Για να ορίσει κάποιος τι είναι ποίηση πρέπει να αποδεχθεί τη σημασία του ορισμού και να θυμηθεί ότι με τον ορισμό ορίζεται κάτι με αντικειμενικούς όρους χρησιμοποιώντας το ευρύτερο γένος σε μια ιεραρχία γενών και μια ειδοποιό διαφορά με την οποία το οριζόμενο διαφοροποιείται από το ορίζον ευρύτερο γένος. Η χρησιμοποιούμενη ιεραρχία γενών εξαρτάται από τη φιλοσοφική θέση του αναζητητή, καθώς η απολύτως αντικειμενική ιεράρχηση όρων με σκοπό την παραγωγή όλων των εννοιών από κάποιους πρωταρχικούς όρους δεν επέδωσε εισέτι αποτελέσματα, ιδίως μετά την δια βίου προσπάθεια του Leibniz. Θα επιχειρήσω όμως μια ιεράρχηση που να καταλήγει στην ποίηση. Θέτω στην κορυφή των εννοιών τη δημιουργία, την οποία υποδιαιρώ σε φυσική και ανθρώπινη, εν συνεχεία την ανθρώπινη δημιουργία σε νοητική και υλική. Στο σημείο αυτό ακολουθώ την υποδιαίρεση της ανθρώπινης γνώσης σύμφωνα με την Encyclopedie του Διαφωτισμού σε ιστορία, φιλοσοφία και ποίηση, μια υποδιαίρεση επαναστατική για την εποχή της καθώς ήρθε σε σύγκρουση με την εκκλησιαστική χριστιανική θεώρηση. Ποίηση είναι λοιπόν η νοητική ανθρώπινη δημιουργία που προκύπτει κυρίως από τη φαντασία, όπως η φιλοσοφία προκύπτει κάνοντας χρήση κυρίως του ορθού λόγου και η ιστορία κυρίως της μνήμης. Αυτό λοιπόν που θεωρώ ποίηση είναι μια δημιουργία στην οποία ο κύρια κινητήρια δύναμη είναι η φαντασία.

Και ο όρος δημιουργία και ο όρος φαντασία είναι κατά τη γνώμη μου καθοριστικοί. Όπως η φυσική δημιουργία μιμείται κάποια βασικά σχέδια-πρότυπα οδηγώντας εντούτοις σε ανόμοια και ανεπανάληπτα αποτελέσματα έτσι και η νοητική δημιουργία με κύριο όργανο τη φαντασία, δηλαδή η ποίηση, οδηγεί σε νοητικά πλάσματα των οποίων η αξία διαβαθμίζεται ανάλογα με το βάθος της φαντασίας του δημιουργού τους. Τι είναι άραγε η φαντασία και τι μπορεί να σημαίνει το μεγαλύτερο ή μικρότερο βάθος; Όπως τα μαθηματικά, σύμφωνα με τους μεγάλους του  κλάδου από τον Πλάτωνα μέχρι τον Frege και τον Godel, είναι ανακαλύψεις οντοτήτων (ουσιών) που υπάρχουν καθεαυτές, έτσι και η ποίηση μπορεί στον δικό της χώρο να συλλάβει και να διατυπώσει όψεις του είναι που, ενώ έχουν αφήσει το ίχνος τους στον αισθητό κόσμο, στη ρίζα τους κινούνται στο άυλο και το πνευματικό. Ο ποιητής είναι ένας μυστικιστής εμπειριστής, όπου από την εμπειρία ανάγεται μέσω της φαντασίας στις μυστικές φύσεις των πραγμάτων. Ο Όμηρος από το γεγονός μιας καταστρεπτικής αναμέτρησης δυο λαών μας προσφέρει μια ποίηση που αποκαλύπτει τη ρίζα των πραγμάτων, τις θεϊκές δυνάμεις που προΐστανται σε καθετί και τους τρόπους συναλλαγής τους με τα ανθρώπινα. Ο Αισχύλος μέσα από μια σειρά γεγονότων που ξεκινούν από την ανελέητη σφαγή του Αγαμέμνονα από τη γυναίκα του και τον εξάδελφό του μας αποκαλύπτει τον τρόπο λειτουργίας της μοίρας και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί ο άνθρωπος να εξισορροπήσει το αναπόφευκτο. Ο Σοφοκλής μέσα από μια σειρά τραγικών συμπτώσεων μας δείχνει ότι ένας ακούσιος δολοφόνος και αιμομίκτης μπορεί να βρει τελικά την ειρήνη και τη φώτιση. Ο Ευριπίδης μέσα από την αδιανόητη σφαγή του Πενθέα από την ίδια του τη μητέρα μας αποκαλύπτει την τρομακτική μορφή που μπορεί να πάρουν οι εκστασιαστικές δυνάμεις όταν αγνοηθούν ή παραμεληθούν. Ο Σαίξπηρ αγγίζει μέσα από ένα απλό γεγονός της σύγκρουσης των οικογενειών δύο εραστών την ίδια φύση του έρωτα και την ανέφικτη υλοποίησή του μέσα στον χώρο των περιορισμών. Ο Τολστόι μέσα από το σκηνικό της ατυχούς εκστρατείας του Ναπολέοντα στη Ρωσία μας δείχνει με τον πιο εναργή τρόπο τη φύση των ανθρώπινων παθών αλλά και το ύψος που μπορεί να φτάσει συνειδησιακά ο άνθρωπος ακόμη και μέσα στις χείριστες συνθήκες του πολεμικού μετώπου. Παντού και πάντα η πραγματική ποίηση εισδύει στις κρυφές αλήθειες και μας αποκαλύπτει ένα κομμάτι τους με μοναδικό και ανεπανάληπτο τρόπο έτσι ώστε και εμείς ως αναγνώστες να κοινωνήσουμε με τον ποιητή και να γευτούμε τα δώρα του που μας ανυψώνουν και μας καθαίρουν.

Μάρκος Δενδρινός
© Poeticanet