώμα σου⸱ πατρίδα του το μπλε, αυτό που κρύβει και,
ταυτόχρονα, αποκαλύπτει το αδύνατο. Το μη εφικτό. Φτέρνες δεν έχει η τελειότητα,
λέει ο ποιητής, αλλά, αυτή μάς δίνει τα φτερά στην επικράτεια του μπλε.
Τι ‘ναι το μπλε;  
Χρώμα, βεβαιότητα ζωής και άρνηση θανάτου.
Άξιον εστί το μπλε, με όλες τις σημασίες του.

 

==========

1
 Ανοίγεις τα μάτια το πρωί, ανοίγεις τα παράθυρα, ένα γλυκό αεράκι έρχεται.
Aπό νύχτες που πέρασαν, για να γίνουνε μέλλον.  Χάραξε πάλι ο κόσμος.
Ξημέρωσε καλοκαίρι και, μπροστά σου η θάλασσα -το Αιγαίο- η νέα άγνωστη χώρα σου.
"Ο κύκλος δεν έχει αρχή".
Μεγάλες λαχτάρες. Πολλές προσδοκίες. Μέσα σε ένα μπλε φωτεινό κι ανερμήνευτο. 
 
Να σωπάσεις, ή να φωνάξεις: Τι Μπλε ανέτειλε πάλι Θεέ μου!

Οι φάροι έσβησαν, τα καράβια σφυρίζουν σε μιαν αχλή μυθική. Να το λιμάνι!
Να και η πρώτη του ήλιου αχτίδα. Το πρώτο φτερούγισμα στα κλαδιά.
Εκείνο που δεν έγινε τότε, λες, θα γίνει τώρα! Με το πρώτο κελάηδισμα.
Κι έπειτα σιωπή. Μια σκούρα γραμμή, που χωρίζει και ταυτόχρονα ενώνει⸱
τον χρόνο, τον χώρο, τα πράγματα. Ο κύκλος δεν έχει τέλος.

Mπλε του κοβαλτίου, μπλε με τις άπειρες σημασίες. 
Με αυτό μίλησαν κάποτε, σαν θεοί: ο Ρενουάρ, ο Μονέ και
ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Αλλά, ποιο το βάθος και ποια η αρχή;
Με τα μάτια πάντα ψηλά, στο βαθύτερο κάτι.
Υπάρχεις δεν υπάρχεις, αποκρίσου:
«Θεέ μου τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε».
 

2
Όταν ήμουν παιδί, ο κόσμος ολόκληρος ήταν γιορτή, παιχνίδι με δάκρυα. Και τις νύχτες, κανείς δεν μου έλεγε παραμύθια. Όταν μεγάλωσα, κι ήμουν δύο φορές παιδί, έμαθα πως ο κόσμος, είναι φτιαγμένος από «αλήθειες και ψέματα». Από αβέβαιες βεβαιότητες και αστήρικτες θεωρίες. Όλα συμβαίνουν μπρος στα μάτια μας, αλλά, αδυνατούμε να τα δούμε, λέει, ή κάποτε νομίζουμε πως τα βλέπουμε. Ορατές, αόρατες καταστάσεις. Ένα πολύσημο και πολύβουο «Είναι» που κρύβεται στο ασήμαντο, στο μηδέν. Σε κάποιο Πιστεύω.
Όσο κρατάει η γιορτή –αυτό το υπέροχο ψέμα– υπάρχουμε. Πώς αλλιώς;
 
«Την αλήθεια τη «φτιάχνει» κανείς ακριβώς όπως φτιάχνει και το ψέμα.», φωνάζει ο ποιητής, ψηλά στο μπαλκόνι του κόσμου, κάτω από έναν έκπληκτο ουρανό.

Εφήμεροι και αθάνατοι, μέσα σε ολόκληρο τον χωρόχρονο. Στις τέσσερις διαστάσεις του ονείρου. Με το μπλε της αρμονίας, με τη γαλάζια γαλήνη θα ζήσουμε. Μαζί με τους νεκρούς μας. Μνήμη, και μνήμα, και ανάμνηση.

Με τι ουσίες έπλασες Θεέ μου, εμάς και τον κόσμος μας;
 

3
Σε μια διαρκή κατάσταση ονείρου πορευόμαστε, λέει, σ’ ένα τετραδιάστατο τίποτα λουσμένο στο μπλε. Βυθισμένο στο κόκκινο. Υψωμένο στο κίτρινο της απόγνωσης. Αλλά, αν η αλήθεια ήταν χρώμα, ποιο άραγε θα ήταν το χρώμα της;
Και θα ήταν ένα, ή όλα τα χρώματα που έχει η απόγνωση;
Πάνω σε όλα αυτά, με ανοιχτά χαρτιά μιλάει, ο Οδυσσέας Ελύτης. Μιλάει με τρόπο που ξεπερνάει το διάφανο και το νεφελώδες της ζωής. Και γίνεται⸱ ο Αντιφωνητής του παρόντος. Και γίνεται⸱ η Μαρία Νεφέλη του μέλλοντος.

Λόγος και στοχασμός, στις αποχρώσεις του Μπλε. Στο απύθμενο βάθος του.
«Θεέ μου τι μπλε ξοδεύεις» για να υπάρχουμε, χωρίς να σε βλέπουμε.

(Γι’ αυτό, και για πάντα: Ψηλά διαρκώς, ψηλά η ψυχή και τα μάτια σας, είπε.)
 

4
Το αίμα, η πληγή, το τραγούδι: αυτή είναι η ακολουθία. Αλλιώς δε γίνεται. Το ποίημα «έχει ανάγκη απ’ τις λαβωματιές», από την πρόσκαιρη αναίρεση του θανάτου. Και τα μάτια; Χρειάζεται τάχα η όραση για να δούμε, να βρούμε τον δρόμο μας; Τεντωμένα τα χέρια, τεντωμένες όλες οι αντένες της νόησης.

Και ο Θεός, τι είναι; Αλήθεια ή ψέμα; Ερώτηση ή απάντηση; Απουσία αφής ή προσδοκία επαφής με το χάος; Κάποιοι προσπάθησαν να απαντήσουν, και είπαν: Ο Θεός είναι Φως. Κάποιοι, μέσα στην αδυναμία τους να απαντήσουν, είπαν:
Ο Θεός είναι το μπλε σκοτάδι. Είναι οι φόβοι μας, αυτοί δηλαδή που γέννησαν το Θεό.
Αυτοί που γεννούν τα ποιήματα.
Ναι, την αλήθεια την «φτιάχνει» κανείς όπως ακριβώς «φτιάχνει και το ψέμα».       Και:  «Αν δεν στηρίξεις το ένα σου πόδι έξω απ' τη Γη ποτέ σου δεν θα μπορέσεις να σταθείς επάνω της.»
Αυτά είπε ο ποιητής κι έγινε μονομιάς άγγελος.
Ενώ γύρω του άναβαν ένα ένα τ’ αστέρια.

Πολύ αργότερα θα έρθει το ποίημα,
                                        σαν μια έκρηξη μπλε, απ’ τα βάθη του σύμπαντος.

5
«Δεν έχει φτέρνες η τελειότητα», και «Καλημέρα Θλίψη», είπε ο ποιητής, κι ένα ρίγος πρωτόγνωρο μ’ έκανε να φωνάξω: Καλημέρα κόσμε της ποίησης… τελειότητα δεν υπάρχει! Είμαστε ατελείς μες στο μπλε, και γι’ αυτό τραγουδάμε. Θνητοί, αλλά, αθάνατοι στον εφήμερο βίο μας. Είναι ανάγκη να πάμε μπροστά, να γεμίσουμε όλα τα κενά⸱ καταργώντας τα, ναι.
 Όρθιοι μπροστά στον ήλιο. Με τα μάτια στη νύχτα. Με τη νόηση στους βυθούς και στις ρίζες των δέντρων. Στα τριχοφόρα αγγεία, που αθόρυβα βυθίζονται διαρκώς σε μιαν άλλη διάρκεια. Να προσεγγίσουμε νοερά τις μυστικές διεργασίες του σύμπαντος και την αδιάκοπη ροή του νερού κάτω απ’ το χώμα.

Η γη είναι το σώμα σου⸱ πατρίδα του το μπλε. Αυτό που κρύβει και, ταυτόχρονα, αποκαλύπτει τα μελλούμενα. Κύκλος μέσα στον κύκλο. Παρόν με ίχνη του παρελθόντος.
               Φτέρνες δεν έχει η τελειότητα, ναι, αλλά αυτή μάς δίνει φτερά για να διασχίζουμε την επικράτεια του μπλε, σε όλες τις διαβαθμίσεις του:
Γαλάζιο, ανοιχτό μπλε, ουλτραμαρίν. Μπλε βιολέ και μπλε του ουρανού.
Του ζαφειριού, του σχιστόλιθου μπλε. Μαύρο της νύχτας μπλε.
Όλα αποχρώσεις της αλήθειας, στην παλέτα του  Μεγάλου  Ζωγράφου. 
Θεέ μου, τι χρώμα διάλεξες για γίνεις η αρχή και το τέλος μας;

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Ούτε η επιστήμη, ούτε η πολιτική. Ούτε η τεχνολογία των θαυμάτων.
Μονάχα η φύση. Αυτή φανερώνει, αυτή απαντά!
Πότε με αστραπόβροντα. Πότε με σιωπές. Πότε με χρώματα.

«Θεέ μου τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε».

Παλλόμενοι κόσμοι γύρω μας. Αλλά, απέραντη μοναξιά μες στο σύμπαν.
Ολομόναχη, τυχερή, εύθραυστη Γη⸱ της Επαγγελίας αγρέ. Ιδού το χωμάτινο θαύμα!
Ο Γαλάζιος Πλανήτης μας. Το κοσμικό διαστημόπλοιο. Δεν έχει τέλος αυτό το ταξίδι.

(Στις πέντε αισθήσεις μας παίζεται διαρκώς –και χάνεται–  η αλήθεια.)  

Τι μπλε ξοδεύεις, Θεέ μου, για να μη γίνεται μαύρη η Νύχτα,
για να βρίσκουμε πάντα το δρόμο μας στο κενό.
Με το ένα πόδι πάνω στη Γη,
με το άλλο στ’ αστέρια.
======

-------------------------

Σημείωση:
Όλες οι παραθέσεις, και στα πέντε κείμενα, είναι στίχοι από την
ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ του Οδυσσέα Ελύτη.

Χρήστος Τουμανίδης