© Poeticanet 

 

 

                                                                                      Στην Άννα Αφεντουλίδου

1. Το αίτημα της συναλληλίας

Οι κοινοί παρονομαστές είναι, ως γνωστόν, ορατοί. Ποιητικό ρήμα και φιλοσοφική αποτίμηση επιδιώκουν άλλωστε να ορίσουν το όντως ον. Γνωρίζουμε ασφαλώς ότι η «ολόκληρη η ιστορία της σύγχρονης ποίησης είναι ένας συνεχής υπομνηματισμός στο βραχύ κείμενο της φιλοσοφίας: όλη η τέχνη οφείλει να γίνει επιστήμη και όλη η επιστήμη τέχνη. Ποίηση και φιλοσοφία οφείλουν να ενωθούν», σύμφωνα με την ετυμηγορία του  Άουγκουστ Βίλχελμ φον Σλέγκελ. Ανήκω σ’ εκείνους που εξακολουθούν να πιστεύουν σταθερά ότι η ποίηση δεν είναι κατ΄ ανάγκην παιδί της ταραγμένης ή μη εποχής της. Φρονώ μάλιστα ότι ως η κατ’ εξοχήν τέχνη του επαΐοντος – να υπογραμμίσω εδώ τον οξυδερκή ορισμό του Ουάλας Στίβενς «Poetry is the scholar’s art» - η ποίηση θα συνεχίσει και στα χρόνια που έρχονται να εκλύει οραματική σοφία, ανατέμνοντας και αναδιανέμοντας τη σκληρή ύλη της πραγματικότητας που μας περιβάλλει ενίοτε τόσο ασφυκτικά. Η ποιητική γραφή θα εξακολουθήσει να ασκεί το θεμελιώδες, σύμφυτο με τον εαυτό της προνόμιο, δηλαδή να προπορεύεται και να προβλέπει ή να προσβλέπει στα νέα τοπία του ανθρώπου. Συγκρατώ την εξής παρατήρηση, όπως διατυπώθηκε προσφάτως από τον  Νικήτα Σινιόσογλου: «ίσως η φιλοσοφία υπήρξε ανέκαθεν υπερτιμημένη, ένα εργαστήριο εξουσίας και άσκησης του νου μάλλον. Ο συγχρονισμός του εαυτού με τον κόσμο είναι πράγμα αδύνατο εξ ορισμού, δηλαδή πάντα θα σφάλλουμε κατά τρόπο αναγκαίο, οι στοχασμοί μας μονίμως θα έπονται των συμβάντων και θα υπολείπονται». Το ερώτημα, το οποίο προκύπτει είναι αναπόφευκτο. Όπως τουλάχιστον το διατυπώνει με ευθύτητα ο προαναφερόμενος: «φταίει η εποχή, εφ’  όσον εκφυλίστηκε η φιλοσοφία σε άδεια σχήματα, ή η ανθρώπινη φύση, μιας και επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη, όσοι αιώνες στοχασμού κι αν παρέλθουν, οπότε το πρόβλημα είναι ακόμη βαθύτερο, εγγενές στη ροή του κόσμου;» Η απάντηση επαφίεται στις εξ υποκειμένου θέσεις εκάστου. Αρκεί ίσως να προσεγγίσουμε το έργο των προσφιλεστέρων μας φιλοσόφων για να αισθανθούμε την όποια διαφορά. Εξ ου και η παροδική έστω απόλαυση της αλήθειας. Η ώσμωση με την ουσία των πραγμάτων. Ό, τι παρέχεται αναλόγως και εδώ: «σύμφωνα με την Καμπάλα, οι πιστοί αποκτούν την Παρασκευή μια νέα, εντελώς ουράνια και πιο τρυφερή ψυχή, που μένει μέσα τους ως το Σάββατο το βράδυ». Η κατάθεση προέρχεται από τα Ημερολόγια του Φραντζ Κάφκα.

2. Οντολογικός πλουραλισμός

Ο κόσμος από τον οποίο τεκμαίρω την υφή της πραγματικότητας δεν προέρχεται από την επικράτεια του οράν, αλλά από εκείνη του φαντασιακού.

                                                               Χουάν Γκρις (1887 – 1927)

Στην εξαιρετικά δίσημη αυτή χρονική συγκυρία, όπου ο κόσμος, ηλεκτρονικά τουλάχιστον συρρικνώνεται, γίνεται ένα δυναμικό χωριό επικοινωνίας, η ποίηση αναλαμβάνει, ως εκ των πραγμάτων, το πρόσθετο βάρος να μεγαλώσει αντίθετα τον κόσμο, να τον διευρύνει εννοιολογικά, να του δώσει εντέλει την ορθή του διάσταση, δρώντας ως το κατ’ εξοχήν αντίβαρο στη μονοδιάστατη αγωγή των προσώπων ή των α-προσώπων. Η πανάρχαια και βέβαια αδιάσπαστη συνέχεια της ελληνικής ποίησης εγγυάται, μεταξύ άλλων, ότι πέρα από την εμπειρία των αισθήσεων θα υπάρχει πάντα ακέραιη και ακαινοτόμητη η εμπειρία του Ποιητικού Νου, που έχει το χάρισμα να καταργεί είδωλα και ψεύδη φαινομένων, ό, τι δηλαδή είθισται να αποκαλείται με τον πλέον επιπόλαιο τρόπο «αξιωματικός ρεαλισμός». Είμαι πεπεισμένος ότι όσο ο κόσμος θα δείχνει απερίφραστα ότι διακατέχεται από τάσεις αυτοκαταστροφής, τόσο ανάστροφα θα δρα η ποίηση, ως τάση δηλαδή συντήρησης και επιβίωσης και αφαλκίδευτης αυτοεπίγνωσης του ανθρώπινου παράγοντα, που επιμένει να αντιστρατεύεται στον εξανδραποδισμό του. Σύμφωνα μάλιστα με τον Ιμμάνουελ Καντ, την πραγματικότητα δεν την αντιλαμβανόμαστε απλώς, αλλά τη συνιστούμε οι ίδιοι. Ό, τι δηλαδή σήμανε επανάσταση στη φιλοσοφία. Και κατ΄ επέκταση, κάθε ποίημα, που σέβεται τον εαυτό του «δεν έχει κανένα νόημα πίσω του, αλλά αναρίθμητα νοήματα», όπως μας έδειξε ο             Ζαν Μπορελλά(1930 -)